Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Дезоксирибонуклеиннаах а?ыыба
(кылгатыллыбыта
ДНА
) диэн
тыынар тыыннаах
генетикалаах куодун тутар
молекулата
. ДНА
харамайдарга
,
??нээйилэргэ
,
бактерияларга
дылы баар.
ДНА эт хас
сааныктарыгар
барыларыгар баар, с?ннь?нэн ол
?р??эстэргэ
сытар, уонна т?р?т?лл?б?т
о?о?о
т?р?пп?ттэриттэн бэриллэр. Ол и?ин о?о т?р?пп?ттэригэр маарынныыр буолар, ол курдук тириитэ, хара?ын, батта?ын ??? уонна да атын уратылара.
Эт ДНАтын чаа?ыгар соро?о
информацияны
с?кпэт. Сорох ДНА чаастара туохха туттулларын ту?унан чинчийии ?сс? да бара турар. Ол курдук, ки?и 98% информацияны биллэрэрэ суох буолар.
[1]
Вирустар
эккэ сысталларыгар ДНА уонна
РНА
информацияларын тутталлар.
[2]
ДНА икки спиральга майгынныыр туруктаах, уонна хас туруута
нуклеодит
диэн ааттанар.
ДНА-ны бастаан сааныктан
Швейцария?а
1869 сыллаахха та?аарбыттара, Фредерих Мишер бактерияны ??рэтэ сылдьан саанык ортотугар баары булбут, уонна нуклеин диэн ааттаабыт.
[3]
1928 сыллаахха Фредерик Гриффит
пневмоккок
араастарын ??рэтэ сылдьан сорох чаа?а атын пневмоккокка холбоспут.
[4]
Ол система генетикалаах информацияны ДНА тутар диэн бастакы чуолкайа биллибит.
1943 сыллаахха Эйвери-МакЛед-МакКарти эксперимена ДНАны пневмоккок сааныга хайдах улаатарын бы?аарбыт.
[5]
[6]
1952 сыллаахха Алфред Херши уонна Марта Чэйз ДНА удьуордаа?ыныныгар оруола бигэргэппит.
[7]
1950-с сыллаардаахха Эрвин Шаргафф
[8]
тимин
ахсаана урукку
аденин
ахсааныгар тэ?нэ?эрин булбут, ону тэ?э атын нуклеидтар -
гуанин
уонна
цитозин
ахсаана эмиэ тэ? буоларын булбут.