Sos
atentados de s’11 de cabudanni
fiant istados una filera de bator atacos terroristas coordinados lantzados dae su grupu terrorista isramigu
al-Qaeda
contra a sos
Istados Aunidos
in sas zonas de
Noa Iorcu
e
Washington
s’11 de
cabudanni
de su
2001
.
In cussu martis a manzanu, 19 terroristas de al-Qaeda aiant desviadu bator aparechios de passizeris, cun s’intentu de los aderetare chirru a fraigos antisapostivigados in atacos suitzidales.
Duos de sos bolarzos narados, currespondedores a su bolu 11 de American Airlines
[1]
e a su bolu 175 de United Airlines
[2]
, si fiant tzacarrados contra a sas turres nordu e suddu respetivamente de su cumparis de su World Trade Center in Noa Iorcu. Ambas turres si fiant istrampadas in intro de duas oras e sas muridinas ruende, cumbinadas cun fogos zenerados dae sas muridinas in diferentes fragos inghiriadores, nch’aiat zutu a s’istrampada totale o partiale de totu sos ateros fraigos de su cumparis de su World Trade Center, faghende dannu manu finas a ateras deghe istruturas de dimensiones mannas chi s’agataiant in sas imediaturas de su cumparis
[3]
.
Unu tertzu aparechiu, currespondedore a su bolu 77 de American Airlines, fiat istadu fatu tzacarrare contra a su Pentagonu (sa sea tzentrale de su Departamentu Ameriganu de sa Defesa), zughende a un’istrampada partiale de s’ala sua otzidentale
[3]
.
Su de bator bolarzos, currespondedore a su bolu 93 de United Airlines
[4]
, fiat aderetadu forsis contra a su Cabitoliu de Washington o sa Domo Arba
[5]
, peroe si fiat tzacarradu contra a unu campu a curtzu de Shankville in
Pennsylvania
, a pustis chi sos passizeris aiant chircadu de cavacare sos desviadores
[3]
.
Belle 3.000 pessones fiant mortas in sos atentados, incrudidos totu sos 246 tziviles e sos 19 desviadores a bordu de sos bator aparechios
[3]
. Unas 200 persones fiant mortas in antis de sa ruta de sas torres ghetende·si·nde dae sas bentanas pro fuire dae su fogu
[6]
, comente ammustradu dae sa fotografia "
The Falling Man
".
Sas suspetas nche fiant rutas luego a subra de al-Qaeda, e in su 2004
Osama bin Laden
su lideru de su grupu terrorista, chi a sa prima aiat denegadu s’imboligamentu
[7]
, aiat rebindigadu sos atacos
[8]
. al-Qaeda e bin Laden aiant tzitadu s’arrimu de sos IAA pro
Israele
, sa presentzia de tropas istadunidesas in s’
Arabia Saudita
e sas santziones contra a s’
Iracu
comente motivos iscadenadores de sos atentados
[9]
[10]
.
Sos Istados Aunidos aiant respondidu a sos atacos lantzende sa gherra contra a su terrore e intervenende a s’
Afganistanu
pro bortulare sos talebanos, chi aiant dadu refuzu a al-Qaeda
[11]
. Medas paisos aiant afortidu sa lezisradura issoro e aiant ispandidu sos poderes de aprigadura de sas lezes
[12]
.
A pustis de evitare s’atzapamentu pro annos, bin Laden fiat istadu logalizadu e ochiidu dae fortzas ameriganas in su maju de 2.011
[13]
.
Sa destruidura de sas Turres Crobinas e de ateras propiedades aiat causadu dannos graes a s’economia de Manhattan de zosso e aiat infruidu in manera sinnifigativa a pitzos de sos mercados grobales
[14]
.
Sa reinnetadura de su logu in ue s’agataiat su World Trade Center fiat istada cumpretada in su maju de 2002
[15]
, e su Pentagonu fiat istadu acontzadu in intro de un’annu
[16]
.
Numerosos memoriales sunt istados fraigados, incrudidu su Memoriale e Museu Nassionale de s’11 de Cabudanni in Noa Iorcu
[17]
[18]
, su Memoriale de su Pentagonu
[19]
[20]
, e su Memoriale Nassionale de su Bolu 93 in Pennsylvania
[21]
.
