Сунтаар улуу?а

Сунтаар ? Саха Сирин улуу?а.


Сунтаар улуу?а Сунтарский улус
Гиэрбэтэ	Былаа?а
Дойду	Арассыыйа Арассыыйа
Регион	Саха ?р?сп??б?л?кэтэ Саха ?р?сп??б?л?кэтэ
Улуус киинэ	Сунтаар
И?игэр киирэллэр	26 олохтоох тэриллии
Улуус ба?ылыга	Тихонов Владимир Иванович
Олохтоммут к?нэ-дьыла	1930 , тохсунньу 9
Урукку аата	Сунтаар, Хочо
Иэнэ	57 800 км²
Официальный язык	саха , нуучча
Олохтоох дьонун ахсаана ? Омуктара	25 642 ки?и ( 2007 ) сахалар
Олохтоохторун аата	сунтаардар

Ча?ыыта	UTC+9
Кэм зоната	MSK+6 ( UTC+9 , сайын UTC+10 )
Официальнай ситим-сир

Сунтаар улуу?а ? Саха ?р?сп??б?л?кэтин улуу?а. Киинэ ? Сунтаар .

Географията [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Сирин иэнэ ? 57,8 ты?. кв.км. Дьокуускайга диэри ыраа?а: сиринэн ? 985 км; уунан ? 1 151 км; салгынынан ? 1 390 км. 2002 с. сурутуу к?рд?р?р?нэн, олохтоохторун ахсаана: 25,5 ты?. ки?и. Улуус Республика ар?аа ?тт?гэр тайаан сытар. Сирин ньууругар хаптал хайалаах сир ба?ыйар.
Улууска кы?ыл к?м?с, боро? чох, туус, эмтээх бадараан ??скээбит сирдэрдээх.

Климата [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Тохсунньу ыйга орто температура -33-36 кыраадыс, от ыйыгар +16...+18 кыраадыс сылаас. Сыл устата 220?300 мм с???? т??эр. С?р?н ?р??э ? Б?л??.

Историята [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Т?р?ттэммит к?нэ-дьыла ? 1930 сыл тохсунньу 9 кунэ.

Экономиката [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Экономиката тыа ха?аайыстыбатыттан тутулуктаах. Олохтоохтор ынах, сылгы-с???? иитиитинэн, о?уруот а?ын уонна туораахтаах культураны ??ннэриинэн дьарыктаналлар. Сунтаарга эти-??т? о?орор комбинат, олохтоох промышленность тэрилтэлэрэ, Кэмпэндээйигэ туус собуота улэлииллэр. Ыйынньык ба?а Сунтаар сирин биир киэн туттуутунан Кэмпэндээйи курордт буолар. Манна сир анныттан тахсар туустаах эмтээх уу баар. ?сс? 1640 с. тобольскай воеводалар ыыппыт ки?илэрэ Воин Шахов 100 буут туу?у хостообуттаах эбит.

Олохтоох дьоно [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Биэрэпис ыытыллыбыт сыллырга уонна 2007 сылга нэ?илиэнньэ ахсаана

Омуктара: сахалар ? 96,6%; нууччалар ? 1,5%; эбэ?килэр ? 0,4%; эбээннэр ? 0,4%; атыттар ? 1,1%. Дьонун ахсаана 1989 с. ? 25,3 ты?. ки?и эбит.

Администрацияларынан араарыы [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Улууска 26 тыа сиринээ?и муниципальнай тэриллиилэр бааллар.

#	Нэ?илиэктэр	Кииннэрэ	Кыра б????лэктэр	Улуус кииниттэн, км	Иэнэ, км 2	Олохтоох дьон ахсаана, киhи (2010 сыл)
1	Сунтаар	Сунтаар		0	309,2	10 303
2	Элгээйи	Элгээйи	???с Бордо?	48	825,1	2170
3	Тойбохой	Тойбохой		55	485,3	1723
4	Кириэстээх	Кириэстээх		95	2695,1	894
5	Бордо?	Сарда?а		40	2058,1	986
6	Кутана	Кутана	Тумул	75	1233,9	945
7	Сиэйэ	Сиэйэ	Комсомол , Бэс Сиэйэ	97	354,9	839
8	Арыылаах	У?ун К??л		54	373,9	687
9	К?ндэйэ	К?ндэйэ	Элгээн , Харыйалаах	30	2225,8	859
10	Б?л??чээн	Хордо?ой	Ойуу?ут	160	16 810,9	683
11	Т?бэй-Дьаархан	Арыылаах	Ыгыатта , Мэлэкэ	112	2631,4	732
12	Куокуну	Куокуну		111	3133,3	563
13	Дьаархан	Арыылаах		80	1552,2	507
14	Маар-К??л	Маар-К??л		68	1096,7	568
15	Аллы?а	Аллы?а		40	429,9	474
16	Кэмпэндээйи	Кэмпэндээйи	Чайы?да	55	4719,4	457
17	Хадан	Агдаары	Эйикээр , Толоон	25	6219,2	454
18	Уустуйа	Уустуйа		5	437,1	321
19	К??кэй	К??кэй		85	603,1	361
20	Хоро	Хоро		68	3407,1	304
21	Т?бэй	Т?бэй	Н??р?ктээйи	103	1203,7	266
22	Илимниир	Илимниир		21	141,9	255
23	Туойдаах	Туойдаах		20	3206,0	168
24	Толоон	Толоон		63	114,0	133
25	Тэ?кэ	Тэ?кэ		75	564,4	139
26	Наахара	Наахара		130	906,2	129
	Барыта				57 738,0	25 920

Улуус биллиилээх дьоно [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

Сунтаар сирэ-уота ы?ыа?ынан, о?уокайынан, сахалыы куоластаах ырыа?ыттарынан аатырар: С. Зверев ? Кыыл Уола , Н. Е. Петров , А. Амбросьев, Е. Захарова о. д. а. биллэр норуот ырыа?ыттардаахтар.