Yamato

大和時代

250?710
Stolica	Nara
Ustroj polityczny	monarchia
Typ pa?stwa	cesarstwo
Pierwszy cesarz	Sujin
Ostatni cesarz	Gemmei
Multimedia w Wikimedia Commons

Yamato ( jap. 大和時代 Yamato-jidai ) ? okres w historii Japonii w latach 250?710, kiedy dwor cesarski zarz?dzał krajem z prefektury Nara znanej wowczas jako prowincja Yamato . Dzieli si? na okres Kofun (250?538) i Asuka (538?710).

Pocz?tki [ edytuj | edytuj kod ]

Wi?kszo?? badaczy przyjmuje, ?e pierwszym potwierdzonym cesarzem tego okresu był Sujin . Kroniki Nihon-shoki wymieniaj? go jako dziesi?tego cesarza, a jako dat? jego ?mierci podaj? 30 r.n.e., podczas gdy Kojiki okre?la j? na 258 r.n.e. W rzeczywisto?ci najbardziej prawdopodobny wydaje si? rok 318 ^[1] .

Cz??? uczonych uwa?a, ?e Sujin był przywodc? korea?skich naje?d?cow z IV wieku, ktorzy utworzyli pa?stwo Yamato ^[2] . Nie mo?na wykluczy? tej teorii, jednak bardziej prawdopodobnym jest, ?e Sujin pochodził z klanu Yamato, ktory coraz bardziej rosł w sił? i zwi?kszał swoje wpływy. Doprowadził do tego stosuj?c zabiegi dyplomatyczne (w tym tak?e gro?by) zamiast otwartych konfrontacji zbrojnych.

Metod? działania pa?stwa Yamato było przył?czanie s?siednich pa?stewek utworzonych ju? w okresie Yayoi oraz wł?czanie ich przywodcow w hierarchi? władzy. Dwor Yamato u?ywał stanowisk i tytułow, wł?czaj?c w powstaj?cy system cesarski członkow niepodległych do niedawna klanow, ktorzy w innym wypadku mogli powodowa? problemy ^[3] . Stanowiska i tytuły nadawane krolom i wodzom s?siednich pa?stw przył?czanych do obozu Yamato miały w tamtych czasach bardzo du?e znaczenie. System administracji Yamato był silnie hierarchiczny. Wodzowie wa?nych rodow znanych jako uji otrzymywali tytuł kabane oraz "urz?d", np. podatkowy, spraw obronnych itp. Hierarchia panowała tak?e w?rod samych uji . Przywodcy najbardziej wpływowych tworzyli klas? ministrow, zwanych omi , a ni?sz? warstw? stanowili muraji pełni?cy funkcje wykonawcze. Dostarczaniem dobr i usług zajmowali si? członkowie grup zawodowych o wy?szym lub ni?szym statusie, zwanych tomo albo be , w ktorych wa?n? rol? odgrywali imigranci z Korei. Ni?ej ni? be , na samym dole hierarchii, plasowali si? nuhi , czyli niewolnicy.

Dokładne daty nie s? znane. Prawdopodobnie w IV i V wieku władza Yamato nie miała charakteru absolutnego. Byli oni raczej ?pierwszymi w?rod rownych” ? w koalicji klanow. Jednak do pocz?tku VI wieku Yamato najprawdopodobniej uzyskali status jedynego rodu panuj?cego. To wła?nie wtedy władcy regionu Izumo zacz?li składa? hołd władcom z rodu Yamato ^[4] .

Przyj?cie buddyzmu [ edytuj | edytuj kod ]

Pa?stwo Yamato znacz?co ugruntowało swoj? pozycj? dzi?ki przyj?ciu i rozpowszechnieniu buddyzmu mahajana . Szczegolnie wa?n? rol? odegrał w tym procesie klan Soga ? jeden z najbardziej wpływowych w Yamato. Podobnie jak wiele arystokratycznych rodow tamtego okresu, Soga byli korea?skiego pochodzenia i prawdopodobnie odczuwali silniejsze zwi?zki z buddyzmem ni? rdzenni Japo?czycy . Buddyzm został sprowadzony wła?nie z Korei w 550 przez uczonych mnichow z krolestwa Baekje . W jego rozpowszechnieniu pomogło wprowadzenie w Japonii systemu pisma, co miało miejsce w 450 roku. Soga widzieli w buddyzmie potencjał do zwi?kszenia swoich wpływow politycznych, ktore zacz?li zdobywa? m.in. dzi?ki zawieraniu mał?e?stw z członkami rodziny cesarskiej. Odegrali wa?n? rol? przy przekonaniu dworu do przyj?cia buddyzmu ? pocz?wszy od cesarza Y?mei .

