Coordinadas
:
39°57′38.19″N
9°11′02.91″E
/
39.960609°N 9.184141°E
39.960609; 9.184141
Pro praghere,
agiunghe
su template e boga custu avisu.
Pro is ateras paginas chi esigint custu template, bae a sa
categoria ligada
.
Brebi
o
Brevie
(in
italianu
Belvi
) est una
bidda
de sa
Provintzia de Nugoro
de 741 bividores chi dat su numene a
una de sas Barbagias
.
S’origine de su numene de sa bidda de Brebi no est crara meda, pro
Pittau
[1]
benit dae su termine sardianu o nuragicu “fera”; pro F.C.Casula diat bennere dae su sardu “brebei”, est a narrere berbeghe.
Postu a un’artaria de 700 metros subra su livellu de su mare, contat unos 670 abitantes.
Dae is tempos antigos dat su numene a totu sa regione chi li narant:
Barbagia de Brebi
. Si s’arribat in machina dae
Casteddu
o dae
Aristanis
tocat
de pigare sa SS 131 finas a su biviu de
Futei
, si sighit a bia de
Barumini
e a pustis de
Laconi
, finas a nch’imbatere a s'istatale 295 chi nche pigat dereta
Aritzo
, tocat de rugrare totu custa bidda e a 2 km s’agatat Brebi. Dae
Tatari
imbetzes tocat de arribare finas a
Nugoro
, dae ue si pigat s’istrada
Fonne
-
Desulu
, si podet colare o in Desulu o in
Tonara
, si pigat s'istatale 295 chi intrat dereta a Brebi, o si nono si pigat sa 131 e si chircat s’essida pro
Abbasanta
,
Ilartzi
,
Sorradile
,
Nughedu Santa Itoria
e in fines
Atzara
-Brebi.
Sa bidda, posta in sa costa de su monte Genna de Crobu, est infundada da duas diferentes castas de montes: a un’ala bi sunt is tacos calcareos, chi lis narant Tonneri o Mezeddos, a s’atera bi sunt is montes de su Gennargentu, in bassu sa badde de s'Iscara, chi pigat su numene dae su riu chi bi
curret. Su territoriu de sa comuna, mannu unos 190 etaros, est ricu de padentes de nutzola, castangia,chercu, elighe e nughes seculares.
Su territoriu de Brebi cunservat testimonias meda de su tempus antigu, in is padentes chi inghiriant sa bidda b’at
domus de janas
meda: sa de Antonitzo, de Nadalia, de Perda de Lione, Perda Nerea, de Occile; in una grata de Pitz’e Pranu b’ant agatadu repertos, chi pertocant su periodu de su
neoliticu mediu
e materiales de tzeramica de su
tempus romanu
.
Fiat parte de su
Giuigadu de Arborea
, de sa
curadoria
de sa Barbagia de
Meana
e in su de XIV seculos est istada aunida a sa curadoria de su
Mandrolisai
.
In su 1388 Brebi est passada suta de su
dominiu aragonesu
e est intrada a faghere parte de sa segnoria de sa Barbagia de Brebi finas a su 1839.
In intro de sa bidda, su tzentru istoricu cunservat carateristicas de su tempus coladu, cun is demos fraigadas cun pedra lavagna, is istauleddos e is bentanas minoreddas.
A carchi km dae sa bidda b’est s’istatzione ferroviaria, chi s’est cunservada bastante fidele a is annos passados, siat cun is arredos chi cun s’istrutura de su dominariu. Pagu prus a tesu b’est sa galleria in ue colaiat su trenu, fraigada in su 1888-1890, chi est galu sa prus longa de
Sardigna
. Sa ferrovia
est istada de importu mannu pro Brebi, ca nch’at bogadu sa bidda dae s’isulamentu geograficu, pro prus de unu seculu est peri istada de importu pro s’economia e sa bida de is brebiesos. Oramai dae paritzos annos su trenu non bi colat prus, in parte sua bi sunt is postales, ma is Ferrovias de sa
Sardigna ant postu una linia turistica, cussa dae
Mandas
a
Sorgono
, chi colat peri in s’istatzione de Brebi-Aritzo; chie cheret si podet faghere su biagiu in trenu ammirende unu de is territorios prus bellos de sa Sardigna.
Intre is monumentos de importu bi sunt sa cresia parrochiale, intitulada a Santu Austinu, sa de Santu Bustianu e sa de Santa Margherita.
