Butiru

Dae Wikipedia, s'entziclopedia libera.
Custu articulu non sighit sas regulas: agiuda a lu megiorare sighende su istile de Wikipedia .
Floris van Schooten

Su butiru est sa parte rassa de su late , separada dae su soru e cundensada. Su resurtadu de su protzedimentu est un' emursione , mescamente de aba, in ue resurtant dissorvidos tzucaros e proteinas, in sas rassuras, ch'in sa fase fruida cristallizant in parte. Est chistione de unu fruidu cun puntu de amoddamentu probianu a sa temperadura ambiente, de assempru solidu e cunsistentzia modde cun unu colore bariavile dae arbu latinu finas a grogu forte, bogadu dae sa parte lipidiga de su late de diferentes animales peri inversura de sa mantega e fermentadura eventuale, in sa tradissione europea continentale, o salidura, in sos paisos angrosassones . Est impreadu de cunfetu e in sa coghina, in manera assimizadora a sos ozos bezetales e a s'istrutu. A bandas de s'impreu alimentariu, s'utilizat comente ingrediente in cosmetigos, meigamentos e inrassadores.

In sos crimas temperados, cun temperadura ambiente, su butiru est modde ca grassias a unu puntu de fusione incrudidu intre 28 e 33°C s'issorvit cun fazilidade.

Avesarmente, est de colore grogu ammitalladu, e podet bariare dae grogu intensivu a belle arbu. Orientativamente, pro su chi pertocat su produtu naturale e in sas produiduras chi derivant dae late de animales e alimentadura frisca, est arbu a s'ierru e prus grogu a s'istiu, pro more de sa cunseghentzia diferente de arteraduras, de s'asseonzu finas a s'aumentu eventuale de sa carriga bateriga retzida, pro neghe de unu periodu de tempus relativamente longu barigadu intre sa murghidura e sa butiradura, in prus de custu podet esser coloradu in modu artifitziale cun carotenu e ateras sustantzias. Su colore arbu, intames, si podet torrare a lograre peri protzedimentos industriales de refusione.

Cunforme a sa leze italiana (L 202/83), sa numenadura sena azetivos de “butiru” est reservada a su produtu logradu dae sa crema bogada dae su late de baga e a su produtu logradu peri su soru de late de baga e non podet cuntenner rassuras diferentes annantas; b'at bariedades de butiru de ateras orizines. Su butiru de bufala (Bubalus Bubalis), pro narrer, est unu produtu tipigu campanu, su butiru de yak (Bos grunniens) est un'ingrediente tradissionale de pratos e bufaduras tibetanas , che sa tsampa, e s'annanghet a su te custuituende sa bufadura printzipale de su paisu, su butiru de cabra est galu como unu produtu de tradissione arpesa.