S'asienda de is bestias
o
S'istazu 'e sos animales
(
Animal Farm
) est una novella allegorica de
George Orwell
publicada sa prima borta su 17 austu
1945
[1]
[2]
.
Segundu Orwell, su libru resonat a pitzus de is eventos chi ant batidu a sa Rivolutzione russa e a pustis a s'era
staliniana
de s'
Unione sovietica
.
[3]
S'autore, unu
sotzialista democraticu
[4]
, est istadu criticu fache a
Stalin
e contrariu a s'istalinismu, parre maduradu in s'interi de s'esperientzia sua in sa
Gherra tzivile ispagnola
[5]
. Orwell fiat cunvintu chi s'Unione sovietica esseret devennida una
ditadura
brutale, fraigada a subra de su cultu de sa personalidade e poderada dae unu renniu de su terrore. In una litera a Yvonne Davet, s'autore at descritu
S'asienda de is Bestias
comente narratzione satirica contras a Stalin (≪un conte satirique contre Staline≫)
[6]
; annotamala, in su sagiu suo
Pro ite iscrio
(
1946
), at iscritu chi
S'asienda de is Bestias
est istadu su primu libru in ue issu at intentadu, cun cussentzia prena de cantu fiat faghende, ≪de fundere punna
politica
e punna
artistica
in unu tut'unu≫.
Su titulu originale de s'opera fiat Animal Farm: A Fairy Story (Sa fatoria de is animales: Una paristoria) pero is editores istadunidensos ant abbandonadu su sutatitulu cando est istada publicada in su 1946 e isceti una de is tradutziones dd'at lassadu durante sa vida de s'autore. Ateros suta-titulos aporrint
A Satire
e
A Contemporary Satire
[7]
. Orwell at sugeridu, pro sa tradutzione frantzesa, su titulu
Union des republiques socialistes animales
, abbreviadu in URSA, faeddu
latinu
pro ≪ursu≫, unu
simbulu de sa Russia
. Su titulu faghet riferimentu fintzas a su numene de s'Unione sovietica in
frantzesu
:
Union des republiques socialistes sovietiques
[7]
.
Orwell at assentadu
S'asienda de is bestias
intre
onniasantu
1943 e
freargiu
1944, cando sa
Bretagna Manna
fiat un'alleada de s'Unione sovietica e su populu e s'intelligencija britannicos teniant Stalin in cunsideru mannu, cosa chi Orwell odiaiat.
[8]
Su manuscritu est istadu refudadu in comintzu dae unu tzertu numeru de editores britannicos e americanos, includidu unu de Orwell, Victor Gollancz, chi nd'at istentadu sa publicatzione.
[9]
Cando est istada publicada, s'opera at tentu resessida cummertziale manna, in parte pro pore de sa mudada de is relatziones internatzionales e s'incumentzu de sa
Guerra frida
[10]
.
Time
at seberadu su libru comente unu de is chentu megius romanzos in
limba inglesa
(1923-2005); in prus, dd'ant insertadu in sa
Modern Library List of Best 20th-Century Novels
[11]
. At bintu fintzas unu Retro Hugo in su
1996
e est includidu in s'isseberu de sos Libros Mannos de su Mundu Otzidentale.
