| Foram assinalados varios problemas nesta pagina ou se(c)cao:
|
Alfabeto tifinague
|
|
Tipo
|
Abjad
|
Linguas
|
berberes
|
Periodo de tempo
|
desconhecido, mas ainda em uso
|
Sistemas-pais
|
|
Sistemas-filhos
|
neo-tifinague
|
O
alfabeto tifinague
[
1
]
(em neo-tifinague:
Tifina?
[
tifinagh
] em berbere
romanizado
) e um
alfabeto
usado por alguns povos
berberes
para escrever
linguas berberes
. Esse alfabeto nao e usado na comunicacao ordinaria, diaria, mas serve para marcar de forma politica e simbolica a identidade berbere.
A escrita tifinague
[
1
]
original apresenta poucas letras, com pouquissimas vogais e sua escrita e vertical. E usada tao somente pelos
tuaregues
, o unico povo berbere que ainda usa a antiga
escrita libico-berbere
, que e derivada de uma escrita mais antiga, o libico ou libio-amazigue. Ha registros do uso dessa escrita por povos amazigues (berberes) ao longo do Norte da Africa e talvez nas
Canarias
desde o seculo
III a.C.
ate ao seculo
III d.C.
Trata-se de uma lingua de origem
fenicia
. Seu nome, tifinague, vem possivelmente do
fenicio
tafineqq
(letras fenicias), outros atribuem seu nome a expressao fenicia
tifin negh
, "nossa invencao".
[
2
]
[
3
]
Estudiosos e ativistas da identidade berbere modificaram e adaptaram o alfabeto tifinague original para um
neo-tifinague
, desenvolvido na Academia Berbere nos anos 1960, com vogais, escrita da esquerda para direita. Mais recentemente fontes para PC estao disponiveis.
- Sao duas as formas de tifinague:
- A variante oriental usada em
Constantina
,
Argelia
, tambem em aures e na
Tunisia
. E a versao que foi melhor decifrada pela descoberta de muitas inscricoes bilingues numidias em regioes da Libia e Tunisia. Sao 24 letras das quais 22 foram decifradas.
- A variante ocidental e mais primitiva, foi usada na costa do
Mediterraneo
desde a
Cabilia
ate as ilhas
Canarias
. Usava mais 13 letras do que a versao oriental.
- Essa escrita libico-berbere era um
abjad
, sem vogais.
- A escrita era vertical, de baixo para cima, ou da direita para esquerda, apresentando mesmo outras distribuicoes.
- Nao tinha marcacao de vogais longas ou curtas.
Fenicio
|
Som
|
Libico-berbere oriental
|
|
?
|
|
|
b
|
|
|
g
|
|
|
d
|
|
|
h
|
|
|
w
|
|
|
z
|
|
|
?
|
|
|
|
Fenicio
|
Som
|
Libico-berbere oriental
|
|
?
|
|
|
y
|
|
|
k
|
|
|
l
|
|
|
m
|
|
|
n
|
|
|
s
|
|
|
?
|
|
|
|
Fenicio
|
Som
|
Libico-berbere oriental
|
|
p,f
|
|
|
?
|
|
|
q
|
|
|
r
|
|
|
?
|
|
|
t
|
|
|
?
|
|
|
j
|
|
|
Tradicionalmente, essa escrita nao marca as vogais, exceto aquelas do final de palavras. Recentemente houve propostas para a marcacao das vogais, como ocorre em certas areas com o uso de diacriticos arabes aplicados as letras tifinagues.
A forma dos caracteres varia bastante ao longo da extensa area geografica de uso do tifinague. Tambem variam as formas (sentidos) da escrita, sendo a mais comum a da direita para a esquerda, havendo, porem, o sentido vertical, de baixo para cima, em antigas inscricoes "libias". Por vezes a escrita tifinague e usada para escrever outras linguas da regiao, tais como o tagdal, do grupo
songai
.
Placa bilingue de "Stop" em
Nador
, escrita em
arabe
e neo-tifinague
Nos anos 1960, um grupo de jovens berberistas da
Cabilia
criaram a Academia Berbere e desenvolveram uma nova versao da escrita, o "neo-tifinag", que e escrito da esquerda para direita, marca as vogais e apresenta mais letras. Foram publicados textos, artigos e revistas nessa escrita que se popularizou entre os
cabilas
, como no "Movimento Cultural Berbere", no "JS Kabylie", no "Rali pela Cultura e Democracia", sendo adotada nas areas onde o berbere e falado.
