U lind ne Gjirokaster me 16 tetor 1888 ne nje familje qytetare. Si kreu filloren dhe qytetesen ne shkollen
turke
te
vendlindjes
, familja e dergoi ne
Stamboll
, ku kreu me rezultate te shkelqyera gjimnazin ne vitin
1908
dhe u regjistrua ne
Fakultetin e Mjekesise
. Nje vit me vone, ne
1909
, per arsye shendetsore, u detyrua te nderprese studimet dhe te kthehet ne vendlindje. Ishin vitet e para te
shekullit
XX.
Perandorise Osmane
po i afrohej fundi. Ne Shqiperi ndjehej me shume se asnjehere etja per
arsim
dhe
gjuhe
. Gjate viteve te studimeve ne
Stamboll
, ai ra ne kontakt dhe njohu nepermjet numrave te vjeter te revistave "Drita" dhe "Dituria", literaturen e
Rilindjes Kombetare
shqiptare. I frymezuar nga aktiviteti patriotik i figurave te sa e sa rilindesave brenda dhe jashte vendit, ne kontakt direkt me patriote te shquar si
Bajo Topulli
dhe
Andrea Konomi
, ne pamundesi per t'ju kthyer studimeve ne mjekesi dhe nevojen e menjehereshme te vendit per dituri dhe
arsimim
, ai vendosi te qendroje perfundimisht ne Gjirokaster dhe t'i kushtohej misionit te shenjte te edukatorit dhe
mesuesit
.
Keshtu Hysni Babameto u be nga pionieret e pare te arsimit, qe, nen kushtet osman dhe te reaksionit
xhon-turk
, po hidhte hapat e para plot shprese.
Ai e filloi detyren e shenjte te edukatorit dhe te mesuesit te matematikes ne vitin 1910 dhe do t'i kushtonte kesaj karriere fisnike me shume se gjysem shekulli, deri ne vitin 1962, kur u detyrua te dilte ne pension ne moshen 74 vjecare. Si anetar i Klubit "Drita", qe perpiqej te mbante gjalle ne popull dashurine per
gjuhen
dhe
kulturen
kombetare, ne fund te vitit
1912
ai pershendeti plot entuziazem
Shpalljen e Pavaresise
nga
Ismail Qemali
ne
Vlore
. Por rrethanat politike nuk e lejuan te ecte perpara.
Ne mars te vitit 1913, Gjirokastra okupohej nga trupat
greke
, qe vec masakrave dhe barbarizmave ne malet e jugut, kerkonin t'u impononin banoreve te Gjirokastres evakuimin e qytetit. Hysniu me nje grup
intelektual
esh patriote iu kundervu me vendosmeri kercenimve te komandes greke dhe per kete u detyrua te kalonte per nje kohe te gjate ne ilegalitet.
Ne vitin 1916, ne kulmin e zhvillimit te
Luftes se Pare Boterore
kur
Vlora
dhe Gjirokastra kaluan nen pushtimin e trupave
italiane
, Hysniu dhe koleget e tij, pioniere te tjere te arsimit
Jani Minga
,
Xhafo Poshi
,
Thoma Papapano
,
Iljaz Hoxha
etj. vazhduan punen si
arsimtar
e nen kushtet e okupacionit te ri, duke ju kundervene presionit te autoriteteve
italiane
per sjelljen e mesuesve te huaj italiane ne
shkollat shqipe
; dhe ia arriten qellimit. Pas rifitimit te pavaresise dhe pas
Luftes se Vlores
, nje etape e re filloi ne jeten e tij, jo vetem si mesues i thjeshte, por edhe si aktiv ne perforcimin dhe
demokratizimin
e ndergjegjes kombetare. Ai ishte anetar i vjeter dhe puntor i pakursyer i
shoqates
"Drita", mik i ngushte dhe bashkepuntor i
publicistit
demokrat
Veli Hashorva
, drejtor i
gazetes "Drita"
, te cilin dhe e zevendesoi perkohesisht. Mbajne firmen tij shume atikuj entuziaste te asaj kohe, rreth bemave te Luftes se Vlores dhe
Kotes
.