Rownie? dwor wykorzystał buddyzm jako u?yteczne narz?dzie polityczne, b?d?ce ?rodłem ideologii jednocz?cej ludno?? o wci?? jeszcze nieukształtowanej to?samo?ci narodowej . Przyj?cie buddyzmu przez rodzin? cesarsk? oznaczało poparcie dla najwy?szej władzy. Ponadto dodawał on nowo tworzonemu pa?stwu wytworno?ci i powagi kojarzonych z cywilizacj? chi?sk?, poniewa?, mimo ?e mnisi pochodzili z Korei, pisali po chi?sku .

Do rozpowszechnienia buddyzmu w du?ym stopniu przyczynił si? ksi??? Sh?toku , buduj?c liczne ?wi?tynie.

Wpływy chi?skie [ edytuj | edytuj kod ]

Sh?toku był drugim synem cesarza Y?mei, spokrewnionego z rodem Soga. Od 594 roku do swojej ?mierci w 622 pełnił on funkcj? regenta cesarzowej Suiko i tym samym był najpot??niejsz? osob? tamtego okresu. Bardzo przyczynił si? nie tylko do rozpowszechnienia buddyzmu, ale te? do popularyzacji chi?skiej kultury, ktorej inspiracje wida? wyra?nie w podejmowanych przez niego działaniach. Odpowiadał on mi?dzy innymi za odnowienie oficjalnych kontaktow z niedawno zjednoczonymi Chinami oraz wprowadzenie systemu ?hierarchii czapek”, w ktorym, jak sama nazwa wskazuje, stanowisko urz?dnika mo?na było rozpozna? po jego nakryciu głowy.

Sh?toku przypisuje si? tak?e sformułowanie Konstytucji w 17 artykułach z 604 roku, maj?cej na celu wzmocnienie władzy centralnej. Charakteryzuje si? ona silnymi inspiracjami chi?skimi, zwłaszcza konfucja?skimi . Mimo ?e dokument został uznany za konstytucj?, stanowi on raczej zbior wskazowek dla urz?dnikow, kład?cy nacisk zwłaszcza na konfucja?sk? harmoni? ( wa ) i lojalno?? wobec władzy rodu cesarskiego. Ich istot? wyra?aj? pocz?tkowe słowa Artykułu 1, cytuj?ce Konfucjusza i głosz?ce, ?e ?szanowa? nale?y harmoni?”, oraz Artykułu 8, ktorych przekaz jest bardziej konkretny: ?Niech ministrowie i urz?dnicy rozpoczynaj? prac? wczesnym rankiem, a ko?cz? po?no” ^[5] .

Zmiany w po?niejszych wiekach [ edytuj | edytuj kod ]

Przez wi?ksz? cz??? okresu Yamato, najsilniejszymi wpływami na dworze cieszył si? rod Soga, skoligacony z rodzin? cesarsk?, nad ktor? cz?sto miał władz?. Został on jednak obalony w 645 roku podczas zamachu stanu przeprowadzonego przez Kamatariego Fujiwar? , zwolennika ksi?cia Naka-no ?e . Ksi???, b?d?cy synem cesarza Jomei , był niezadowolony z powodu prawa ustanowionego przez rod Soga, według ktorego tytuł cesarski w pierwszej kolejno?ci dziedziczyli: cesarska mał?onka i jej brat, a dopiero potem najstarszy syn. Po ?mierci swojego ojca, 12 lipca 645 z pomoc? Fujiwary, zamordował on głow? rodu Soga, Soga-no-Iruka. Tym czynem zmusił swoj? matk?, cesarzow? K?gyoku do abdykacji . Rz?dy obj?ł jej brat K?toku . Rod Fujiwara dominował na dworze w nadchodz?cych stuleciach. Kontynuował rozpocz?ty przez rod Soga proces popularyzacji kultury chi?skiej. Kamatari, wraz z ksi?ciem Naka-no ?e, ktory po obj?ciu tronu w 661 roku przyj?ł cesarskie imi? Tenji , przeprowadził wiele reform opartych na chi?skim modelu scentralizowanej władzy, znanych jako Reforma Taika z 645 roku.