Su romanzu est ambientadu in una fatoria in Willingdon, in
Inghilterra
, in ue is animales, arroschidos de s'isfrutamentu dae su fatore issoro, Mr.Jones, si rebellant, ispirados dae s'arresonu de su
'
Ecciu Mannu e ghiadu dae Boccia de Ni e Napoleoni. S'abbolotu resesset, cun su Signor Jones chi est bogadu e is animales chi ponent a sa fatoria
Asienda de is bestias
e iscrient is
Sete Cumandamentos
a subra a unu muru. Su prus de importu est "Totu is animales sunt uguales". Mentras Boccia de Ni imparat a is animales a leghere e a iscriere, Napoleoni educat unos cantos catzeddos a is printzipios de s'Animalismu. Chitzo, is porcos si ponent a ghia de sa fatoria. Pagu a pustis, pero, Jones furriat a sa fatoria, custa borta a cumandu de unos ateros meres che issu; nde sighit una batalla sambenosa in ue is animales torrant a binchere, ma perdende unos cantos cumpangios. Unu sero, Bocia de Ni annuntziat is pranos suos de modernizare sa fatoria costruende unu molinu a bentu, ma Napoleoni si narat contrariu e nde sighit unu chertu chi acabbat cun Napoleoni chi faghet bogare a s'ateru dae is canes suos, e si decrarat cumandante supremu de sa fatoria. Cun custu, Napoleoni cambiat sa manera de amministrare s'azienda sostituende is addobios cun unu comitadu de porcos a cumandu de totu, e pro mediu de unu cumpangiu suo, Clarinettu, ispartzit una propaganda in ue Boccia de Ni bolet agiudare su Signor Jones a torrare a essere su mere de sa fatoria, mentras Napoleoni promitet una vida prus comoda in cambiu de unu traballu grae chi tocat a s'in prus su fabbricu de su molinu, chi issu, mancari siat istadu contrariu a s'idea, dda presentat a pustis che sua. Fintzas s'innu est cambiadu, dae
Bestias de Inghilterra
a
S'asienda de is Bestias
, e est assentadu fintzas "Cumpangiu Napoleoni", un'innu a bantu de custu urtimu, chi megat a pigare a bellu a bellu is trassas de un'umanu. In manera lestra, su regimene de Napoleoni si faghet semper prus brutale: medas animales chi ammitent de aere agiudadu Boccia de Ni in is trobeddos suos (in realidade imbentados dae sa propaganda) sunt giustitziados dae sos canes a su servitziu suo.
Napoleoni si ponet de acordiu cun su mere de un'atera azienda bighina, Frederick, chi pero ddu pagat cun dinari farsu e a pustis atacat sa fatoria impreende sa bruvura pro isciusciare su molinu. Is animales torrant a binchere, ma intre is medas fertos ddoe at fintzas Gondranu, su caddu; custu urtimu, mancari sanende, s'arrimat a sa betzesa. A s'arribu de su furgoneddu chi ddu diat depere acumpangiare ache su veterinariu, pero, su molente Benjamin cumprendet luego chi ddu cherent batire a su masellu; e difatis, Napoleoni at programmadu sa bendida de Boxer a su masellaju pro nche balangiare su dinare pro comporare su whisky. Colant is annos, e a su molinu chi s'est torradu a costruere si nd'agiunghet un'ateru chi faghet prus ricos is animales, ma medas de issoro sunt mortos o imbetzados, comente est mortu s'ex-mere Jones. Sa Fatoria, pero, at perdidu totu is ideales rivolutzionarios, impreados isceti pro sa propaganda: non ddoe at prus is ideales propostos dae Boccia de Ni, is Sete Cumandamentos sunt istados cambiados cun unu isceti, "Totu is bestias sunt uguales, ma calicuna est prus uguale de totus", sa massima "Bator cambas bonu, duas cambas malu" est remplasada dae "Bator cambas bonu, duas cambas megius" e is porcos incumentzant a assimigiare a is umanos, ca caminant deretu a duas francas, bestint, dormint subra letos mannos e bufant whisky. Unu merieddu, Napoleoni e is ateros porcos cumbidant a chena unos cantos fatores locales pro festare un'alleantzia cun issos; in s'interi de una partida de poker, siat Napoleoni siat Pilkington giogant in su matessi tempus s'assu de ispadas, incumentzende unu chertu; totu benit bidu, dae foras, dae is ateros animales, chi non podent prus distinghere su porcu dae s'omine.
George Orwell at assentadu su manuscritu intre su 1943 e su 1944, a pustis de s'esperientzia suas in sa
Gherra tzivile ispagnola
chi at descritu in
Homage to Catalonia
(1938). In sa prefatzione de un'editzione
ucraina
de
S'asienda de is Bestias
, s'autore at acraradu comente fuire dae is purgaduras istalinistas in Ispagna dd'aeret imparadu ≪cantu a discansu sa
propaganda
totalitaria potzat controllare s'opinione de is persones illuminadas in is paisos democraticos≫. Custu at intzullidu Orwell a denuntziare e cundennare cun firmesa sa chi cunsideraiat sa corrutzione istaliniana de is ideales sotzialistas originarios.
[12]
In antis de iscriere su libru, Orwell at lassadu sa BBC. In prus, fiat infadadu pro more de unu libreddu de propaganda chi su Ministeru de s'Informatzione aiat isparghinadu. Custu includiat istrutziones pro achietare is timorias ideologicas a pitzus de s'Unione sovietica, comente s'inditu de narrere chi su terrore ruju fiat unu bisu de s'immaginatzione nazista
[13]
.