Ne vitin 1921, pas pritjes solemne qe Gjirokastra i rezervoi
Avni Rustemit
per aktin e
Parisit
, Hysniu dhe shoket e tij perkrahen dhe ndihmuan Avniun per realizimin e kohshem te programit te shoqates "Drita", domethene shkrirjen e gjithe shoqatave patriotike ne nje federate te vetme me emrin
"Atdheu"
. Babameto, Veli Hashorva dhe Papapano ishin delegatet e shoqates "Drita" ne
Kongresin e Vlores
i cili zgjodhi Avni Rustemin kryetar. Mjerisht, me vone, programi i Federates, qe kishte si pikefillimi arsimin dhe kulturen, nuk u perkrah nga forcat politike konservatore te kohes. Po ne keto vite, si anetar dhe aktivist i
"Lidhjes se Mesuesve"
te formuar ne shkollen "
Koto Hoxhi
" ne Gjirokaster, ai punoi per masivimin e arsimit dhe kultures duke u aktivizuar edhe ne ngritjen e grupeve
teatrale
dhe
orkestrale
. Ai vete ishte amator i
mandolines
por u shqua vecanerisht per venien ne skene per here te pare si
regjisor
dhe
aktor
i drames "
Besa
" te
Sami Frasherit
.
Por kulmi i kontributit te tij ne lemin e arsimit ne kete periudhe arriti ne vitin
1923
me hapjen e
Liceut francez te Gjirokastres
(sot Shkolla e mesme "Asim Zeneli"), pas atij te
Korces
. Liceu i Gjirokastres, me drejtor
francezin
Victor Coutan
, u hap me
5 nentor
1923 ne lagjen
Palorto
. Ne kete Lice Hysni Babameto u caktua si mesues matematike, si zevendesdrejtor dhe me vone si drejtor deri ne fund te vitit
1928
kur ai u mbyll. Takti i vecante ne mesimdhenien e matematikes, qartesia, qetesia, por mbi te gjitha
metodika
dhe
pedagogjia
, maturia dhe
humanizmi
, aftesia e tij si
drejtues
e organizator, - sidomos per vendosjen masive per here te pare ne bankat e shkolles te elementit femeror, - e bene
Hysni Babameton
nga pedagoget me te dashur ne mes gjithe nxenesve dhe qytetareve te Gjirokastres te
viteve '20
, kolegeve te tij shqiptar
Elmaz Cani
,
Ilia Sheperi
, Thoma Papapano,
Pano Hido
, vellezerit
Muntaz
e
Vesim Kokalari
etj. si dhe te atyre
francez
e Victor Coutan,
M. Marchand
, e
A. Bregault
.
Me pas, ne vitet 1928 dhe 1929, ai sherbeu si mesues matematike ne Gjimnazin Shteteror te Shkodres. Ne vitin 1929 u vendos definitivisht ne Tirane, duke filluar detyren ne
Shkollen Mbretnore Ushtarake
perkrah me arsimtaret
Pertef Pogoni
,
Gavril Meksi
,
Ymer Saraci
etj.
Por ishte viti
1933
ai qe do te shapte nje rruge te lavdishme per kete pionier te arsimit. Ne kete vit, me hapjen ne Tirane te
Institutit Femeror
"Nana Mbretneshe"
(qe pas Luftes mori emrin
Shkolla Pedagogjike
). Hysni Babameto,
Gavril Meksi
,
Vangjel Gjikondi
,
Ahmet Gashi
dhe
Aleko Tashko
do te ishin mesuesit e pare te kesaj shkolle. Ai, ne mungese te perkoheshme te nje drejtori u be organizatori dhe administratori i saj. Emri i tij u lidh dhe mbeti i lidhur me kete shkolle, se ciles i kushtoi - me disa nderprerje te shkurtera - 34 vjet te karieres se tij deri ne pension. Kjo shkolle u shnderruan ne nje vater te mrekullueshme kulture dhe atdhetarie qe erdhi duke u fuqizuar kur rradhes se pedagogeve me vone ju shtuan dhe koleget e tjere;
Sotir Papahristo
,
Filip Fishta
,
Ollga Nikolla (Luarasi)
,
Lola Gjoka
,
Marie Kraja
etj.
