Illanchaykuy ( kastilla simipi : radioactividad ) nisqaqa ismuykuq , radyunuklidu nisqa inuku rikch'aqkunap illanchayninmi .

Kay hinam illanchaykuykunam:

• Alpha illanchay ( Ilyup inuku huk'inkuna ): pisilla t'uksiq illakuna ( wayra pachapi 15 cm), mikhusqa imayaykunapi ancha millaq
• Bita illanchay ( Iliktrun illanchay, Pusitrun illanchay): aswanna t'uksiq illakuna
• Gamma illanchay ( Iliktrumaqnitiku illanchay ): sinchita t'uksiq illakuna

Illanchaykuyqa runapaq , huk kawsaqkunapaqpas ancha millaqmi. Sinchi illanchaykuy runata wanuchinmi.

Illanchaykuy ismuykuy nisqaqa ismuykuq, radyunuklidu nisqa inuku rikch'aqkunap illanchaspa ismuykuyninmi.

Kay hinam ismuykunku:

• Alpha illanchay kaptinqa, inuku huk'iqa iskay prutuntam iskay niwtruntapas chinkachin. Kay hinam inuku wisnu tawa inuku tupuwan chhallayan, inuku niqintaq iskaywanmi pisiyan.
• Bita illanchay iliktrun kachasqa kaptinqa, inuku huk'ipiqa huk niwtrun prutunman t'ikrakun, chaywanmi inuku niqin hukwanmi mirakun. Inuku wisnutaq aschallawanmi chhallayan. Pusitrun kachasqa kaptintataq, prutun niwtrunmanmi t'ikrakun.
• Gamma illanchay kaptinqa, manam inuku niqichu, manapas inuku wisnuchu hukchakun.

Ima illanchaykuq inuku rikch'aqqa sapaq kuskan ismuykuy mit'ayuqmi . Chay kuskan ismuykuy mit'anpiqa imayaypa inukunkunap kuskan kaqnin wakin imayaypa inukukunam tukukun, alpha icha bita illanchaspa .

Sallqapi huk illanchaykuq inuku rikch'aqkuna [ llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy ]

• Uranyu ²³⁵ U, ²³⁸ U
• Thoryu ²³² Th
• Radyu q'illay ²²⁶ Ra, ²²⁸ Ra
• K'illimsayaq ¹⁴ C
• Trityu ³ H
• Radun ²²² Rn
• Kalyu ⁴⁰ K
• Polonyu ²¹⁰ Po