Houve ainda outras propostas de modificacoes no tifinague: do
Instituto nacional de linguas e civilizacoes orientais
(INALCO,
Franca
), da Associacao Afus Deg Wfus (Franca), da revista
Tifinagh
(
Marrocos
), por um produto de software da Arabia Ware Benelux (
Paises Baixos
) e do
Instituto real da cultura amazigue
(IRCAM, Marrocos).
Pessoas que usavam essa escrita eram presas por esse motivo nos anos 1980 e 90. Ate pouco tempo nao havia nem livros nem websites disponiveis na escrita neo-tifinague. Mesmo ativistas utilizavam o alfabeto latino e mais raramente o arabe, ficando o tifinague apenas para uso simbolico, com os livros e websites em latino ou arabico simplesmente apresentando logotipos ou titulos nessa escrita.
Porem, no Marrocos em 2003, o rei adotou essa escrita como uma das oficiais, visando tomar uma posicao neutra na disputa entre os defensores da
escrita arabe
e da escrita latina. Com isso, livros passaram a ser publicados em tifinague, sendo esse alfabeto ensinado em algumas escolas. Marrocos e unico pais que tem esse alfabeto como oficial.
[
4
]
O neo-tifinague e codificado pelo
Unicode
de U+2D30 ate U+2D7F, desde a versao 4.1.0. Sao definidos 55 caracteres, que sao de fato os mais utilizados. No
ISO 15924
o codigo para o neo-tifinague e
Tfng
.
Tabela da representacao em "glyphs" Unicode
(da esquerda para direita)
Codigo
|
+0
|
+1
|
+2
|
+3
|
+4
|
+5
|
+6
|
+7
|
+8
|
+9
|
+A
|
+B
|
+C
|
+D
|
+E
|
+F
|
U+2D30
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/2D30.png/25px-2D30.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/2D31.png/25px-2D31.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/2D32.png/25px-2D32.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/2D34.png/25px-2D34.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/2D35.png/25px-2D35.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/2D36.png/25px-2D36.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/2D38.png/25px-2D38.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/2D39.png/25px-2D39.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/2D3A.png/25px-2D3A.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/2D3C.png/25px-2D3C.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/2D3D.png/25px-2D3D.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/2D3E.png/25px-2D3E.png) |
|
U+2D40
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/2D40.png/25px-2D40.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/2D41.png/25px-2D41.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/2D42.png/25px-2D42.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/2D44.png/25px-2D44.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/2D45.png/25px-2D45.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/2D46.png/25px-2D46.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/2D48.png/25px-2D48.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/2D49.png/25px-2D49.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/2D4A.png/25px-2D4A.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/2D4C.png/25px-2D4C.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/2D4D.png/25px-2D4D.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/2D4E.png/25px-2D4E.png) |
|
U+2D50
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/2D50.png/25px-2D50.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/2D51.png/25px-2D51.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/2D52.png/25px-2D52.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/2D54.png/25px-2D54.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/2D55.png/25px-2D55.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/2D56.png/25px-2D56.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/2D58.png/25px-2D58.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/2D59.png/25px-2D59.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/2D5A.png/25px-2D5A.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/2D5C.png/25px-2D5C.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/2D5D.png/25px-2D5D.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/2D5E.png/25px-2D5E.png) |
|
U+2D60
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/2D60.png/25px-2D60.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/2D61.png/25px-2D61.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/2D62.png/25px-2D62.png) |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/2D64.png/25px-2D64.png) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/2D65.png/25px-2D65.png) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
U+2D70
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tabela de comparacao entre "glyph" e sua
transliteracao
Legenda de cores
Cor
|
Significado
|
|
Tifinague basico (IRCAM)
|
|
Tifinague estendido (IRCAM)
|
|
Outras letras tifinagues
|
|
Letras modernas tuaregues
|
|
Posicao nao usada
|
Letras simples (e letra modificadora)
Codigo
|
Glyph
|
Unicode
|
Transliteracao
|
Nome
|
latina
|
arabe
|
U+2D30
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/2D30.png/12px-2D30.png) |
?
|
a
|
?
|
ya
|
U+2D31
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/2D31.png/12px-2D31.png) |
?
|
b
|
?
|
yab
|
U+2D32
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/2D32.png/12px-2D32.png) |
?
|
b
|
?
|
yab fricativa
|
U+2D33
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/2D33.png/12px-2D33.png) |
?
|
g
|
?
|
yag
|
U+2D34
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/2D34.png/12px-2D34.png) |
?
|
g
|
?
|
yag fricativa
|
U+2D35
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/2D35.png/12px-2D35.png) |
?
|
dj
|
?
