Intendant

Titula intendant ( francuski : intendant, od latinskog glagola intendere = upravljati ne?im, nadzirati ^[1]) je kori?tena u vi?e zemalja kroz historiju, tradicionalno ona se odnosi na administrativnog slu?benika javne uprave.

U ju?noslavenskim zemljama titula intendant bila je uglavnom vezana uz teatarske i operne ku?e i ekvivalentna je poziciji generalnog direktora ^[2], ali i uz vojsku . U austro-ugarskoj ( Proviantoffizier ), starojugoslavenskoj i JNA - postojala je intendantska slu?ba, sa svojim oficirima i jedinicima koji su se brinuli za opskrbu vojnih jedinica. ^[2]

Najpoznatiji intendanti su bili slu?benici francuskog kralja u vrijeme tzv - Ancien Regime (starog re?ima) sve do Francuske revolucije . Oni su nastali kao rezultat politike centralizacije francuske dr?ave. Intendanti su bili imenovani slu?benici, a ne kao ?to je to bila dotada?nja praksa - nasljedne funkcije koje su se kupovale. Na taj na?in ?eljela se sprije?iti zloupotreba i prodaja kraljevskih slu?bi, te uvesti vi?e reda i poslu?nosti prema centalnoj vlasti i kralju. Intendanti su slani u provincije kao upravitelji i nadglednici financija, policije i pravosuđa.

Njihov posao je uvijek bio privremen, na taj na?in se ?eljelo smanjiti njihovu vezanost i pristranost prema provinciji u koju su bili poslani da nadgledaju provođenje kraljevih naloga. ?lanak 54. Kodeksa Michau opisuje njihov zadatak "nau?iti sve o malverzacijama, prekr?ajima i financijskim mu?kama koje ?ine na?i slu?benici, u ime dr?ave upravljaju?i na?im ljudima" (" informer de tous crimes, abus et malversations commises par nos officiers et autres choses concernant notre service et le soulagement de notre peuple ").

Historija

Intendanti su za vrijeme srednjeg vijeka bili upravitelji ili nadzornici (?uvari) feudalnih dvoraca ili ve?ih zgrada.

Intendanti u Francuskoj

Ve? na po?etku 15. vijeka , francuski kraljevi slali su svoje povjerenike - intendante u provincije da nadgledaju kraljevske i administrativne poslove, te poduzmu potrebne radnje da se provodi njihova politika. Ovi kraljevi agenti regrutirani iz redova ?lanova parlamenta i plemi?a . Imali su određenu zada?u koja je ograni?eno trajala. Intendanti su slani i u vojsku (za opskrbu), policiju i financijske urede, da nadgledaju rad ra?unovođa i trgovaca, ali i u urede generala i ratna vije?a, te vojne sudove. Intendanti se pojavljuju na Korzici jo? 1553 ., u Bourgesu 1592 ., u Troyesu - 1594 ., te u Limogesu 1596 .

Kad je Henrik IV stupio na tron 1589 ., fokusirao se na to da smanji privilegije provincijskih guvernera , koji su teoretski predstavljali "kralja u svojoj provinciji", ali su se oni pokazali kao suvi?e ?ilavi i dugo se odr?ali, jer su se regrutirali iz najvi?ih slojeva plemstva. Provincijski intendanti pojavljuju se oko 1620 . za vrijeme vladavine Luja XIII. - kao efikasno sredstvo regionalne kontrole.

Od kardinala ministra Luja XIII , i ulaska Francuske u Tridesetogodi?nji rat 1635 , funkcija intendant postala je stalna institucija francuske administracije. Oni vi?e nisu bili samo inspektori, ve? su postali dio vladinog administrativnog aparata.

Za vrijeme Luja XIV ( 1643 - 1715 .), markiz Louvois (Francois-Michel le Tellier), ministar rata od 1677 . - 1691 ., pove?ao je mo? provincijskih intendanata. Od 1680 , francuski intendanti imaju svoje određeno podru?je (ili "generalite"), a njihova slu?beni naziv je intendant pravosuđa , intendant policije i intendant financija .

Polo?aj intendanta postojao je sve do Francuske revolucije .

Intendanti u Novoj Francuskoj (Kanadi)

U francuskoj koloniji u Sjevernoj Americi - Novoj Francuskoj, koja je kasnije postala kanadska pokrajina Quebec , najvi?i kraljev slu?benik bio je - Intendant, odgovoran direktno kralju. Prvi intendant Nove Francuske bio je Jean Talon, grof od Orsainvilla - 1665 , a posljednji kad su Britanci osvajili Quebec - Pierre Francois de Rigaud.

