Za ostale upotrebe, v.
Alpe (razvrstavanje)
.
?Alpi” preusmjerava ovdje. Za naselje u Italiji u provinciji Verona, v.
Alpi, Verona
.
Alpe
(
njema?ki
:
Alpen
,
talijanski
:
Alpi
,
francuski
:
Alpes
,
roman?
:
Alps
,
slovenski
:
Alpe
) su
planinski masiv
između
Srednje
i i
Ju?ne Evrope
.
Masiv je ?irok nekih 150
km
, a dug 1200
km
od obala
Mediterana
pored
Nice
do
Dunava
kod
Be?a
.
[1]
Brojni vrhovi tog masiva imaju preko 4000
metara
, a najvi?i je
Mont Blanc
na granici
Italije
i
Francuske
visok 4807 metara.
[2]
Mont Blancl
Centralni planinski niz izgrađen je od starih kristali?nih
stijene
, a sjeverni i ju?ni lanci iz mezozojskih i karbonatnih stijena (
vapnenci
i
dolomiti
), koje su izdignute tzv.
alpskim nabiranjem
(alpskom orogenezom).
Dana?ni oblik Alpe su dobile pleistocenskom
glacijacijom
. Snje?na granica je na visini 2700 - 2800
m
, pa zbog tog po Alpama jo? uvijek ima puno
gle?era
, a najve?i je
Aletsch
.
Aletsch
Matterhorn
, najslikovitiji vrh Alpa i
Raetinska pruga
Mont Blanc
je s visinom od 4810 m najvi?i vrh u
Francuskoj
i drugi po veli?ini u Europi. Dugo je godina navođen i kao najvi?i vrh
Europe
, no tuma?enjem određenja Europe kao kontinenta od
Atlantskog oceana
do
Urala
i
Kavkaza
, koja su u posljednje vrijeme opet postala aktualna,
Elbrus
mu je oduzeo taj naslov.
Najve?i
gle?er
Alpa je
Aletsch
(23 x 1,5 x 0,9
km
) na ?vicarskoj planini
Jungfrau
(4270 m).
Arena Sardona
ili Navlaka Glarus je najve?a
navlaka
(povratni
rasjed
koji nastaje skoro horizontalnim padom povr?inskog tla) na Alpama koja se također nalazi u isto?noj
?vicarskoj
.
Furka Pass
je visoki
cestovni
planinski prijevoj
u
?vicarskim alpama
na nadmorskoj visini od 2.436 metara koji Furka tunelom (duljine 15,4
km
) spaja
Gletsch
i
Valais
sa
Realpom
u
Kantonu Uri
. U njegovoj blizini se nalazi
Gle?er Rhone
koji je
izvor
rijeke
Rhone
i jedan od glavnih dotoka
?enevskog jezera
.
Simplonski prijevoj
je 2.008 metara visok
planinski prijevoj
između
Peninskih
i
Lepontinskih Alpa
koji povezuje
Brig-Glis
u
kantonu
Valais
s
Domodossolom
u
talijanskoj
regiji
Pijemont
.
Matterhorn
, Monte Cervino ili Mont Cervin, je planina na granici između ?vicarske i
Italije
(Peninske Alpe), visine 4478 metara, koji je posljednji od vi?ih vrhova Alpa koji je osvojen.
?vapska Jura
ili ?vapske Alpe su
kr?no
-
?umovito
brdsko podru?je u jugozapadnoj
Njema?koj
, u saveznoj dr?avi
Baden-Wurttemberg
. Du?ina gorja iznosi oko 200 kilometara, ?irina u prosjeku pribli?no 40 kilometara, a najvi?i vrh je
Lemberg
(1015 m).
Hoher Dachstein
je
kr?ka
planina
, drugi najvi?i vrh Sjevernih kr?kih Alpa. Nalazi se na granici dvije
austrijske savezne dr?ave
,
Gornja Austrija
i
?tajerska (austrijska savezna dr?ava)
, u kojima je on najvi?i vrh (2.995 m). Dijelovi njegovog
masiva
le?e i u
austrijskoj saveznoj dr?avi
Salzburg
, te ju ?esto zovu "Planinom triju dr?ava" (
njema?ki
:
Drei-Lander-Berg
). Najve?i
gle?er
u
Austriji
, Pasterze, le?i u podno?ju najvi?eg austrijskog vrha,
Grossglocknera
(3798 m) koji je dio planinskog vijenca
Visokog Tauerna
.
Oetztalske Alpe
su planinski masiv i prirodna granica
Italije
i Austrije. Najvi?i vrh je
Wildspitze
(3774 m), koji je i ujedno drugi po veli?ini vrh u Austriji iza Grossglocknera.
Dolomiti
ili Dolomitske Alpe su
planinski masiv
u isto?nim Alpama u sjeveroisto?noj Italiji; po njima je prozvan kamen
dolomit
.
Julijske Alpe
su skupina planina u ju?nom dijelu Alpa, u
sjeverozapadnoj
Sloveniji
i u sjeveroisto?noj
Italiji
, a ime su dobile po
Gaju Juliju Cezaru
. Najvi?i vrh Julijskih Alpa je
Triglav
s 2864 metara nadmorse visine, koji je ujedno i najvi?i vrh Slovenije.
Najve?e privredno zna?enje imaju ?ume,
sto?arstvo
i
turizam
, a zna?ajno je i rudno bogatstvo (
?eljezo
,
ugljen
,
nikal
,
olovo
,
sol
i dr.). S vi?e cestovnih i ?eljezni?kih veza preko Alpa povezane su Srednja i Ju?na Evropa. Najdu?i
tuneli
su
Simplonski tunel
(20 km) i
Bazni tunel Gotthard
(57 km).
- ↑
1,0
1,1
?
Alps
”
(engleski). Encyclopædia Britannica
. Pristupljeno 30. 10. 2013
.
- ↑
2,0
2,1
?
Mont Blanc
”
(engleski). Encyclopædia Britannica
. Pristupljeno 6. 10. 2013
.