In sa prefatzione, Orwell at descritu sa fonte de s'idea de ambientare su libru in una fatoria:
[12]
(
EN
)
≪
...I saw a little boy, perhaps ten years old, driving a huge carthorse along a narrow path, whipping it whenever it tried to turn. It struck me that if only such animals became aware of their strength we should have no power over them, and that men exploit animals in much the same way as the rich exploit the proletariat.
≫
|
(
SC
)
≪
... Apo bidu a unu pitzocheddu, in capas de deghe annos, chi ghiaiat unu caddu enorme a traessu de unu caminu istrintu, frustende·ddu onni borta chi chircaiat de girare. M'at tocadu su fatu chi si custos animales cussentziarent de sa fortza issoro non diamus depere tennere perunu podere a pitzus de issos e chi is omines isfrutant is animales agiumai a sa propiu manera chi is ricos isfrutant su proletariadu
≫
|
|
In comintzu Orwell at agatadu dificultade a publicare su manuscritu de s'opera, prus che totu ligadas a timorias chi su libru poderet faghere dannu a s'alleantzia intre
Bretagna Manna
,
Istados Unidos
e
Unione sovietica
. Bator editores dd'ant refudadu, incluidu unu chi in comintzu aiat atzetadu de publicare s'opera e a pustis de aere consultadu su Ministeru de s'Informatzione at refudadu.
S'asienda de is bestias
est istadu infines publicadu dae Secker & Warburg in su 1945.
[14]
In s'interi de sa
Segunda gherra mundiale
, fiat craru a Orwell chi sa literadura anti-sovietica no fiat carchi cosa chi sa parte manna de is editores diat aere pigadu in cunsideru, includidu Gollancz. S'autore at presentadu su manuscritu fintzas a Faber and Faber e su diretore Thomas Stearns Eliot dd'at refudadu. Eliot at rispondidu a Orwell bantende sa ≪bona iscritura≫ e sa ≪fundamentale integridade≫ de su libru, decrarende pero chi sa domo editora ddu diat aere atzetadu isceti si aeret tentu carchi simpatia pro su puntu de annotu chi ≪deo cunsidero in generale trotzkista≫. Eliot at sustentadu chi su puntu de annotu orwellianu fiat ≪non cumbinchidore≫, narende chi is porcos esserent fatos pro essere is megius manigiadores de sa fatoria; at decraradu annotamala chi calicunu diat aere podidu cuntestare chi ≪what was needed... was not more communism but more public-spirited pigs≫.
[15]
- 'Ecciu Mannu / Su Matzore
Su 'Ecciu Mannu (
Old Major
in sa versione originale), est unu porcu respetadu dae totu is ateros animales ca, essende bividu meda (doighi annos), est consideradu sabiu. Tenet un'aspetu poderosu ma no ammenetzosu. Tres dies a pustis de s'arresonu suo a pitzus de sa revolutzione morit e, comente acontessidu a
Lenin
, no nd'at a bidere su progressu. Sa calavera sua at a essere cunservada e ammustrada comente monumentu a sa rebellia.
S'arresonu pronuntziadu dae issu introduit sa teoria de s'Animalismu chi narat chi su traballu de un'animale produet prus balore de su netzessariu a su mantenimentu suo, e su subraprus si ddu furant is umanos. Issu est un'allegoria de
Karl Marx
,
- Napoleoni / Napolione
Napoleoni est unu porcu; no tenet dudas morales, ma is calidades sua dd'ant donadu una positzione de importu in mesu a is ateros animales, fintzas in antis a sa rivolutzione. Fache a s'idealismu de su 'Ecciu Mannu e de Boccia de Ni, Napoleoni est unu carculadore capassu e unu tirannu. Su determinu e capatzidade de cumbinchere is animales prus pagu ischidos cun is resonos cumpensat una tzerta farta de abbistesa.
Pigat su numene dae
Napoleone Bonaparte
. Rapresentat
Stalin
.