|
yadj da Academia Berbere
|
U+2D36
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/2D36.png/12px-2D36.png) |
?
|
dj
|
?
|
yadj
|
U+2D37
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/2D37.png/12px-2D37.png) |
?
|
d
|
?
|
yad
|
U+2D38
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/2D38.png/12px-2D38.png) |
?
|
d
|
?
|
yad fricativa
|
U+2D39
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/2D39.png/12px-2D39.png) |
?
|
?
|
?
|
ya
?
|
U+2D3A
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/2D3A.png/12px-2D3A.png) |
?
|
?
|
?
|
ya
?
fricativa
|
U+2D3B
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/2D3B.png/12px-2D3B.png) |
?
|
e
|
?
|
yey
|
U+2D3C
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/2D3C.png/12px-2D3C.png) |
?
|
f
|
?
|
yaf
|
U+2D3D
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/2D3D.png/12px-2D3D.png) |
?
|
k
|
?
|
yak
|
U+2D3E
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/2D3E.png/12px-2D3E.png) |
?
|
k
|
?
|
Tuareg yak
|
U+2D3F
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/2D3F.png/12px-2D3F.png) |
?
|
k
|
?
|
yak fricativa
|
U+2D40
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/2D40.png/12px-2D40.png) |
?
|
h
b
|
?
?
|
yah
= yab Tuareg
|
U+2D41
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/2D41.png/12px-2D41.png) |
?
|
h
|
?
|
yah da Academia Berbere
|
U+2D42
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/2D42.png/12px-2D42.png) |
?
|
h
|
?
|
yah Tuareg
|
U+2D43
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/2D43.png/12px-2D43.png) |
?
|
?
|
?
|
ya
?
|
U+2D44
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/2D44.png/12px-2D44.png) |
?
|
?
(ε)
|
?
|
yaε
|
U+2D45
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Yakh.svg/12px-Yakh.svg.png) |
?
|
kh (x)
|
?
|
yax
|
U+2D46
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/2D46.png/12px-2D46.png) |
?
|
kh (x)
|
?
|
yax Tuareg
|
U+2D47
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/2D47.png/12px-2D47.png) |
?
|
q
|
?
|
yaq
|
U+2D48
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/2D48.png/12px-2D48.png) |
?
|
q
|
?
|
yaq Tuareg
|
U+2D49
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/2D49.png/12px-2D49.png) |
?
|
i
|
?
|
yi
|
U+2D4A
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/2D4A.png/12px-2D4A.png) |
?
|
j
|
?
|
yaj
|
U+2D4B
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/2D4B.png/12px-2D4B.png) |
?
|
j
|
?
|
Ahaggar yaj
|
U+2D4C
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/2D4C.png/12px-2D4C.png) |
?
|
j
|
?
|
Tuareg yaj
|
|
Codigo
|
Glyph
|
Unicode
|
Transliteracao
|
Nome
|
latina
|
arabe
|
U+2D4D
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/2D4D.png/12px-2D4D.png) |
?
|
l
|
?
|
yal
|
U+2D4E
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/2D4E.png/12px-2D4E.png) |
?
|
m
|
?
|
yam
|
U+2D4F
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/2D4F.png/12px-2D4F.png) |
?
|
n
|
?
|
yan
|
U+2D50
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/2D50.png/12px-2D50.png) |
?
|
ny
|
??
|
yagn Tuareg
|
U+2D51
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/2D51.png/12px-2D51.png) |
?
|
ng
|
?
|
yang Tuareg
|
U+2D52
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/2D52.png/12px-2D52.png) |
?
|
p
|
?
|
yap
|
U+2D53
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/2D53.png/12px-2D53.png) |
?
|
u
w
|
?
?
|
yu
= yaw Tuareg
|
U+2D54
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/2D54.png/12px-2D54.png) |
?
|
r
|
?
|
yar
|
U+2D55
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/2D55.png/12px-2D55.png) |
?
|
?
|
?
|
ya
?
|
U+2D56
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/2D56.png/12px-2D56.png) |
?
|
gh (γ)
|
?
|
yaγ
|
U+2D57
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/2D57.png/12px-2D57.png) |
?
|
gh (γ)
|
?
|
yaγ Tuareg
|
U+2D58
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/2D58.png/12px-2D58.png) |
?
|
gh (γ)
j
|
?
