Бэлиэ к?ннэр [ биики-тиэки?и уларытыы ]

• ХНТ   ХНТ  ? Аан дойдуга буруйа суох толук буолбут о?олор к?ннэрэ . 1982 сыллаахха бу к?н Ливан Бейрут куоратын Израиль авиацията буомбалаабытыгар ?лб?т о?олору кэриэстээн ХНТ Генассамблеятын 7-с сиэссийэтэ олохтообута.

Т?бэлтэлэр [ биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1783 ? Аннон диэн сэлиэнньэ?э бырааттыы Монгольфье салгын шаардарын бастакы к?рд?р??тэ буолбут. Шаар 11 миэтэрэ кэри?э диаметрдаах эбит, 1830 миэтэрэ кэри?э ???э тахсыбыт уонна 1,6 километртан ордугу к?пп?т.
• 1800 ? Вашингтон куоратыгар ?р?? Дьиэ тутуута т?м?ктэммит, манна АХШ бэрэсидьиэнэ кэргэттэринээн олохсуйа киирбит.
• 1831 сыл ахсынньы 11 к?н?гэр Илин Сибиир Кылаабынай управлениетын советнига анаммыт. Дуо?унаска 1832 сыл бэс ыйын 4 к?н?гэр диэри олорбут.
• 1832 сыл бэс ыйын 4 к?н?гэр Саха уобала?ын салайа Василий Щербачев кэлбит. А?ыйах ый уобала?ы салайбыт Иван Веригини солбуйбут. Сылтан эрэ ордук олорон баран 1833 с. бала?ан ыйын 18 к?н?гэр Дьокуускайга ?лб?т.
• 1928 ? Халыма тардыытыгар к?м??? булуу кыттыылаа?а, геолог Юрий Билибин эспэдииссийэтин борохуота били??и Магадаан уобала?ыгар киирэр Ола диэн балыксыттар б????лэктэрин кытылыгар тиксибит. Дворяннартан т?р?ттээх. Сталин бириэмийэтин ылбыта (1946). Кини аатынан Чукотка?а куорат, Дьокуускайга уонна Магадаа??а уулуссалар, ?с хайа си?э (ол и?игэр биирэ Саха сиригэр), вулкан, билибинит уонна билибинскит таастар ааттаммыттара.
• 1942 ? Элбэх саха аармыйа?а ы?ырыллыбыт к?нэ. Олор истэригэр кэлин саха тылын учебниктарын ааптара буолбут Б?л?? Таа?а?арын 19 саастаах уола Игнатий Каратаев баара.
• 1942 ? АХШ уонна Дьоппуон флоттарын икки ардыдарыгар бы?аарыылаах Мидуэй кыргы?ыыта са?аламмыт. Бу кыргы?ыыга АХШ кыайбыта, онтон Дьоппуон флотун с?р?н ударнай к???э тимирдиллибитэ. Инньэ гынан Чуумпу далай сэриитигэр тосту уларыйыы буолбут.
• 1969 ? Израильга лиираттан шекельгэ к???р ту?унан сокуон ылыллыбыт.
• 1972 ? Бэйиэт Иосиф Бродскай ССРС -тан эмиграциялыырга к??эллибит. АХШ -ка тиийэн аа?ыл тылын ба?ылаабыта, университеттарга нуучча литэрэтиирэтин кууру?ун с??рбэттэн тахса сыл аахпыта, аа?ыллыы суруйбут эсселара хо?ооннорунаа?ар кырата суохтук аан дойдуга биллибиттэрэ, литэрэтиирэ бириэмийэтигэр тиксибиттэрэ. Аа?ыллыы суруйбут хо?оонноро уонна хо?ооннорун тылбаа?а "аа?ыл просодиятын кэ?эттилэр, маны со?отох ки?и о?орбута суох, холобур Набоков сатаабата?а" диэн кириитиктэр билинэллэр. 1987 сыллаахха литэрэтиирэ?э Нобель бириэмийэтин ылбыта. 1996 сыллахха 56 саа?ыгар с?рэ?инэн ?лб?тэ.
• 1992 ? Ингушетия ?р?сп??б?л?кэтэ тэриллибит.

Т?р??б?ттэр [ биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1938  ? Петр Дмитриев  ? фольклорист учуонай, РФ суруйааччыларын уонна суруналыыстарын Сойуу?ун чилиэнэ. Чинчийээччи фонотекатыгар 30-ча оло?хо тыллара бааллар.
• 1969  ? Айталина Афанасьева-Адамова , Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырын опера ырыа?ыта, Ил Т?мэн дьокутаата. Амма улуу?ун Алтан нэ?илиэгэр т?р??б?тэ, о?о саа?а Майа?а ааспыта.

?лб?ттэр [ биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1985 ? Кайсын Кулиев (1917 с.т.), сэбиэскэй балкаар бэйиэтэ уонна прозаига, сэрии кэрэспэдьиэнэ.
• 1993 ? Георгий Милляр (1903 с.т.), тыйаатыр уонна киинэ артыы?а, РСФСР норуот артыы?а. Аатырбыт режиссер Александр Роу 16 остуоруйа киинэтигэр Дьэгэ Баабаны уонна хас да омсолоох дьоруойу оонньообута. А?ата Марсельтан т?р?ттээх француз этэ, ийэтин а?ата Иркутскайга к?м?с хостуур бириискэлэрдээ?э.