- Boccia de Ni / Biancone
Boccia de Ni (
Snowball
in sa versione originale) est unu porcu. Est unu rivolutzionariu sintzeru, ma s'aversariu suo, prus furbu e iscannidu, ddu ponet a una parte. Napoleone, gratzias a s'agiudu de is canes suos, ddu bogat dae s'azienda e inghitzat a ponnere in opera is pranos suos, furende·ddos, e ddi ghetat sa neghe pro onnia acuntessimentu negativu chi a intro de s'azienda, acusende·ddu de furriare a de note pro faghere dannu. Issu rapresentat
Trockij
.
- Clarinettu / Pipiriolu
Clarinettu (
Squealer
in sa versione originale), est su propaganderi de Napoleoni. Faeddat pro mesas beridades, omissiones e faulas. Issu frunit is illusiones chi agiudant is traballadores a aguantare s'esistentzia tosta e s'isfrutamentu dae is porcos. S'istrategia printzipale sua est minetzare sa ≪furriada de Jones≫ (su mere), intzutzulende su sentimentu anti-umanu de is animales, ispinghende·ddos aici a atzetare totu is tirannias de Napoleoni. Est de notare chi, cando is porcos cumintzant a s'istantargiare a subra a is francas posteriores comente a is omines, Clarinettu pigat a una banda is berbeghes, e ddis cambiat s'islogan ≪bator ancas bonu, duas ancas malu≫ in ≪bator ancas bonu, duas ancas
megius
≫. Issu diat podere rapresentare su capu de sa politzia segreta
Berija
.
- Gondranu / Murripintu
Gondranu (
Boxer
in sa versione originale), est unu
caddu
. Su traballu suo est de importu mannu pro su sustentu de sa fatoria. Sa
filosofia
sua est basada a pitzus de sa dinnidade de su traballu.
Gondranu rapresentat su traballadore ordinariu e coidadosu: umile, onestu e essentziale in cale si siat sistema sotziale. Su traballu suo est isfrutadu finas a cando unas cantas pedras pro su fabbricu de su mulinu ddi ruent a pitzus, debilitende·ddu in su fisicu. Napoleoni tando, cun s'iscusa de ddu faghere curare dae unu veterinariu, ddu giughet a su maceddu. Finas a pustis de sa morte sua, is
islogan
preferidos de su caddu, ≪apo a traballare de prus≫ e ≪Napoleoni tenet semper resone≫, ant a essere impreados comente arma de propaganda pro is ateros animales. Issu non cumprendet mai chi is ideales de sa rivolutzione si sunt corrumpidos, e s'esperientzia sua ammustrat ite potzat acontessere cando is atziones de chie tennet su podere sunt atzetadas sena si ponnere dimandas.
- Benjamin / Bainzeddu
Benjamin, unu molente, est unu tzinicu chi duritat de sa sintzeridade de is chi ddis istant a inghiriu. Est fintzas
isceticu
, duritende de sa beridade de medas teorias o fatos. Imparat a leghere, ma refudat de ponnere sa propia abilidade a su servitziu de is ateros animales. Isceti a sa fine, cando s'Animalismu est oramai naufragadu, atzetat de leghere a is animales s'unicu cumandamentu abarradu. Prus bortas at repitidu sa matessi frase ≪Is molentes tenent vida longa. Nemus de bois at mai bidu unu molente mortu≫. Issu rapresentat is tzinicos chi si sunt rassignados. Est fintzas s'animale prus antzianu de sa fatoria e mancari siat cunsideradu su prus bisbetigosu de sa fatoria, non tocat iscaressere sa lealidade sua a Gondranu e su tentativu disisperadu suo de ddu sarvare.
- Berta / Badora
Berta (
Clover
in sa versione originale), s'ebba, est sa figura materna de sa fatoria, chi ammustrat simpatia e garbu. Sufrit prus de is ateros pro is agravios a opera de is porcos, mancari abarrende una fortza e unu cunfortu pro is animales oprimidos. Comente a Gondrano, Berta rapresentat sa gente ordinaria, manigiada e isfrutada sena si nd'acatare.
- Mollie / Biolera
Mollie est una ebba giovana bianca chi tragat su calesse de Jones. Est indiferente a sa rivolutzione e est dengosa meda: traballat pagu e ddi praghet a ponnere frocos colorados, tantu chi a sa fine pro tennere custos ogetos at a fuire de sa fatoria e at a andare a bivere a s'atera ala de Willingdon. At a essere torrada a bidere dae is pitzones traghende unu calesse in cambiu de perdas de tzucaru e carignos in su nare e dae inoghe a in antis no at a essere prus nominada. Rapresentat s'
aristocratzia
russa, chi biviat una vida rica a suta de su
tzar
e chi at abbandonadu sa Russia a pustis de sa rivolutzione pro mantennere cudda genia de vida.