Intendanti u ?panjolskoj

Intendanti su uvedeni u ?panjolsku za vrijeme bourbonskih reformi u 18. vijeku , kako bi kraljevska administracija efikasnije radila i unapređivala ekonomiju, promet i fiskalnu politiku. Intendenti su bili zadu?eni za ?panjolske upravne jedinice, tzv intendencie , koje su mogle imati ??jednu ili vi?e provincija. Intendente je imenovao izravno kralj, oni su bili odgovorni kraljevoj riznici, za naplatu poreza, te za unapređenje poljoprivrede i privredni rast u cjelini.

Prvi intendeti ( intendencias ) imenovani su u ?panjolskoj nakon 1711 ., tokom Rata za ?panjolsko nasljeđe po savjetu Jean Orrya, kojeg je poslao francuski kralj Luj XIV kao pomo? svom unuku Filipu V .

?panjolci su uveli intendante i u svojim kolonijima ?irom svijeta; Kuba 1764 ., ^[3]?panjolska Louisiana 1764 ., Venezuela 1776 ., Vicekraljevstvo Rio de la Plata 1783 . te u Peruu , ?panjolskoj Isto?noj Indiji , ?ileu , Gvatemali , Puerto Ricu , Kraljevstvo Nova Granada i Vicekraljevstvo Nova ?panjolska ( Meksiko ).

Intendanti u ?kotskoj

U ?kotskoj se titula intendant upotrebljavala u policiji , Vi?i oficir policije grada Glasgowa nosio je titulu intendant, u dokumentu o osnivanju policije iz 1800 .

Intendanti u Argentini

Svaka provincija Argentine je podijeljena na oblasti (departamentos) ili dijelove (partidos), u kojem je nekoliko gradova i naselja. Na ?elu departamenta i partida je izabrani -Intendant (intendente), koji vodi lokalnu samoupravu.

Sve do 1996 ., grad Buenos Aires bio je savezni okrug, na ?elu kojeg je bio intendant kojeg je izravno imenovao (i smjenjivao) predsjednik Argentine. Od ustavne reforme 1994 ., - Buenos Aires je postao autonomni grad, u kojem građani neposredno biraju gradona?elnika na rok od ?etiri godine.

Intendanti u ?ileu

?ile je administrativno podijeljen na 15 regija. Na ?elu svake regije je intendant, kojeg imenuje predsjednik.

Intendanti u Paragvaju

Republika Paragvaj je administrativno podijeljena na 17 deparmana , na ?ijem su ?elu Gobernador departamental (provincijski guverneri). Ti departamani su podijeljeni na 236 okruga (plus glavni grad Asuncion ), na ?ijem su ?elu izabrani op?inski intendanti (intendente municipal), na rok od pet godina.

Intendanti u Urugvaju

Urugvaj je administrativno podijeljen na 19 deparmana , kojima je na ?elu izabrani intendente departamental na rok od pet godina.

Intendanti u Sjedinjenim Ameri?kim Dr?avama

Tokom ve?eg dijela svoje historije, glavni sudac grada Charleston, Ju?na Karolina imao je titulu - Intendant grada, a ona je otprilike odgovarala gradona?elniku .

Intendanti u Rusiji i Sovjetskom savezu

Intendanti su bili dio ruske carske vojske od 1812 . - 1868 , oni su bili odgovorni za snabdjevanje vojske i financije. Sovjetska Crvena Armija ispo?etka nije imala intendante, nakon provedene reforme iz 1935 . intendanti su vra?eni u sovjetsku vojsku.

Bilje?ke

↑ Definition of intendant from the Merriam-Webster Online Dictionary, pristupljeno 29. 06. 2011. ( en)
↑ ^2,0 ^2,1 Enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda: Intendant . Op?a enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda . 1967. str.?175, kniga III..
↑ Excerpts of the Cuban intendancy regulations can be found at "Establishment of the Intendancy in Cuba" in Charles Gibson, ed. The Spanish Tradition in America (Columbia, University of South Carolina Press, 1968), 223-228.

Literatura

Fisher, Lillian Estelle. The Intendant System in Spanish America . Berkeley, University of California Press, 1929.
Harding, C. H., The Spanish Empire in America . New York: Oxford University Press, 1947.

[mw-1] Definition of intendant from the Merriam-Webster Online Dictionary, pristupljeno 29. 06. 2011. ( en)

[je-2] 2,0 ^2,1 Enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda: Intendant . Op?a enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda . 1967. str.?175, kniga III..

[3] Excerpts of the Cuban intendancy regulations can be found at "Establishment of the Intendancy in Cuba" in Charles Gibson, ed. The Spanish Tradition in America (Columbia, University of South Carolina Press, 1968), 223-228.

[1]

[2]

[3]