Wyzwolenie Bredy

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wyzwolenie Bredy
II wojna ?wiatowa , front zachodni ,
cz??? operacji Pheasant
Ilustracja
Mieszka?cy Bredy dzi?kuj? ?ołnierzowi polskiej 1 Dywizji Pancernej za wyzwolenie ich miasta,
30 pa?dziernika 1944 roku
Czas

28?30 pa?dziernika 1944
(działania w ramach operacji Breda trwały od 22 pa?dziernika do 9 listopada)

Miejsce

Breda i okolice

Terytorium

Holandia

Przyczyna

potrzeba zaj?cia strategicznie wa?nego miasta na drodze do Mozy

Wynik

zwyci?stwo Polakow

Strony konfliktu
  III Rzesza   Polska
Dowodcy
n/n Stanisław Maczek
Siły
trzy dywizje piechoty jedna dywizja pancerna
Straty
2945 ?ołnierzy [a] 945 ?ołnierzy [a]
Poło?enie na mapie Holandii
Mapa konturowa Holandii, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Ziemia51°35′N   4°46′E / 51,583333   4,766667

Wyzwolenie Bredy (tak?e bitwa o Bred? ) ? wyzwolenie holenderskiego miasta Breda przez siły polskiej 1 Dywizji Pancernej podczas II wojny ?wiatowej w dniach 28?30 pa?dziernika 1944 roku.

Tło sytuacyjne [ edytuj | edytuj kod ]

Po zako?czeniu kampanii w Normandii , zwie?czonej unicestwieniem wojsk niemieckich we Francji w kotle Falaise , polska 1 Dywizja Pancerna została skierowana do Belgii w celu wywierania dalszego nacisku na siły nieprzyjaciela oraz zadania mu jak najwi?kszych strat, zanim wycofa si? za rzeki wyznaczaj?ce naturaln? granic? Niemiec na zachodzie [1] . Coraz bardziej pal?cym problemem dla wojsk alianckich stawało si? jednak zaopatrzenie . Porty francuskie znajdowały si? ju? zbyt daleko od linii frontu, poza tym niektore z nich, np. Brest nie nadawały si? do u?ytku z powodu niemieckiego sabota?u [2] . Antwerpia , najwi?kszy port belgijski, została zaj?ta w nienaruszonym stanie przez siły anglo-kanadyjskie 4 wrze?nia [2] , ale nie mo?na było z niego korzysta? przed oczyszczeniem z sił niemieckich szerokiej delty rzeki Skalda na granicy holendersko-belgijskiej [3] . Rozpocz?ły si? wielotygodniowe, krwawe boje nazywane bitw? o Skald? [2] . W tym samym czasie na południe od Skaldy rozpocz?to mniejsz? operacj?, maj?c? na celu wspieranie wysiłku Kanadyjczykow, uderzenie w kierunku rzeki Moza . 15 wrze?nia polska 1 Dywizja Pancerna działaj?ca w ramach II Korpusu Kanadyjskiego ruszyła do ataku [4] przekraczaj?c granic? holendersk? i zajmuj?c w przeci?gu nast?pnych czterech dni niewielki port w Ternauzen oraz miejscowo?? Axel [5] . Po tych walkach dywizja pozostawała przez około miesi?c w odwodzie, przyjmuj?c uzupełnienia i reorganizuj?c struktury po poniesionych stratach.

Bitwa [ edytuj | edytuj kod ]

