Frores de
piricocu
in abrile in s'emisferu boreale
Abrile
est su de bator
mese
de s'annu secundu sa
calendariu gregorianu
, su de chimbe in su pretzedente
calendariu Giulianu
, su primu de is bator meses cun una durada de 30 dies, e su secundu de chimbe meses ca tenent una durada de mancu de 31 dies.
Aprile est comunemente assotziadu cun s'istagione de s'atongiu in s'
emisferiu sud
, e su beranu in s'
emisferu nord
in ue est s'ecuivalente istagionale de mese de ladamine/Santu Gaine in s'emisferu Sud e a s'imbesse.
Is
romanos
aiant donadu a custu mese su nomene de "Aprilis"
[1]
ma sa derivatzone de su nomene suo est disconnota. S'
etimologia
traditzionale nde benit de su verbu "aperire" (aberrere) alludende a s'istagione de s'annu cando is frores e is matas cumintzant a s'aberrere ca est suportadu cun sa cumparatzione cun s'impreu de su grecu modernu de ?νοιξη (
anixi
) (aberrende) pro "beranu". Si comente calincunu de is mese romanos nde benint de is nomenes de divinidades, e Abrile fiat consacradu a sa dinindade Venus, sa Veneralia sua si teniat in sa primu die de su mese, est istadu inditadu fiat in origine su mese suo
Aphrilis
, de s'ecuivalente divinidade greca Aphrodite (
Aphros
), o de su nomene etruscu A
pru
. Jacob Grimm at inditadu su nomene de un'ipoteticu deus o eroe
Aper
or
Aprus
[2]
.
Aprile fiat su secundu mese de su pretedente calendariu romanu
[3]
, prima de
Ianuarius
e
Februarius
sunt istados annantos de Numa Pompilius prus o mancu in su 700 a innantis de Cristu. Est diventadu su de bator mese de s'annu (s'annu ca is doighi meses sunt istados postos in ordine) durante su tempus de is decemvirs prus o mancu in su 450 a.C. cando a issu puru sunt istados donados 29 dies. Sa de trenta die est istada annanta durante sa riforma de su calendariu sutascrita de
Giuliu Cesare
in su mesu de is annos 40 a innantis de Cristu, ca at prodotu su calendariu Giulianu.
Is
anglosassones
ainat mutidu Abrile
?astre-monaþ
. The santu Bede in s'opera sua "
The Reckoning of Time"
(su computu de su tempus) aiat iscritu ca custu mese fiat s'arrighinade su faeddu "Easter" (Pasca). In annanta aiat declaradu ca su mese fiat istadu nominadu in onore a sa divinidade
"Eostre" ca sa pichetada o festa sua fiat uin cussu mese. Custu est atestadu puru in su traballu de
Einhard "Vita Karoli Magni".
Sa die de Santu Giorgiu est su 23 de custu mese e sa vigilia de Santu Marcu cun sa superstitzione sua ca is pantasimas de cussos chi sunt cundannados a si nche morrere entru s'annu ant a essere bitos passare in is cresias, ruet su 24
[3]
.
In
Tzina
s'aradu simbolicu de sa terra de banda de s'imperadore e de sa principessa de sambene fiat fatu in de tres mese de s'annu, ca frecuentemente currespindet a Abriletook place in their third month, which frequently corresponds to April. In Finlandesu Abrile ddu narant
huhtikuu
, ca bolet narrere sega e brugia.
In
Slovenia
, su nomene traditzionale prus difundidu est "
mali traven"
, ca bolet narerre cando is matas cumintzant a creschere. custu est istadu iscritu pro sa primu borta in su 1466 in sumanuscritu "?kofja Loka"
[4]
.
Su mese de Abrile tenet 30 dies;
Numa Pompilius
dd'aiat fatu de 29 dies; a sa fine sa reforma de su calendariu de
Giuliu Cesare
nche dd'at torradu a 30 dies ca no est cambiadu in sa reforma de su calendariu giulianu fata de su cesare augustu in s'8 a.C. In annanta in is colonias ispagnolas is isulas filipinas su mese de abrile tenet unu significadu paticulare pro is nativos ca est assotziadu a s'influentzia de is tzinesos in su periodu coloniale ispagnolu. S'importatntzia de custu aspetu pro is nativos fiat assotziadu cun un eventu mutidu "Abril na Ikaw" ca est collegadu cun su famadu mercanet, April Yu.
In s'antig
Roma
su festival de Cerealia fiat tentu pro ste dies de sa metade fintzas a sa fine de Abrile ma is datas tzertas sunt disconnotas. Feriae Latinae puru si teniat in cistu mese, cun sa data chi no fiat fissa. Ateras osservantzias romans includiant Veneralia (primu de Abrile), Megalesia (10?16 abrile), Fordicidia (15 de abrile), Parilia (21 de abrile), Vinalia Urbana, Robigalia, and Serapia tzelebradas su 25c de abrile. Floralia fiat tenta su 27 de abrile in s'era republicana, o su 28 in su calendariu giulianu, e duraiat fintzas a su 3 de maju. Comuncas custas datas no currespundint a su calendariu Gregorianu modernu.
Sa ruta de is meteoras "Liridi" apparit de su 16 a su 26 de abrile ogni annu, cun su picu ca a s'ispissu arribbat su 22. Sa ruta de is meteoras "Eta Aquaridis" puru nde arribbat a abrile. Est visibile de abrile 21 fintzas a su 20 de maju cun su picu de atividade su ses de maju o in cussas dies. sa ruta de is meteoras de is "Virgines" nde arribbat a diferentes datas a Abrile.
Is "Dies de Abrile" (
journees d'avril
) est su numene donadu in s'istoria
frantzaesa
pro una serie de insurretziones a Lione, Parigi and in ateras bandas, contra a su guvernu de
Luigi Filipu
in su
1834
, chi at portadu a mesuras repressivas e a unu famadu protzessu mutidu p
roces d'avril
[3]
.
- ↑
^ "April" in Chambers's Encyclopædia. London: George Newnes, 1961, Vol. 1, p. 497.
, in
en.wikipedia.org
.
- ↑
Jacob Grim Geschichte der deutschen Sprache. Cap. "Monate"
.
- ↑
3.0
3.1
3.2
One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "April". Encyclopædia Britannica. 2 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 230.
, in
en.wikisource.org
.
- ↑
Koledar prireditev v letu 2007 in druge informacije ob?ine Dobrova?Polhov Gradec" [The Calendar of Events and Other Information of the Municipality of Dobrova?Polhov Gradec] (PDF) (in Slovenian). Municipality of Dobrova-Polhov Gradec. 2006. Archived from the original (PDF) on November 2, 2013.
(
PDF
), in
dobrova-polhovgradec.si
.
URL consultadu su May 8, 2020
(archiviadu dae s'
url originale
su November 2, 2013
)
.