Ne vitin
1942
, kur me iniciativen e ministrit te Arsimit
Xhevat Korca
u vendos ne periferi te Tiranes, ne
Kamez
, shkolla ekonomike femerore - Instiuti "Vatra Shqiptare" (sot
Universiteti Bujqesor
). Hysniu u cartua si mesues matematike dhe sherbeu atje deri ne fund te vitit
1943
, momentin kur shkollat u mbyllen. Gjate viteve te
Luftes se Dyte Boterore
, ne periudhen e veshtire te okupacionit fashist ai perkrahu pa rezerva aktivitetet antifashiste te te rinjve duke u kercenuar gjithnje nga autoritetet
fashiste
sa here qe dilte ne mbrojtje te nxenesve te tij. Megjithate ai asnjehere nuk u solidalizua dhe nuk pranoi frymen e propagandes komuniste. Per kete gjate luftimeve te Tiranes, ne
nentor
1944
, u arrestua nga forcat partizane te
Brigates I
se bashku me vajzen e tij 20 vjecare dhe djalin 18 vjecar. Gjate hetimeve te shpejta, te shkurtera dhe te percipta i shpetoi per mrekullisht masakres komuniste te atij nentori te terrorit te kuq. Per mungese te plote argumentash, por dhe fale fames se tij, u lirua pas pak kohe, por pasojat e nuk munguan te rendonin dhe mbi te me ardhjen ne fuqi te
regjimit komunist
. Me rihapjen e shkollave, edhe pse tashme e kishte kaluar moshen e pensionit, si shume arsimtare te tjere qe nuk kishin perkrahur programin komunist te luftes, ai qe kishte kontribuar aq shume ne
edukimin
dhe arsimimin e gjeneratave te reja u dergua per "riedukim" ne Korce. Fatmiresisht,
profesor Babameto
, nuk pesoi fundin e dhimbshem dhe te tmerrshem te shume kolegeve dhe intelektualeve te tjere te arsimit dhe kultures shqiptare te gjysmes se pare te shekullit XX.
Vitin tjeter, me
1947
, u lejua te kthehej ne Tirane. Ne fillim, per nje periudhe kohe sherbeu ne
Gjimnazin e Tiranes
dhe ne
Politeknikumin e Tiranes
. Me tej u rikthye ne
Pedagogjike
, ne
shkollen e tij
ku sherbeu deri ne fund ne hije edhe per shkak te djalit te tij te denuar politikisht. U largua nga bankat e shkolles vetem per arsye te shendetit ne vitin 1962 pasi i sherbeu per 52 vjet
shkolles
shqipe. Megjithate, ai nuk i shkeputi asnjehere lidhjet me shkollen e tij dhe me matematiken. Disa breza intelektualesh dhe pedagogesh qe ai pegatiti, miqte dhe koleget e shumte te tij ruajten dhe ruajne akoma kujtimin dhe admirimin per profesor Babameton, kete edukator dhe
pionier
te arsimit shqiptar. Tradita arsimore vazhdoi edhe ne familjen e tij. Te dy femijet e tij punuan ne lemin e arsimit dhe te matematikes. Rregjimi komunist nuk mundi te mohonte kontributin e madh dhe vepren e shenjte te ketij patrioti. Per kete, ne vitin
1958
ai u dekorua me
Urdherin e Punes se Klasit I
dhe me
1959
ju njoh nga
ministri i Arsimit
Ramiz Alia
, titulli
Mesues i Popullit
.
U nda nga jeta ne moshen 82 vjecare, ne Tirane, me 20 maj 1970. Shtypi periodik nuk e permendi fare humbjen e tij, kurse
Seksioni i Arsimit
dergoi nje kurore me lule letre.