Zbrodnia komunistyczna ? to definicja prawna stosowana w polskim prawie karnym stanowi?ca czyn popełniony przez funkcjonariusza pa?stwa komunistycznego albo przez nich inspirowany lub tolerowany ^[1] . Osoba popełniaj?ca czyny to zbrodniarz komunistyczny.

Poj?cie zbrodni komunistycznej jest rownie? stosowane szerzej na arenie mi?dzynarodowej i jest stosowane przez organizacje pozarz?dowe zajmuj?ce si? prawami człowieka oraz agencje rz?dowe, takie jak Fundacja Unitas , Instytut Informacji o Zbrodniach Komunizmu , Instytut Badania Re?imow Totalitarnych , Instytut ?cigania Zbrodni komunistycznych w Rumunii oraz Urz?d Dokumentacji i Badania Zbrodni komunizmu .

Prawo polskie [ edytuj | edytuj kod ]

Zbrodnia komunistyczna (w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pami?ci Narodowej ? Komisji ?cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ^[2] ) to czyn popełniony przez funkcjonariusza pa?stwa komunistycznego w okresie od 17 wrze?nia 1939 do 31 lipca 1990, polegaj?cy na stosowaniu represji lub innych form naruszania praw człowieka wobec jednostki lub grupy ludno?ci b?d? w zwi?zku z ich stosowaniem, stanowi?cy przest?pstwo według polskiej ustawy karnej obowi?zuj?cej w czasie jego popełnienia.

Zbrodniami komunistycznymi s? rownie? czyny popełnione przez tych funkcjonariuszy w okresie, o ktorym mowa w zdaniu poprzedzaj?cym, zawieraj?ce znamiona czynow zabronionych okre?lonych w art. 187, 193 lub 194 rozporz?dzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. ? Kodeks karny albo art. 265 § 1, art. 266 § 1, 2 lub 4 lub art. 267 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. ? Kodeks karny, dokonane przeciwko dokumentom w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 18 pa?dziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organow bezpiecze?stwa pa?stwa z lat 1944?1990 oraz tre?ci tych dokumentow ^[3] na szkod? osob, ktorych te dokumenty dotycz?.

Poj?cie zbrodni komunistycznych wyparło z j?zyka prawniczego poj?cie zbrodni stalinowskich , ktorym operowano na pocz?tku bada? zwi?zanych z odpowiedzialno?ci? za ich popełnienie ^[4] .

W rozumieniu ustawy o IPN funkcjonariuszem pa?stwa komunistycznego jest funkcjonariusz publiczny , a tak?e osoba, ktora podlegała ochronie rownej ochronie funkcjonariusza publicznego, w szczegolno?ci funkcjonariusz pa?stwowy oraz osoba pełni?ca funkcj? kierownicz? w organie statutowym partii komunistycznych ^[2] .

Zbrodnie komunistyczne stanowi?ce według prawa mi?dzynarodowego zbrodnie przeciwko pokojowi , ludzko?ci lub zbrodnie wojenne nie ulegaj? przedawnieniu .

Według ustawy o IPN w brzmieniu nadanym przez ustaw? z dnia 18 pa?dziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organow bezpiecze?stwa pa?stwa z lat 1944?1990 oraz tre?ci tych dokumentow ^[5] (ze zmianami wprowadzonymi ustaw? z dn. 14 lutego 2007 r ^[6] ):

Bieg terminu przedawnienia zbrodni komunistycznych, w rozumieniu art. 2, nieb?d?cych zbrodniami wojennymi lub zbrodniami przeciwko ludzko?ci, rozpoczyna si? od dnia 1 sierpnia 1990 r. Karalno?? tych zbrodni ustaje po 40 latach, gdy czyn stanowi zbrodni? zabojstwa, oraz po 30 latach, gdy czyn stanowi inn? zbrodni? komunistyczn?. Przepisu art. 4 § 1 Kodeksu karnego nie stosuje si? ^[7] .

Organami bezpiecze?stwa pa?stwa, w rozumieniu ustawy, s? ^[2] :

1. Resort Bezpiecze?stwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego
2. Ministerstwo Bezpiecze?stwa Publicznego
3. Komitet do Spraw Bezpiecze?stwa Publicznego
4. jednostki organizacyjne podległe organom, o ktorych mowa w pkt 1-3, a w szczegolno?ci jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.
5. instytucje centralne Słu?by Bezpiecze?stwa Ministerstwa Spraw Wewn?trznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewodzkich, powiatowych i rownorz?dnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewodzkich, rejonowych i rownorz?dnych urz?dach spraw wewn?trznych,
6. Akademia Spraw Wewn?trznych
7. Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza
8. Zarz?d Głowny Słu?by Wewn?trznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewn?trznych oraz podległe mu komorki,
9. Informacja Wojskowa
10. Wojskowa Słu?ba Wewn?trzna
11. Zarz?d II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
12. inne słu?by Sił Zbrojnych prowadz?ce działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-?ledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okr?gach wojskowych
13. Głowny Urz?d Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk wraz z wojewodzkimi i miejskimi urz?dami kontroli prasy, publikacji i widowisk oraz Głowny Urz?d Kontroli Publikacji i Widowisk wraz z okr?gowymi urz?dami
14. Urz?d do Spraw Wyzna? oraz terenowe organy administracji pa?stwowej o wła?ciwo?ci szczegolnej do spraw wyzna? stopnia wojewodzkiego

W stosunku do sprawcow zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzko?ci lub zbrodni komunistycznych, nie stosuje si? wydanych przed dniem 7 grudnia 1989 przepisow ustaw i dekretow , ktore przewiduj? amnesti? lub abolicj? .

Najwa?niejszymi zmianami prawa obowi?zuj?cymi od dnia 15 marca 2007 r. jest poszerzenie zakresu poj?cia zbrodni komunistycznej o okre?lone enumeratywanie przest?pstwa przeciwko dokumentom (tzn. fałszowanie dokumentow przez funkcjonariuszy organow bezpiecze?stwa w czasie ich funkcjonowania na szkod? osob trzecich), rozszerzenie enumeratywnego katalogu instytucji organow bezpiecze?stwa pa?stwa w latach 1939?1990, wreszcie wydłu?enie okresu przedawnienia zbrodni komunistycznych.

Propozycja uregulowa? europejskich [ edytuj | edytuj kod ]

W 2010 r. Litwa, Czechy, Łotwa, Bułgaria, W?gry i Rumunia zaproponowały, by penalizacj? negacji zbrodni komunistycznych zagwarantowa? na poziomie prawa Unii Europejskiej . Komisja Europejska odrzuciła t? propozycj? ^[8] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Zbrodnia
• Masowe zbrodnie komunistyczne
• Zbrodnia nazistowska

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Instytut Pami?ci Narodowej ? Komisja ?cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Zbrodnie komunistyczne w koncepcji polskiego prawa karnego ? Genowefa Rejman, Wojskowy Przegl?d Prawniczy, Numer 1 z 2006 r.
• Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pami?ci Narodowej ? Komisji ?cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ( Dz.U. z 2023 r. poz. 102 )
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 ? Kodeks karny ( Dz.U. z 2022 r. poz. 1138 )