Хакасия

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Хакасия ?р?сп??б?л?кэтэ

Хакасия Өрөспүүбүлүкэтин былааҕа Хакасия Өрөспүүбүлүкэтин гиэрбэтэ
Хакасия ?р?сп??б?л?кэтин Хакасия ?р?сп??б?л?кэтин
Киин куората Абакаан
Иэнэ 61 569 км² км²
Дьонун ахсаана 533 025 ( 2013 )
Федеральнай уокуруга Сибиир
Экономическай оройуона Илин Сибиир
Ил тыла Нуучча тыла , хакаас тыла
Губернатор Валентин Коновалов
?рд?к? сэбиэтин бэрэсэдээтэлэ Владимир Штыгашев
Кэм зоната Халыып:MSK+4

Хакасия ?р?сп??б?л?кэтэ ? Арассыыйа Сибиирдээ?и федеральнай уокуругун састаабыгар киирсэр дойду.

Ыаллыы регионнара ? Кемерово уобала?а , Красноярскай кыраай , Тыва уонна Алтаай ?р?сп??б?л?кэлэрэ. Киин куората ? Абакаан (хакастыы ? А?бан). Судаарыстыбаннай тыла ? хакаастыы , нууччалыы.

Хакасия Ба?ылыга ? Бырабыыталыстыба салайааччыта ? Валентин Олегович Коновалов. Хакасия?а бэрэсидьиэн дуо?уна?а суох. Хакасия Парламена ? ?рд?к? Сэбиэт. Административнай арахсыыта ? 5 куораттаах (Абаза, Абакан, Саяногорск, Сорск, Черногорск), 8 муниципальнай оройуоннаах (Алтай, Аскиз, Бейск, Боградс, Орджоникидзе, Таштып, Уус-Абакан, Шира оройуоннара).

Демографията [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Ки?итин ахсаана ? 532 319 ки?и (2010 с). Нууччалар ? 80,3 %, хакаастар ? 12 %, ниэмэстэр ?1,7 %, украинецтар ? 1,53 %, белорустар ? 0,5 %, атын омуктар ? 3,97 %.

Куорат олохтоо?о ? 71 %, тыа сирин олохтоо?о ? 29 %.

Географията [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Сирин иэнэ ? 61 900 кв. км. Илин Сибиир со?уруулуу-ар?аа ?тт?гэр Ени-сей ?р?с ха?ас кытылыгар сытар. Улахан ?р?стэрэ ? Енисей, Абакан, Томь, Белый Июс, Чёрный Июс.

Сирин баайа ? чинчийиллибит саппаа?а (РФ уопсай саппаа?ыттан %-нан): таас чох ? 3 %, тимир рудата ? 1 %, молибден ? 11 %, барита ? 27 %, бентонит ? 6,5 %, облицовкалыыр таас ? 13 %.

Экэниэмикэтэ [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Экономиката ? с?р?ннээн гидроэлектроэнергияны уонна алюминийы о?оруу. Хакасия энергетическэй ти?игэр Саяно-Шушенскай ГЭС, Майнскай ГЭС уонна ?сс? 3 кыра ТЭЦ киирэр. Алюминийы Саяногорскай уонна Хакаскай собуоттар о?ороллор. ≪Абаканвагонмаш≫ ПО Арассыыйа тимир суолун вагонун уонна контей-нерын 5%-н о?орор.

Тыа ха?аайыстыбатыгар намчы т??лээх барааны, ына?ы, сылгыны иитэллэр. Сэлиэ?инэй, дьэ?имиэн, эбиэс, просо, о.д.а. бурдук култууратын олордоллор. Регион сирин иэнин 20 быры?ыана ? тыа ха?аайыстыбатын сирэ.

Устуоруйаттан [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]