20 pa?dziernika rozpocz?ła si? operacja Pheasant , anga?uj?ca sił pi?ciu pa?stw alianckich, ktore celem było wyzwolenie holenderskiej prowincji Brabancja Połnocna a? do linii rzeki Moza. Polacy wyruszyli do boju dwa dni po?niej, 22 pa?dziernika, walcz?c m.in. w rejonie Gilze i Molenschot [6] . 27 pa?dziernika gen. Stanisław Maczek dowodz?cy 1 Dywizj? Pancern? otrzymał rozkaz zaj?cia Bredy ? najwi?kszego miasta Brabancji Połnocnej, a przy tym wa?nego w?zła transportu drogowego, kolejowego i rzecznego [7] [8] . Dzie? po?niej polscy ?ołnierze pojawili si? na przedpolach Bredy, wypieraj?c przeciwnika z okolicznych wsi. Niemcy byli przygotowani na odparcie ataku od zachodu, zgodnie z kierunkiem ofensywy alianckiej. Polacy jednak obeszli Bred? łukiem od połnocy siłami 10 Brygady Kawalerii Pancernej pod dowodztwem płk. Tadeusza Majewskiego [7] , wykonali zwrot o 90 stopni, po czym zaatakowali miasto od wschodu, osi?gaj?c pełny efekt zaskoczenia [8] . Niemcy nie mieli przygotowanych stanowisk obronnych we wschodniej cz??ci Bredy, nie byli wi?c w stanie stawi? tam skutecznego oporu [8] . W tym samym czasie 3 Brygada Strzelcow pod dowodztwem płk. Franciszka Skibi?skiego atakowała od południowego zachodu, tym samym Polacy wzi?li przeciwnika w kleszcze [7] . Niemcy, obawiaj?c si? okr??enia, wycofali si? z miasta. Dlatego, pomimo ?e Breda była obsadzona a? przez trzy niemieckie dywizje: 256. , 711. i 719. [7] , miasto unikn?ło krwawych walk [8] . Polacy atakowali bez przygotowania artyleryjskiego , aby unikn?? strat w?rod ludno?ci cywilnej oraz w zabytkowej zabudowie miasta [8] [9] . 30 pa?dziernika zneutralizowano ostatnie odosobnione punkty niemieckiego oporu [7] a 1 Dywizja Pancerna defilowała przez Bred?, witana entuzjastycznie przez miejscowych Holendrow [8] .

Epilog [ edytuj | edytuj kod ]

Niezwłocznie po wyzwoleniu Bredy 1 Dywizja Pancerna wymaszerowała ponownie na front i 3 listopada uderzyła na holenderskie miasto Moerdijk , gdzie w sze?ciodniowej bitwie do 9 listopada stłumiła niemiecki opor [10] . Po tych walkach Polacy okopali si? na linii Mozy [11] . Stamt?d wyruszyli dopiero 7 kwietnia 1945 r. do ostatecznego uderzenia na Niemcy.

Zdobycie Moerdijk, ktore zako?czyło ?operacj? Breda”, jak dowodca 1 Dywizji Pancernej, gen. Stanisław Maczek okre?lał walki od rozpocz?cia ataku na Ternauzen i Axel 22 pa?dziernika do ustania walk 9 listopada, zbiegło si? w czasie z brytyjsko-kanadyjsk? operacj? Infatuate , zdobyciem holenderskiej wyspy Walcheren , b?d?cym zwyci?skim zwie?czeniem bitwy o Skald? [12] . Po oczyszczeniu wod przybrze?nych z min port w Antwerpii został odblokowany, co poprawiło sytuacj? zaopatrzeniow? aliantow [12] . Cho? walki z udziałem polskiej dywizji toczyły si? na mniej istotnym odcinku frontu, były one jednym z aktow ostatecznego odebrania Niemcom kontroli nad południow? Holandi?.

W toku ?operacji Breda” 1 Dywizja Pancerna straciła 69 oficerow i 876 szeregowych (zabitych, rannych i zaginionych) [11] . Niemcy w tym samym czasie ponie?li straty w wysoko?ci 53 oficerow oraz 2892 szeregowych [11] .

Pami?? [ edytuj | edytuj kod ]

W uznaniu za wyzwolenie Bredy, prawie bez strat w?rod ludno?ci cywilnej i w zabudowie, wszyscy ?ołnierze 1 Dywizji Pancernej otrzymali Honorowe Obywatelstwo