- Mose
Mose (
Moses
in sa versione originale), su
corbu
domesticu chi contat a is animales de sa vida eterna chi ddos abetat a pustis de sa morte in su Monte Tzucurucandiu (in sa versione originale
Sugarcandy Mountain
), una genia de paradisu terrestre pro is animales, rapresentat sa
Cresia ortodossa russa
, chi segundu sa bisura bolscevica, in acordiu cun su podere tzarista, fruniat illusiones a is traballadores pro ddos cumbinchere a poderare s'isfrutamentu, in acordiu cun sa bisura de Marx. Est cunsideradu s'alleadu de su mere. Nointames, Napoleoni de sighida ddi permitit de furriare a sa fatoria, comente Stalin at cuntzedidu libertade de cultu a is Ortodossos in s'interi sa gherra.
- Minimus / Minorache
Minimus, su porcu poeta chi cantat is impresas de Napoleoni, rapresentat s'intelletuale assugetadu a su podere de su ditadore, chi ponet sa cultura sua a su servitziu de sa propaganda.
- Is canes e Is berbeghes
Is canes e Is berbeghes sunt tratados comente a unu grupu, e non comente a individuos. Is primos rapresentant sa politzia politica chi ismurriat is opositziones; is segundos sa massa fatzile de assugetare, chi si lassat ispantare dse is islogan de su regimene.
- Is Puddas
In su de sete capitulu, Napoleoni obligat is puddas de sa fatoria a cunsignare is oos chi ant criadu. Issas chircant de resistire, ma Napoleoni faghet suspendere cale si siat ratzione issoro de mandigu; a pustis de chimbe dies e sa morte de noe puddas, s'arrimant.
- Is topis e is cunillios
Sunt is animales agrestes chi bivent in sa fatoria. Rapresentant is pedulianos, is furones e is membros de sa sotziedade chi non bivent de su propiu traballu.
- Su fatore Jones / Tziu Nennu
Jones est su mere de sa fatoria: s'imbriagat s'ispissu e si nd'afutit de is animales. Benit bogadu a su cumintzu de s'istoria e morit annos medas a pustis in una domo de cura pro alcolistas. Rapresentat su tzar
Nigola II de Russia
.
- Pilkington e Frederick / Tziu Matzone e Tziu Grodde
Pilkington e Frederick, is fatores lacanantes. Pilkington est unu gentilomine chi praticat isport in campannia lassende sa fatoria sua, Foxwood, male amministrada. Frederick imbetzes est cravosu, efitziente e iscannidu cun is animales de sa fatoria sua, Pinchfield (parodia de sa
Germania nazista
).
Sa fatoria de is animales est unu testu ricu de riferimentos a acuntessimentos beros:
- Sa Rivolutzione de sos animales e sa bogada de Jones: sa Rivolutzione russa de su
1917
e sa rutorgia de su tzar.
- S'imbiu de pitzones in is fatorias serentes pro difundere sa rivolutzione: s'undada rivolutzionaria incoragida dae su Comintern chi at corfidu natziones europeas medas in is annos imbenientes.
- Su refudu de is umanos de si referire a sa Fatoria de sos Animales cun su nou numene suo, sighende a ddi narrere
Asienda de Proprierari
: su mancadu reconnoschimentu diplomaticu de s'Unione Sovietica a banda de is potentzias otzidentales in is annos a pustis de sa Rivolutzione.
- Sa
Battaglia de su Cungiau de Is Baccas
(in s'originale
Battle of the Cowshed
): sa
gherra tzivile russa
chi at opostu s'Armada ruja bolscevica a s'Armada bianca contra-revolutzionaria (agiudada dae
Regnu Unidu
e
Frantza
, comente a sas fatorias serentes agiudant Jones), chi s'est acabbada in su
1920
cun sa vitoria de is bolscevicos.
[7]
[16]
- Su refudu de is puddas a sa cunsigna de is oos: s'opositzione de is kulaki a sa colletivizadura.
