Za ostala zna?enja, vidi
Tonga (razvrstavanje)
.
Kraljevina Tonga
(
tonganski
:
Pule?anga Fakatu?i ?o Tonga
) je suverena dr?ava u
Polineziji
i
arhipelag
koji se sastoji od 176 otoka ?ija je ukupna povr?ina 748 km
2
raspr?enih na 700 000 km
2
ju?nog
Pacifika
. 52 od 176 otoka su naseljeni i na njima je 2011. ?ivjelo ukupno 103 036 stanovnika.
Tonga se prote?e u pojasu od 800 kilometara i ?ini tre?inu ukupne udaljenosti na liniji između
Novog Zelanda
i
Havaja
. Zemlja je okru?ena sa
Fid?ijem
i
francuskim
prekomorski kolektivom
Wallis i Futuna
na sjeverozapadu,
Samoom
na sjeveroistoku, na istoku se nalazi
Niue
i
Nova Kaledonija
i
Vanuatu
na zapadu.
Otoci su u po?etku bili poznati u zapadnom svijetu pod nazivom
Prijateljski otoci
zbog tople dobrodo?lice na koju je
britanski
moreplovac i istra?iva?
James Cook
nai?ao prilikom svog prvog posjeta 1773. godine. Cook je na otoke stigao za vrijeme trajanja
?inasi
festivala darivanja prvog vo?a u godini ?lanovima kraljevske dinastije
Tu?i Tonga
. Prema pisanju Williama Marinera, engleskog pisca koji je od 1806 do 1810 boravio na otocima, lokalni poglavice su ?eljele ubiti Cooka za vrijeme okupljanja u vezi darivanja vo?a na koje su englezi bili pozvani, ali u od toga odustali jer se nisu mogli dogovoriti oko na?ina kako da izvr?e ubojstvo.
Tonga nikada nije izgubila neovisnost, a od 2010. u zemlji se provode reforme kojima je cilj uvođenje ustavne monarhije i reprezentativnih op?ih izbora.
U grupi polinezijskih jezika, uklju?uju?i i
tonganski
, rije?
tonga
zna?i jug ?to odgovara polo?aju arhipelaga na krajnjem jugu centralne Polinezije.
Grupa
austronezijskih
govornika povezana je sa formiranjem lapitske kulture u periodu između 1500. i 1000. godine prije Hrista. Istori?ari i arheolozi su dugo debatirali o ta?nom datumu naseljavanja Tonge, ali se danas vjeruje da su prvi naseljenici u prvi oto?ni grad Nukuleka do?li oko 826 godine prije krista (uz mogu?i raspon od 8 godina). Malo se zna o istoriji Tonge u periodu prije kontakta sa evropskim istra?iva?ima zbog nedostatka pisma, ali dio istorije je sa?uvan usmenim putem i preno?en kroz generacije sve dok nije zapisan nakon dolaska Evropljana. Do prvog susreta sa evropskim istra?iva?ima do?lo je 1616. kada je otoke posjetio nizozemski istra?iva?
Vilem ?outen
.
Ve? u 12. vijeku Tonganci su bili poznati kao moreplovci na Pacifiku. Neki istori?ari njihova istra?iva?ka putovanja kvalifikuju kao osnivanje svojevrsne imperije. Tokom 15. i 17, vijeka na otocima je izbio građanski rat poglavica. U to doba, do Tonge su stigli prvi evropski istra?iva?i:
Vilem ?outen
1616,
Abel Tasman
1643. i D?ejms Kuk 1773, 1774. i 1777.
pristizanje nizozemskog istra?iva?a Abela Tasmana 1643. godine
Tonga je postala kraljevina
1845
. pod vla??u ambicioznog mladog ratnika i govornika
Taufahaua
(T?ufa??hau). Pod zapadnim uticajem, on je proglasio Tongu za
ustavnu monarhiju
, oslobodio feudalne sluge, uveo zakone i prihvatio stil vladavine zapadnih monarha. Pokrstio se i uzeo kraljevsko ime D?ord? Tupu I.
Tonga je stupila pod protektorat
Velike Britanije
ugovorom od 18. maja 1900. Britanija je na ostrvima do 1970. bila zastupljena samo preko konzula. Tonga je jedina teritorija na Pacifiku koja je neprekidno bila pod vla??u lokalnog vladara.
Godine 1970. Tonga prezuzima punu nezavisnost i pridru?uje se
Komonveltu
. Jedinstven je slu?aj da u Komonveltu Tonga ima sopstvenog naslednog monarha, t.j. da to nije
Elizabeta II
. Tonga je postala ?lan Ujedinjenih nacija 1999.
Otoci su okupljeni u
tri
ve?e skupine otoka:
Otoci Tongatapu
,
Otoci Ha'apai
i
Otoci Vava'u
.
Glavni grad
je
Nuku'alofa
koji se nalazi na otoku
Tongatapu
. Vava'u otoci su brdoviti, s aktivnim
vulkanima
, a ostali su nizinski i
koraljnog
porijekla.
Po etni?kom sastavu 98% su
Tonganci
, a po religijskoj pripadnosti su:
protestanti
(61%), rimokatolici (16%),
mormoni
(12%) i ostali (11%).
BDP po glavi stanovnika je 2200
$
, a najvi?e prihoda ostvaruju od
turizma
i izvoza tropskog vo?a.