Nga Wikipedia, enciklopedia e lire
Dialektika
eshte shkence qe studion ligjet me te pergjithshme te levizjes e te zhvillimit te natyres, te shoqerise dhe te mendimit. Po ashtu edhe metodat shkencore te njohjes qe i shohin sendet dhe dukurite ne lidhje e varesi reciproke, ne levizje, ne ndryshim e ne zhvillim te panderprere, qe pranojne kontradiktat, unitetin e luften e te kundertave dhe i shohin keto si burimin e brendshem te levizjes e te zhvillimit ne natyre, ne shoqeri e ne mendimin njerezore.
[1]
Dialektika
(
greq.
διαλεκτικ?
, dhialektiki) ne
Greqine e lashte
ishte nje lloj
kuvendimi
, pyetje-pergjigjesh, ku shkembeheshin
mendimet
dhe
argumentet
e
arsyeshme
per te arritur deri tek
e verteta
.
Dialektika rrjedh nga
dialogu
, dhe eshte perdorur qe ne lashtesi me kuptime te ndryshme. Ajo ben pjese ne
shtate artet e lira
ne kulturen perendimore, se bashku me
retoriken
dhe
gramatiken
. Qellimi i menyres dialektikore eshte perpjekja e zgjidhjes te nje mospajtimi nepermjet
diskutimit
arsyetor. Dialektika mendohej ne lashtesi dhe
mesjete
si nje mjet
bindes
me anen e diskutimit. Nje prej tyre eshte
menyra
e
Sokratit
, qe nenkupton shfaqjen e
hamendesimeve
, te cilat shpien ne nje
kunderthenie
, duke detyruar keshtu marrjen e hamendesimeve si te vertete te mundshme. Nje menyre tjeter e perpjekjes per te zgjidhur nje mospajtim eshte duke mohuar parahamendesimet e
tezave
dhe
kundertezave
nderluftuese, per te arritur ne nje
sinteze
.
Ne thelb te kesaj dialektike eshte triada e peocesit te njohjes. Thelbi i kesaj metode shprehet sipas triades: Teze-Antiteze-Sinteze.
Faza e pare: Ne fillim ngrihet teza, e cila perkon me nje realitet te caktuar.
Faza e dyte: Ne kete faze tema kundershtohet pra kthehet ne antiteze. Ky veprim nuk eshte vetem negativ pasi na jep mundesine te gjejme elementet kontradiktore dhe te mund te kalojme ne nje faze tjeter.
Faza e trete: Pasi gjejme argumentet kunder mberrijme ne nje teze te re dmth ne nje purfundim t ri.
- ^
Fjalor i Gjuhes se Sotme Shqipe
-
Tirane
,
1980