- Sa cuntierra intre Boccia de Ni e Napoleoni in contu de a s'estensione de sa rivolutzione a is ateras fatorias rapresentat sa cuntierra intre Trozkij, chi boliat esportare sa Rivolutzione a foras de sa
Russia
(rivolutzione permanente), e
Stalin
, chi imbetzes sustentaiat sa teoria de su
Sotzialismu in unu paisu
isceti
.
- Sa derrota de su mulinu a bentu: su Fogu de su Reichstag, cun probabilidade postu dae is nazistas etotu chi aiant ghetadu sa neghe a is comunistas, is unicos oposidores a su regimene nazista, luego pessighidos e cundennados.
- Is varios fabbricos de su mulinu a bentu: s'industrializadura incumentzada dae Stalin in su 1928 cun is pranos de chimbe annos.
- Sa mudantzia de s'innu de sa Fatoria de
Bestias de Inghilterra
: su cambiu de s'innu ufitziale de s'URSS de
S'Internatzionale
a s'Innu de s'Unione Sovietica, chi in su testu originale bantaiat a Stalin (custu testu est istadu suprimidu in su 1954).
- Sa bendida de sa linna a Frederick: su Patu Molotov-Ribbentrop de su
1939
; sa traitoria de Frederick, chi pagat is porcos cun dinari farsu e a pustis atacat sa fatoria, rapresentat sa traitoria de s'alleantzia a banda de
Hitler
, chi at atacadu sa Russia in su
1941
afilende s'Operatzione Barbarossa. Sa
Battalla de su Mulinu
imbeniente (in s'originale
Battle of the Windmill
), binta dae is animales cun perdidas mannas, rapresentat sa Batalla de Stalingradu.
[7]
[16]
- Sa chena finale de is porcos cun is umanos est un' allegoria de sa Cunferentzia de Teheran.
- Sa progressiva corrutzione de is porcos e su travolcamentu de is cumandamentos: s'iscostiadura cara a sa tirannia de s'Unione Sovietica a suta de su regimene de Stalin.
S'Animalismu, sa dotrina rivolutzionaria adotada dae is animales, est basada a subra de s'imparu de su 'Ecciu Mannu a sa propiu manera de su comunismu chi est basadu a subra de s'imparu de
Karl Marx
.
Pro more de is riferimentos suos,
S'asienda de is Bestias
est istada s'ispissu cunsiderada una satira cara a su comunismu sovieticu. Calicunu pero ddoe leghet fintzas tratos distintivos de ateros regimenes: si distinghent is tratos de sa naschida de sa corrutzione e de su persighimentu de interessos personales a banda de is possessores de su podere a pustis de sa conchista sua. In su contu si podet agatare insandus una disillusione balida prus in generale pro cale si siat rivolutzione, est a narrere su cunsideru chi sa chirca de su podere acabbet pro afarsare is ideales rivolutzionarios initziales. Pro custu su romanzu est cunsideradu disopicu.
Segundu una letura critica de s'ideologia comunista, su 'Ecciu Mannu, mancari tengiat intentziones bonas, non cumprendet un'elementu fundamentale: est cumbintu chi is ideas suas siant balidas e artas, e chi sa declinatzione operada si potzat atribuire isceti a is individuos corrumpidos chi ant a agatare sa manera de ddas carnugare pro is fines issoro. Pro is chi faghent custa critica est beru s'imbesse: su finale cabet giai in sa premissa e no esistet sa distintzione intre unu comunismu beru e un'ideale. Segundu issos s'unicu esempiu de comunismu est istadu s'istalinismu mentras, segundu ateros, esistent formas diversas.
Sa corrutzione est ladina pro mediu de sa muda de is Sete Cumandamentos: s'unicu abarradu, de su totu isprigiuradu, mustra cantu elitarios siant essidos sos porcos e comente is ideales de s'animalismu apartengiant oramai a su passadu.
In s'opera est presente fintzas una critica inchelada a sa sotziedade inglesa e una denuntzia de sa paga libertade de pensamentu in su paisu.
