Si narat paella (paraula balentziana chi sinnifigat “sartaine”) una retzeta de coghina cun base de rosu coghidu, naturale de sa tzitade ispannola de Balentzia , e chi podet echibaler a unu mandigare intreu.

Est chistione de unu pratu de orizine umile cun tradissione e istoria manna in sa Comunidade Balentziana . Sa pobularidade de custu pratu at fatu ch'in s'atualidade si siat ispansu cun cantidade manna de bariantes adatadas in sos ingredientes a sas reziones bariadas de sa coghina ispannola . Sa paella est basigamente unu rosu servidu in Balentzia chi s'est mudadu in su simbolu coghinale ispannolu, peroe sa richesa de sos produtos ortencos de sa zona de Balentzia at permitidu chi sa gastronomia sua siat meda prus bariada e chi li si devant recunnoscher ateros pratos in prus de sa paella.

Sa bariedade de ingredientes faghet chi siat cussiderada un'amaniadura barroca pro sa disponidura finale in sa presentadura. Sa pobularidade sua est creschida meda in tempus de su de XX segulos a su livellu internassionale, e a dies de oe est meda cunnota finas in logu istranzu, mancari non benzat meda bene a l'agatare pro neghe de s'amaniadura sua no fazile. Sa paella balentziana orizinale cumprendet, in prus de su rosu, puddu, anade, cunillu e croga. Duas bariantes meda ispainadas sunt sa paedda marinera, elaborada cun una cumbinadura de pische e/o frutu de mare, e sa paella meschia chi cunsistet in una mistura de petza e frutu de mare (o pische).

In Ispanna , fitianu e no semper, sa paella est amaniada pro unu minimu de duas pessones in sos restorantes. In sos restorantes sardos e continentales, sa paella fiat unu pratu belle iscunnotu finas a binti annos a como; in sos urtimos binti annos, custu pratu s'est ispainadu bastante inche nois, siat in restorantes ispannolos cun onzi regula (chi, belle gasi, sunt reghidos de frechente dae italianos ), siat in restorantes italianos, in ue est cumbidada fitianu comente pratu ispetziale, chi s'amaniat petzi in dies determinadas. In prus de custu, in sos supermercados sardos e continentales, s'agatat cun fazilidade a dies de oe sa paella astragada, chi belle gasi resurtat in zenerale de calidade prus bassa a petus de cussa cumbidada dae sos restorantes.