Татарстаан

Татарстан ?р?сп??б?л?кэтэ ( тат. Татарстан Республикасы ) диэн Арассыыйа Федерациятын субъега, Волгатаа?ы федеральнай уокурукка киирэр. 1920 с. ыам ыйын 27 к. Татар Социалистическай Советскай ?р?сп??б?л?кэ тэриллибитэ.

Киин куората ? Казан . Татарстан Киров, Ульянов, Самара, Оренбург уобластарын кытта, ону та?ынан Башкортостаны , Марий Эли , Удмуртияны уонна Чувашияны кытта сыста сытар.

Татарстан ?р?сп??б?л?кэтин Конституциятынан "Татарстан" уонна "Татарстан ?р?сп??б?л?кэтэ" диэн ааттар тэ?нэр.

Устуоруйата [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Былыр бу сиргэ киэ?ник биллэр, Или??и Европа биир к??стээх дойдута - Волга Булгарията баар этэ. Былыргы болгардар (булгардар) бу сиргэ Орто Азияттан к???н кэлбиттэрэ биллэр. Саба?алаа?ын бы?ыытынан болгардар былыргы гуннарга уруулуу омуктар. Чопчу т?рк омук буолаллара биллэр.

Кэлин, Хазар Каганата ??скээбитигэр уонна к????рб?т?гэр, болгардар хазардарга ба?ыйтараллар. X. ?йэ?э Булгария?а Багдад султанын илдьитэ Ибн Фадлан кэлэр. Ибн Фадлан Булгария?а исламы тар?атар. Формально Булгария хаана аны Багдад султаныттан тутулуктаах буолар.

1224 с., нуучча-кыпчак сомо?олоспут сэриитин кыайан баран, Дьэбэ-нойон уонна С?бэдэй-багадур икки т?мэннээх Булгария?а тиийэллэр (Киин Азия?а т?нн?н и?эн). Манна тиийэн баран мо?ол-т?рктэр булгардартан хоттороллор. Кэлин ?сс? хас да сэриилээ?ин буолбута, ол эрээри булгардар кыайыылаах хаалан и?эллэрэ.

1235 с. мо?ол-т?рктэр Улуу Курултаай тэрийэллэр. Бу Курултаай ыйаа?ынан Улуу Ар?аа??ы Сэрии са?аланар. 1236 с. ?с т?мэн к????нэн Волга Булгарията мо?ол-т?рктэргэ бас бэринэр.

Араас кэм?э Волга Булгарията араас киин куораттаах этэ. Ордук биллэллэр Болгар уонна Билэр куораттар.

Мо?ол-т?рк сэриилээ?инин кэнниттэн Булгария Дьучи Улуу?угар (К?м?с Ордуу) киирэр.

XV. ?. са?аланыытыгар (Дьучи Улуу?а ы?ыллар кэмэ) Улуу-Мухаммад Казан ханлыгын тэрийэр. 1445 с. Улуу-Мухаммад Москубаны бас бэриннэрэр. Казан ханлыга к????рэр.

XVI. ?. са?алаан, нууччалар сирдэрэ холбоспутун кэннэ, Москуба Казаны кытта сэриини са?алыыр, ол т?м?гэр, 1552 с. IV. Уйбаан Казан куораты сэриилээн ылар. Мантан ыла нуучча сирдэрэ ( Русь ) Арассыыйа буолаллар.

Арассыыйа и?игэр Казан сирдэрэ Казан ыраахтаа?ылыга , онтон Казан губернията диэн ааттана сылдьыбыттара. 1920 с. Татар Социалистическай Советскай ?р?сп??б?л?кэтэ тэриллэр.