W uznaniu za bardzo szybkie wyparcie Niemcow z miasta prawie bez strat w?rod ludno?ci cywilnej i w zabudowie, mieszka?cy Bredy otaczali Polakow z 1 Dywizji Pancernej wielkim szacunkiem i wdzi?czno?ci?. Ka?dy polski ?ołnierz, ktory uczestniczył w wyzwoleniu miasta, otrzymał Honorowe Obywatelstwo Bredy [13] . Na polskim cmentarzu wojennym w Bredzie pochowano 162 Polakow poległych w kampanii holenderskiej, a w 1994 r. doł?czył do nich dowodca, gen. Stanisław Maczek [14] . Poniewa? ze wzgl?du na spodziewane represje w komunistycznej Polsce ?ołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie nie mogli powraca? do kraju, po wojnie wielu maczkowcow zdecydowało si? osiedli? w Bredzie, gdzie zakładali mieszane, polsko-holenderskie rodziny i mieszkali tam przez reszt? ?ycia [14] . Walki ?ołnierza polskiego pod Bred? zostały upami?tnione na Grobie Nieznanego ?ołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic po II wojnie ?wiatowej ?BREDA 29 ? 30 X 1944”.

W 75. rocznic? wyzwolenia Bredy, 29 pa?dziernika 2019 r. odbyły si? w mie?cie mi?dzynarodowe uroczysto?ci, w ktorych wzi?ł udział krol Niderlandow Wilhelm-Aleksander oraz Prezydent Polski Andrzej Duda [15] .

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b Od 22 pa?dziernika do 9 listopada; patrz sekcja ?Dalsze walki w Holandii”.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Charles P. Stacey: Official History of the Canadian Army in the Second World War . T. III The Victory Campaign: The Operations in Northwest Europe, 1944-45. Ottawa: Queen’s Printer, 1960, s. 298, 303. ( ang. ) .
  2. ↑ a b c Stacey, op. cit., s. 301.
  3. ↑ Stacey, op. cit., s. 302.
  4. ↑ Stacey, op. cit. 360?361.
  5. ↑ Stanisław Maczek : De bevrijding van Breda oktoker 1944 . Jaarboek De Oranjeboom, 1959, s. 154?155. ( niderl. ) .
  6. ↑ Maczek, op. cit., s. 159?160.
  7. ↑ a b c d e Zbigniew Zblewski: Bitwy polskie. Leksykon . Krakow: Znak, 1999.
  8. ↑ a b c d e f Jak Polacy uratowali Bred? . Polskie Radio, 2018-10-29. [dost?p 2019-10-26].
  9. ↑ Norbert Nowotnik: Kasprzyk: Wyzwolenie Bredy w 1944 r. ? triumfem polskiego or??a . Gazeta Prawna, 2016-10-29. [dost?p 2019-10-26].
  10. ↑ Maczek,op, cit., s. 162.
  11. ↑ a b c Maczek, op. cit., s. 164.
  12. ↑ a b Terry Copp, Robert Vogel: Maple Leaf Route: Scheldt . Toronto: University of Toronto Press, 1985, s. 127. ( ang. ) .
  13. ↑ Holandia: zako?czyły si? uroczysto?ci 74. rocznicy wyzwolenia Bredy . Polskie Radio, 2018-10-28. [dost?p 2019-10-26].
  14. ↑ a b Han Tiggelaar: Liberators of Holland . Polen voor Nederlanders. [dost?p 2019-10-26]. ( ang. ) .
  15. ↑ Prezydent Duda i krol Niderlandow oddali hołd polskim ?ołnierzom . TVN24.pl, 2019-10-29. [dost?p 2019-10-29].

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

  • Terry Copp, Robert Vogel: Maple Leaf Route: Scheldt . Toronto: University of Toronto Press, 1985. ( ang. ) .
  • Stanisław Maczek : De bevrijding van Breda oktoker 1944 . Jaarboek De Oranjeboom, 1959. ( niderl. ) .
  • Charles P. Stacey: Official History of the Canadian Army in the Second World War . T. III The Victory Campaign: The Operations in Northwest Europe, 1944-45. Ottawa: Queen’s Printer, 1960. ( ang. ) .
  • Zbigniew Zblewski: Bitwy polskie. Leksykon . Krakow: Znak, 1999.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Front zachodni II wojny ?wiatowej
Okres
ofensywy niemieckiej
Okres
przej?ciowy
Okres
ofensywy alianckiej
Operacje wywiadowcze
Niezrealizowane operacje
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wyzwolenie_Bredy&oldid=72419387 ”