Jedn? z najwa?niejszych zmian była nacjonalizacja ziemi. Pola ry?owe były odt?d rozdzielane przez rz?d. Co sze?? lat wszyscy wolni doro?li m??czy?ni otrzymywali działki o powierzchni ok. 12 arow , natomiast kobiety ? 8 arow. Inne reformy obejmowały opodatkowanie w formie produktow rolnych, a nie tylko samej konieczno?ci pracy, restrukturyzacj? urz?dow, oraz ustanowienie stałej siedziby cesarzy w Naniwa (obecnie Osaka ), co było odst?pstwem w stosunku do dotychczasowej praktyki cz?stej zmiany stolic. Jednak nowa stolica nie utrzymała si? długo, zaledwie kilka lat. Ponadto przeprowadzono rejestr ziemi i ludno?ci. W celu wyeliminowania korupcji zbadano działalno?? aparatu skarbowego i lokalnych urz?dnikow. Nielegalna bro? została skonfiskowana .

Reformom tym towarzyszyło spisanie kodeksow prawnych inspirowanych chi?skimi, ktore umacniały władz? cesarza, a przez to jej centralizacj?, oraz ograniczały biurokracj? . S? one zwane ritsury? (gdzie ritsu oznacza sankcje karne , a ry? ? przepisy dla urz?dnikow) ^[6] . Cho? nie zawsze si? do niego stosowano, w VII wieku Ritsury? umo?liwiało niewielkiej, licz?cej ok. 400 urz?dnikow, grupie kontrolowanie kraju o populacji licz?cej blisko pi?? milionow ^[7] .

Jest to ogromna zmiana, je?li liczb? t? porowna? z szacowan? na koniec okresu Yayoi liczb? dwoch-trzech milionow ludno?ci. W okresie Yamato, populacja Japonii znacznie wzrosła. Proces ten odbywał si? falami. Wysoka była zwłaszcza liczba urodze?, ktor? nieco ograniczała jednak stosunkowo du?a liczba zgonow, przede wszystkim w?rod niemowl?t. Głown? ich przyczyn? były epidemie chorob, np. ospy , ktore trafiały do Japonii z kontynentu, a przeciwko ktorym Japo?czycy nie mieli wykształconej odporno?ci ^[8] .

Pa?stwo Yamato potrzebowało stałej stolicy, gdy? bez niej scentralizowany system władzy byłby pozbawiony rdzenia. Po nieudanej probie ustanowienia jej w Naniwie w 645 roku, w 694 sprobowano kolejny raz, znow bez powodzenia, tym razem jako siedzib? dworu cesarskiego obieraj?c miasto Fujiwara (siedzib? rodu Fujiwara). Ostatecznie, stolic? przeniesiono do Heij?-ky? , szerzej znanego jako Nara . Wydarzenie to, maj?ce miejsce w 710 roku uznaje si? za koniec okresu Yamato i pocz?tek okresu Nara.

Podsumowanie [ edytuj | edytuj kod ]

Chocia? przeci?tnemu człowiekowi nie ?yło si? łatwo, niezaprzeczalnym sukcesem tego okresu było utworzenie pa?stwa Yamato i pocz?tek kształtowania narodu. Prawie cała ludno?? Japonii została zjednoczona, poza mieszka?cami rejonow najodleglejszych, ktorych niezale?no?? miała si? osta? a? do czasow Toyotomiego Hideyoshiego . Utworzono kodeks karny i zbior praw, ktore regulowały sprawy wewn?trzpa?stwowe i pozwoliły cesarzom skutecznie zarz?dza? krajem ^[9] . Wowczas była ju? w u?yciu dzisiejsza nazwa Nippon lub Nihon (Kraj Wschodz?cego Sło?ca) ^[10] .

Rodzina cesarska wzmocniła i ugruntowała swoj? pozycj?. Pod koniec okresu Yamato, w 700 roku, cesarz Tenmu zlecił napisanie kronik, ktore przyznawały prawo do władzy jemu oraz jego nast?pcom, jako potomkom sintoistycznej bogini Sło?ca, Amaterasu , od ktorej wywiodł swoje korzenie. Władza cesarska stała si? tak silna, ?e przetrwała do czasow wspołczesnych. Japo?ska rodzina cesarska to obecnie najdłu?ej panuj?cy rod monarszy na ?wiecie.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Keneth G. Henshall: Historia Japonii . Warszawa: Bellona, 2004. ISBN  978-83-11-11936-9 . brak strony w ksi??ce

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]