[17]
Is retzensiduras de s'epoca non sunt istadas totu positivas. In is paginas de
The New Republic
, George Soule at espressadu sa contrariedade sua a s'opera de Orwell, narende chi issa ≪mi at confundidu e intristadu. Pariat totu infadosu. S'allegoria s'est furriada a machina chi tzichirriat pro aere naradu a manera isgrabulada cosas chi sunt istadas naradas megius a manera dereta≫. Soule pensaiat chi is animales no esserent bastante coerentes cun is ispiratziones issoro in sa realidade; at naradu chi ≪su fallimentu de custu libru (dae unu puntu de annotu cummertziale s'est giai asseguradu una resessida enorme) derivat dae su fatu chi sa satira non s'ocupat de carchi cosa chi s'autore at bividu, cantu de ideas istereotipadas chi pertocant unu paisu chi cun probabilidade non connoschet bene meda.≫
[18]
The Guardian
, su 24 austu 1945, at definidu
S'asienda de is Bestias
che ≪una satira umoristica e pitzigosa a manera deleitosa≫.
[19]
Tosco Fyvel, iscriende in su
Tribunas
in sa matessi die, at descritu s'opera de Orwell che ≪una satira durche a pitzus de unu tzertu Istadu e de is illusiones de un'epoca chi diamus a podere giai tennere a pabas≫. A custu urtimu at rispondidu Julian Symons, su 7 de cabudanni: ≪Non nos depimus depere abetare, a su mancu in su Tribunas, su reconnoschimentu de su fatu chi si tratat de una satira no de su totu delicada a subra de una natzione dislindada, s'Unione Sovietica? Mi paret chi unu retzensidore diat depere tennere su coragiu de identificare Napoleoni cun Stalin e Boccia de Ni cun Trotsky e espressare a s'autore unu parre favorevole o sfavorevole. Baddu tra chentu annos
S'asienda de is Bestias
diat podere essere in manera simpre una paristoria; oe est una satira politica cun una dose bona de significadu≫.Partende dae custas primas osservatziones, s'opera de Orwell at retzidu diversos cummentos in is deghennios imbenientes.
Is porcos Boccia de Ni, Napoleoni e Clarinettu adotant is ideas de su 'Ecciu Mannu in unu ≪sistema cumpridu de pensamentu≫, chi mutint a manera formale "Animalismu", un'allegoricu riferimentu de s'autore a su comunismu, de non confundere cun sa filosofia animalista. A pustis de sa divulgatzione de custu sistema de ideas, Napoleoni e Clarinettu andant contras a is regulas postas dae issos etotu (is ≪sete cumandamentos≫) partetzipende a atividades umanas, comente bufare alcol, dormire in letos e cummertziare. In su cursu de sa narratzione, Clarinettu at a essere incarrigadu de modificare is cumandamentos pro donare una resone de s'umanizadura de sa classe de is porcos, mudantzia chi est unu suspiu de sa revisione de s'istoria a banda de su guvernu sovieticu a su fine de esertzitare su controllu a subra de is cumbinchimentos de su populu
[20]
Is cumandamentos originales sunt:
- Totu su chi caminat a duos pees est contra de nois;
- Totu su chi caminat a bator pees o bolat est amigu;
- Nissuna bestia s'at a ponnere bestires;
- Nissuna bestia s'at corcare in unu letu;
- Nissuna bestia at a bufare binu o ateros alcolicos;
- Nissuna bestia at a ochire un'atera bestia;
- Totu is bestias sunt uguales.
Custos cumandamentos sunt fintzas resumidos in sa massima: ≪Bator cambas bonu, duas cambas malu≫, chi benit impreada prus che totu dae is berbeghes de sa fatoria pro firmare discussiones e polemicas intre is animales in contu de sa natura de s'Animalismu.
Posca, Napoleoni e is porcos suos ant a cambiare in manera segreta carchi cumandamentu pro si liberare de s'acusa de violare sa lege de is animales. Custos cumandamentos benint difatis mudados de aici:
- Nissuna bestia s'at corcare in unu letu
cun lentzolos;
- Niunu animale at a bufare binu e ateros alcolicos
meda;
- Niunu animale at a ochire unu ateru animale
sena resone.
In fines, sos cumandamentos ant a essere cambiados cun is massimas:
- Totu is bestias sunt uguales,
ma calicuna est prus uguale de is ateras;
- Bator cambas bonu, duas
cambas megius.
Pro mediu de sa revisione de is cumandamentos, Orwell ammustrat cantu siat fatzile a trasformare su dogma politicu in
propaganda
mugiadita.
