Soja
(Glycine max (L.) Merr.) je biljna vrsta koja pripada familiji
Fabaceae
. Centar porekla ove biljne vrste je
Kina
. Prvi istorijski, pisani, navodi o soji poti?u iz 3000 godine pne. Pored
pirin?a
,
p?enice
,
je?ma
i
prosa
, soja je jedan od glavih useva koji su zna?ajno doprineli opstanku kineske civilizacije. Soju popularno jo? i nazivaju kineska krava.
Prvih 3.000 godina, soja se nije puno udaljila od svog centar porekla. Po?etkom nove ere, soja se ?iri na teritorije dana?nje ju?ne Kine,
Koreje
i
Japana
koji se smatraju sekundarnim centrima porekla. Razvojem pomorskog saobra?aja u
18. veku
nove ere, soju polako upoznaju druge civilizacije i pojavljuje se u botani?kim ba?tama u
Evropi
i
Americi
. Smatara se da je soju u
Ameriku
doneo
Bend?amin Frenklin
. Novija istorija soje po?inje u
19. veku
u
Americi
odakle zapo?inje ?irenje po celom svetu i soja zuzima zna?ajno mesto u modernoj
poljoprivredi
. U modernoj istorije soje va?na su jo? dva događaja.
1996
. godine na tr?i?tu se pojavila prva geneti?ki modifikovana soja (otporna na totalni
herbicid
glifosat) i 2002. godine soja po prvi put napu?ta planetu
zemllju
- na međunarodnoj svemirskoj stanici proizvedene su eksperimentalne koli?ine soje kao potencijalne hrane na svemirskim putovanjima.
Osnovi razlog gajenja soje jeste povoljan hemijski sastav zrna. Naime, u zrnu soje nalazi se između 35 i 40%
proteina
i oko 20%
ulja
?to ga ?ini veoma povoljnom sirovinom za ishranu ljudi i ?ivotinja. Proteini soje sadr?e sve
esencijalne aminokiseline
u dovoljnoj koli?ini tako da prerađevine od soje predstavljaju kvalitetnu hranu. Sojino ulje ne spada u grupu visokokvalitetnih ulja (kao
maslinovo
i
suncokretovo
) zbog ve?e koli?ine polinezasi?enih masnih kiselina i manjeg udela oleinske kiseline. Pored ulja i proteina u zrnu soje nalaze i druga
fiziolo?ki
aktivna jedinjenja kao ?to su
izoflavoni
,
fitosteroli
,
saponini
,
fitinska kiselina
koji imaju povoljan uticaj na zdravlje ljudi. Takođe u zrnu soje nalaze se i neke antinutritivene materije kao ?to su inhibitori proteaza (termi?kom obradom zrna soje ove materije se neutrali?u) i nesvarljivi
oligosaharidi
. Spisak proizvoda koji se dobijaju od soje je duga?ak i pored raznih prehrambenih proizvoda i aditiva, soja je sirovina u indistriji gume,
boja
,
lakova
, lepkova, farmaceutskoj industriju sve popularnija sirovina za
biodizel
. Proteini soje ?ine oko 2/3 svetske proizvodnje biljnih proteina dok 1/3 biljnih ulja poti?e od soje.