?
|
Air yaγ
= yaj Adrar
|
U+2D59
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/2D59.png/12px-2D59.png) |
?
|
s
|
?
|
yas
|
U+2D5A
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/2D5A.png/12px-2D5A.png) |
?
|
?
|
?
|
ya
?
|
U+2D5B
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/2D5B.png/12px-2D5B.png) |
?
|
sh (?)
|
?
|
ya?
|
U+2D5C
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/2D5C.png/12px-2D5C.png) |
?
|
t
|
?
|
yat
|
U+2D5D
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/2D5D.png/12px-2D5D.png) |
?
|
t
|
?
|
yat fricativo
|
U+2D5E
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/2D5E.png/12px-2D5E.png) |
?
|
ch (t?)
|
??
|
yat?
|
U+2D5F
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/2D5F.png/12px-2D5F.png) |
?
|
?
|
?
|
ya
?
|
U+2D60
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/2D60.png/12px-2D60.png) |
?
|
v
|
?
|
yav
|
U+2D61
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/2D61.png/12px-2D61.png) |
?
|
w
|
?
|
yaw
|
U+2D62
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/2D62.png/12px-2D62.png) |
?
|
y
|
?
|
yay
|
U+2D63
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/2D63.png/12px-2D63.png) |
?
|
z
|
?
|
yaz
|
U+2D64
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/2D64.png/12px-2D64.png) |
?
|
z
|
?
|
Tawellemet
yaz Arpao
|
U+2D65
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/2D65.png/12px-2D65.png) |
?
|
?
|
?
|
ya?
|
U+2D6F
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/2D6F.png/12px-2D6F.png) |
?
|
+
w
|
?
+
|
Marca de labio-velarizacao
Tamatart
2D61
|
|
Letras digrafas (ligaturas sao possiveis)
Codigo
|
Glyph
|
Unicode
|
Transliteracao
|
Nome
|
latina
|
arabe
|
U+2D5C U+2D59
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/2D5C.png/12px-2D5C.png) ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/2D59.png/12px-2D59.png) |
??
|
ts
|
??
|
yats
|
U+2D37 U+2D63
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/2D37.png/12px-2D37.png) ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/2D63.png/12px-2D63.png) |
??
|
dz
|
??
|
yadz
|
|
Codigo
|
Glyph
|
Unicode
|
Transliteracao
|
Nome
|
latina
|
arabe
|
U+2D5C U+2D5B
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/2D5C.png/12px-2D5C.png) ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/2D5B.png/12px-2D5B.png) |
??
|
ch (t?)
|
??
|
yat?
|
U+2D37 U+2D4A
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/2D37.png/12px-2D37.png) ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/2D4A.png/12px-2D4A.png) |
??
|
dj
|
??
|
yadj
|
|
(Artigo 1 da Declaracao Universal dos Direitos Humanos)
Transliteracao:
Imdanen, akken ma llan ttlalen d ilelliyen msawan di l?we?ma d yizerfan-ghur sen tamsakwit d laquel u yessefk ad-tili tegmatt gar asen.
Em portugues:
Todos os seres humanos nascem livres e iguais em dignidade e direitos. Sao providos de razao e consciencia e devem agir em relacao uns aos outros num espirito de fraternidade.
Referencias
- Aghali-Zakara, Mohamed (1994). Graphemes berberes et dilemme de diffusion: Interaction des alphabets latin, ajami et tifinagh. Etudes et Documents Berberes 11, 107-121.
- Aghali-Zakara, Mohamed; and Drouin, Jeanine (1977). Recherches sur les Tifinaghs- Elements graphiques et sociolinguistiques. Comptes-rendus du Groupe Linguistique des Etudes Chamito-Semitiques (GLECS).
- Ameur, Meftaha (1994). Diversite des transcriptions : pour une notation usuelle et normalisee de la langue berbere. Etudes et Documents Berberes 11, 25-28.
- Boukous, Ahmed (1997). Situation sociolinguistique de l’Amazigh. International Journal of the Sociology of Language 123, 41-60.
- Chaker, Salem (1994). Pour une notation usuelle a base Tifinagh. Etudes et Documents Berberes 11, 31-42.
- Chaker, Salem (1996). Propositions pour la notation usuelle a base latine du berbere. Etudes et Documents Berberes 14, 239-253.
- Chaker, Salem (1997). La Kabylie: un processus de developpement linguistique autonome. International Journal of the Sociology of Language 123, 81-99.
- Durand, O. (1994). Promotion du berbere : problemes de standardisation et d’orthographe. Experiences europeennes. Etudes et Documents Berberes 11, 7-11.
- O’Connor, Michael (1996). The Berber scripts. The World’s Writing Systems, ed. by William Bright and Peter Daniels, 112-116. New York: Oxford University Press.
- Encyclopaedia of Islam, s.v.Tifinagh.