A pustis de un’atardamentu longu, s'One Work Trade Center nou, artu 541 m., in su matessi logu in ue fiant postas sas turres destruidas, est istadu cumpretadu in su 2013
[22]
[23]
e abertu su 3 santandria 2014
[24]
[25]
.
- ↑
(
EN
) National Transportation Safety Board,
Fligh Path Study - American Airlines Flight 11
(
PDF
).
- ↑
(
EN
) National Transportation Safety Board,
Fligh Path Study - United Airlines Flight 175
(
PDF
).
- ↑
3.0
3.1
3.2
3.3
(
IT
)
11 settembre 2001, l'attentato alle Torri Gemelle che cambio la Storia
, in
www.ilmessaggero.it
.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
CNN.com - Flight 93 Transcript - Apr 12, 2006
, in
web.archive.org
, 13 abrile 2006.
URL consultadu su 3 abrile 2021
(archiviadu dae s'
url originale
su 13 abrile 2006)
.
- ↑
(
EN
)
National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States
, in
govinfo.library.unt.edu
.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
)
"Desperation forced a horrific decision
, in
usatoday30.usatoday.com
.
URL consultadu su 18 ghennargiu 2018
.
- ↑
(
EN
)
Bin Laden says he wasn't behind attacks - CNN
, in
archive.is
, 19 ghennargiu 2013.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
)
Bin Laden claims responsibility for 9/11
, in
CBC
, 29 santugaine 2004.
- ↑
(
IT
)
Al Qaeda: dichiarazioni, ammissioni e rivendicazioni sull'11/9
, in
undicisettembre
, 10 abrile 2007.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
) Guardian Staff,
Full text: bin Laden's 'letter to America'
, in
the Guardian
, 24 santandria 2002.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
IT
)
La risposta statunitense agli attentati dell'11 settembre in "Atlante Geopolitico"
, in
www.treccani.it
.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
)
G8 counter-terrorism cooperation since September 11th backgrounder
, in
web.archive.org
, 27 cabudanni 2011.
URL consultadu su 3 abrile 2021
(archiviadu dae s'
url originale
su 27 cabudanni 2011)
.
- ↑
(
EN
)
Osama bin Laden is dead, Obama announces
, in
the Guardian
, 2 maju 2011.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
) Gail Makinen,
The Economic Effects of 9/11: A Retrospective Assessment
(
PDF
), 27 cabudanni 2002.
- ↑
(
EN
)
Silent Tribute Marks End of Ground Zero Search | Fox News
, in
web.archive.org
, 22 santugaine 2012.
URL consultadu su 3 abrile 2021
(archiviadu dae s'
url originale
su 22 santugaine 2012)
.
- ↑
(
EN
)
Phoenix rises: Pentagon honors 'hard-hat patriots' - September 11, 2002
, in
web.archive.org
, 18 nadale 2004.
URL consultadu su 3 abrile 2021
(archiviadu dae s'
url originale
su 18 nadale 2004)
.
- ↑
(
IT
)
New York inaugura il memorial 9/11
, in
Dove Viaggi
, 4 nadale 2013.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
IT
)
11/9, inaugura il museo di Ground Zero. Obama: "Sia luogo di pace e riconciliazione"
, in
la Repubblica
, 15 maju 2014.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
IT
)
Tregua Obama-McCain per l'11/9 L'America ricorda i suoi morti - esteri - Repubblica.it
, in
www.repubblica.it
.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
)
DefenseLINK News Photos
, in
web.archive.org
, 30 santandria 2009.
URL consultadu su 3 abrile 2021
(archiviadu dae s'
url originale
su 30 santandria 2009)
.
- ↑
(
EN
) Mailing Address: P. O. Box 911 Shanksville, PA 15560 Phone:893-6322 Contact Us,
Flight 93 National Memorial (U.S. National Park Service)
, in
www.nps.gov
.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
) Andy Newman,
Crowning 1 World Trade Center
, in
City Room
, 2 maju 2013.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
)
History - Timeline || World Trade Center
, in
www.wtc.com
.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.
- ↑
(
EN
)
World Trade Center Re-opens as Tallest Building in America - One World Trade Center
, in
web.archive.org
, 4 cabudanni 2015.
URL consultadu su 3 abrile 2021
(archiviadu dae s'
url originale
su 4 cabudanni 2015)
.
- ↑
(
EN
) Aaron Smith,
One World Trade Center opens today
, in
CNNMoney
, 3 santandria 2014.
URL consultadu su 3 abrile 2021
.