[21]
- George Orwell,
S'istazu 'e sos animales
, tradutzione de Albino Pau, Condaghes, 2000
[1945]
, pp. 128,
ISBN
978-88-86229-71-5
.
- George Orwell,
S'asienda de is bestias
, tradutzione de Agata Rosa Maxia, Cuec Editrice, 2017
[1945]
, pp. 104,
ISBN
978-88-9386-038-3
.
- ↑
Helen Bynum,
Spitting Blood: The History of Tuberculosis
, Oxford University Press, 2012, p. XIII,
ISBN
978-0-19-954205-5
.
- ↑
(
EN
) Jon O'Brien,
12 things you probably didn’t know about Animal Farm
, in
Metro
, 17 agosto 2015.
URL consultadu su 21 ottobre 2018
.
- ↑
'Animal Farm' - historical context
, in
bbc.com
.
URL consultadu su 21 ottobre 2018
(archiviadu dae s'
url originale
su 22 santugaine 2018)
.
- ↑
George Orwell,
Why I Write
, 1946
- ↑
Gordon Bowker,
Orwell
, p. 224
- ↑
(
EN
) Peter Davison,
George Orwell: Animal Farm: A Fairy Story -- 'A Note on the Text'
, in
web.archive.org
, 8 santugaine 2006.
URL consultadu su 19 santugaine 2020
(archiviadu dae s'
url originale
s'8 santugaine 2006)
.
- ↑
7.0
7.1
7.2
7.3
(
EN
) Peter Davison,
George Orwell: Animal Farm: A Fairy Story -- 'A Note on the Text'
, in
web.archive.org
, 8 santugaine 2006.
URL consultadu su 19 santugaine 2020
(archiviadu dae s'
url originale
s'8 santugaine 2006)
.
- ↑
Malcolm Bradbury,
Introduction
, in
Animal Farm
, Penguin edition, 1989, p. VI.
- ↑
Animal Farm: Sixty Years On
, in
historytoday.com
.
URL consultadu su 22 ottobre 2018
.
- ↑
Morris Dickstein,
Cambridge Companion to Orwell
, p. 134.
- ↑
(
EN
) Richard Lacayo,
All-TIME 100 Novels: How We Picked the List
, in
Time
, 6 ghennargiu 2010.
URL consultadu su 7 santandria 2020
.
- ↑
12.0
12.1
(
EN
) George Orwell,
Preface to the Ukrainian Edition of 'Animal Farm: A Fairy Story'
, in
orwell.ru
.
URL consultadu su 23 santugaine 2020
.
- ↑
Richard Overy
,
Why the Allies Won
, p. 297,
ISBN
0-393-03925-0
.
- ↑
(
EN
) O. Dag,
George Orwell: The Freedom of the Press
, in
orwell.ru
.
URL consultadu su 7 santandria 2020
.
- ↑
(
EN
) Richard Brooks,
TS Eliot’s snort of rejection for Animal Farm
, in
The Sunday Times
, 29 marzo 2009.
URL consultadu su 26 ottobre 2018
(archiviadu dae s'
url originale
su 9 austu 2011)
.
- ↑
16.0
16.1
Firchow, Peter Edgerly, 1937-,
Modern utopian fictions from H.G. Wells to Iris Murdoch
, Catholic University of America Press, 2007, p. 102,
ISBN
978-0-8132-1605-8
,
OCLC
707926652
.
URL consultadu su 5 santandria 2020
.
- ↑
Orwell's Preface to Animal Farm
, iPrimus.it.
URL consultadu su 15 dicembre 2010
(archiviadu dae s'
url originale
su 30 nadale 2009)
.
- ↑
(
EN
) George Soule,
In 1946, The New Republic Panned George Orwell's 'Animal Farm'
, in
The New Republic
, 26 settembre 2013.
URL consultadu su 2 novembre 2018
.
- ↑
Books of the day - Animal Farm
, in
theguardian.com
.
URL consultadu su 2 novembre 2018
.
- ↑
John Rodden,
Understanding Animal Farm: A Student Casebook to Issues, Sources, and Historical Documents
, Greenwood Publishing Group, 1999, pp. 48-49,
ISBN
978-0-313-30201-5
.
- ↑
Craig L. Carr,
Orwell, Politics, and Power
, Continuum International Publishing Group, 2010, pp. 78-79,
ISBN
978-1-4411-5854-3
.