Sa cresia de Santu Austinu, nch'est in su tzentru de sa bidda, non s'ischit a seguru cando l'ant fraigada, ma essende in
istile romanicu
si pensat intro de su de XVI seculos, in intro podimus ammirare is altares de linna cunsacrados unu a Santu Antoni de su fogu e s'ateru a Nostra Segnora de su Rosario. S'altare majore de su 1910, est de marmaru e in palas b'est su coro de linna de nughe de su 1862.
Interessante meda est su museu de is iscientzias naturales, unu de is prus importantes de
Sardigna
, in ue sunt costoidos repertos chi benint prus che ateru dae sa Sardigna, ma non mancant esemplares de ateras alas de su mundu.
Inoghe sunt espostos fossiles, minerales, animales diferentes (dae is mammiferos, a is mariposas, a is aes). Su Museu est naschidu in su 1980, cando unas cantas persones, sighende su chi aiat comintzadu Friedric Reichsgraf Von Hartig in is annos '70, ant fatu s'assotziu "Amici del Museo", chi galu oe, a s'indonu, faghet a manera chi su museu abarret abertu.
Sa bidda de Brebi, de su patrimoniu naturalisticu nd'at fatu una mera e sinchera resursa turistica. Onni annu sunt medas a beru is turistas chi benint a bisitare custos logos, atirados propiu dae sa natura innida. Sa Comuna at semper chircadu de sarvare e avalorare su territoriu; in sa zona de Pitz'e Pranu b'at un'oasi naturalistica, in ue si podent faghere escursiones siat a pee chi a caddu o in bitzicleta, gratzias a is percursos chi ant ammaniadu. S'economia est prus che ateru agro-pastorale, de importu mannu est sa regorta de castangia, nutzola e cariasa.
De importu est peri s'artesania (mesches sa de sa linna e de su ferru), e s'industria de is durches (caschetas e suspiros).
De sas festas ammentamus sa de su patronu de sa bidda, Santu Austinu, su 28 de
austu
.
Sa sigunda dominiga de
lampadas
si faghet sa Sagra de sa cariasa e de is caschetes; su penurtimu fine de chida de
santugaine
sa bidda leat parte imbetzes, cun “Giogos e sabores de Barbagia" a sa manifestatzione Autunno in Barbagia, in custas tres dies sa bidda si animat e si torrat a cando is pipieddos giogaiant cun is bardufulas, is caddos de ferula e ateros giogos de una borta.
- ↑
(
IT
) Massimo Pittau,
I nomi di paesi, citta, regioni, monti, fiumi della Sardegna: significato e origine
, Casteddu, Gasperini, 1997,
OCLC
231730413
.
- Valentina Schirru,
Brebi
, in
Biddas de sa provintzia de Nugoro
, Ufitziu Limba Sarda de sa Provintzia de Nugoro, 2014, pp. 14-15.
- (
IT
) Gino Camboni,
Gennargentu
, fotografias de Nanni Marras e Ninni Marras, collaboratzione de Helmar Schenk, Casteddu, EdiSar, 1991, pp. 160-162,
OCLC
797586813
.
- (
IT
) Gino Camboni, Bruno De Martis e Helmar Schenk,
Barbagia Mandrolisai: ambiente, flora, fauna
, Casteddu, EdiSar, 1990, pp. 26-28,
OCLC
879890484
.
- (
IT
)
Manlio Brigaglia
e Salvatore Tola,
Belvi
, in
Dizionario storico-geografico dei comuni della Sardegna
, vol. 1, Tatari,
Carlo Delfino editore
, 2006, pp. 207-209,
ISBN
978-88-7138-430-6
,
OCLC
888708482
.
URL consultadu su 28 nadale 2021
(archiviadu dae s'
url originale
su 28 nadale 2021)
.
- (
IT
,
SC
)
Atlante toponomastico sardo.
,
Regione Autonoma de sa Sardigna
, 2009,
OCLC
879949145
.
- (
IT
) Francesco Floris,
Belvi
, in
La Grande Enciclopedia della Sardegna
, vol. 1, Tatari,
La Nuova Sardegna
, 2007,
OCLC
879939459
.
URL consultadu su 26 nadale 2021
(archiviadu dae s'
url originale
s'11 lampadas 2012)
.
(
IT
)
Situ istitutzionale
, in
comune.belvi.nu.it
.