Witamina K

Struktura chemiczna witamin K ₁, K ₂ i K ₃

Witamina K ? grupa organicznych zwi?zkow chemicznych , b?d?cych pochodnymi 2-metylo-1,4-naftochinonu , pełni?cych w organizmie funkcj? niezb?dnego składnika pokarmowego. Poprzez uczestnictwo w syntezie protrombiny w w?trobie , warunkuje ona prawidłowy przebieg procesow krzepni?cia krwi ^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]. Uczestniczy tak?e w metabolizmie układu kostnego ^[4]. Do witamin K zaliczane s? dwa naturalne zwi?zki rozpuszczalne w tłuszczach :

witamina K ₁ (filochinon) ? w pozycji trzeciej posiada reszt? fitylow? ;
witamina K ₂ (menachinon) ? wytwarzana przez bakterie jelitowe ^[2]^[3]^[4]^[5]; w pozycji trzeciej posiada reszt? difarnezylow? lub inne grupy izoprenowe .

Otrzymuje si? rownie? szereg pochodnych syntetycznych (rozpuszczalne łatwiej w tłuszczach lub rozpuszczalne w wodzie), np. witamina K ₃ ( menadion )

Zapotrzebowanie dobowe na witamin? K wynosi około 60-80 μg ^[6]. W organizmie podlega ona procesowi regeneracji w w?trobie w cyklu witaminy K . Mo?e by? rownie? produkowana przez bakterie znajduj?ce si? w jelicie grubym.

Za jej odkrycie i wyja?nienie chemicznej natury dwaj biochemicy ? Edward Adelbert Doisy i Henrik Dam otrzymali w 1943 roku Nagrod? Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny .

Wyst?powanie [ edytuj | edytuj kod ]

Witaminy K wyst?puj? w wielu produktach spo?ywczych, takich jak brokuły , selery zwyczajne ^[7], rzepa , szpinak , ogorek , mniszek lekarski ^[8], sałata , kapusta wła?ciwa , lucerna , morszczyn , ziemniak , awokado , a tak?e w jajkach , jogurcie , serze , w?trobie, oleju sojowym i szafranowym .

Skutki niedoboru [ edytuj | edytuj kod ]

Zaburzenia krzepni?cia krwi (wydłu?ony czas gojenia si? ran ) ^[1]^[2]^[3]^[4], krwawienia ^[1], osteoporoza ^[9]^[a], zaburzenia pracy jelit ^[4], zwi?kszone ryzyko rozwoju nowotworow ^[11]^[12].

Niedobor witamin K jest tak?e przyczyn? choroby krwotocznej noworodkow (inne j?zyki) ( ang. vitamin K deficiency bleeding , VKDB), ktorej zapobiega si? podawaniem witaminy K ^[13]^[14]. Dane kliniczne wskazuj?, ?e jednorazowy zastrzyk domi??niowy bezpo?rednio po urodzeniu jest znacznie skuteczniejszy ni? wielodniowe podawanie doustne ^[14]. W Polsce taki sposob post?powania wprowadzono w 2016 roku ^[13].

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Informacje o korzystnym wpływie wskazanych w artykule suplementow diety oparte były o fałszywe dane kliniczne. Artykuł został wycofany przez głownego autora w roku 2018 ^[10].

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ ^a ^b ^c Tablice biologiczne . Witold Mizerski (red.). Wyd. IV. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2004, s. 30?31. ISBN 83-7350-059-6 .
↑ ^a ^b ^c Biologia . Czesław Jura, Jacek Godula (redaktorzy). Wyd. VII (przekład). Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 889. ISBN 978-83-7073-412-1 .
↑ ^a ^b ^c Barbara Bukała: Biologia. Fizjologia zwierz?t z elementami fizjologii człowieka . Krakow: Wydawnictwo Szkolne Omega, 2005, s. 149?150. ISBN 83-7267-192-3 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Biologia. Vademecum maturalne 2011 . Monika Balcerowicz (red.). Gdynia: Operon , 2010, s. 219?211. ISBN 978-83-7680-166-7 .
↑ ^a ^b Encyklopedia Biologia . Agnieszka Nawrot (red.). Krakow: Wydawnictwo GREG, s. 600. ISBN 978-83-7327-756-4 .
↑ Edward E. Ba?kowski Edward E. , Biochemia. Podr?cznik dla studentow studiow licencjackich i magisterskich , wyd. 2, Wrocław: MedPharm Polska, 2014, ISBN 978-83-7846-003-9 , OCLC 860448248 .
↑ Full Report (All Nutrients): 11143, Celery, raw ( Apium graveolens ) . [w:] National Nutrient Database for Standard Reference Release 28 [on-line]. United States Department of Agriculture Agricultural Research Service . [dost?p 2016-12-12]. ( ang. ) .
↑ Nutrition Facts and Analysis for Dandelion greens, raw [online], nutritiondata.self.com [dost?p 2016-05-24] .
↑ Yoshihiro Y. Sato Yoshihiro Y. i inni , Menatetrenone and vitamin D2 with calcium supplements prevent nonvertebral fracture in elderly women with Alzheimer’s disease , ?Bone”, 36 (1), 2005, s. 61?68, DOI : 10.1016/j.bone.2004.09.018 , PMID : 15664003 ( ang. ) .
↑ Yoshihiro Y. Sato Yoshihiro Y. i inni , RETRACTED: Menatetrenone and vitamin D2 with calcium supplements prevent nonvertebral fracture in elderly women with Alzheimer’s disease , ?Bone”, 106, 2018, s. 213, DOI : 10.1016/j.bone.2017.10.007 , PMID : 29150013 .
↑ Jakob J. Linseisen Jakob J. , Sabine S. Rohrmann Sabine S. , Katharina K. Nimptsch Katharina K. , Dietary intake of vitamin K and risk of prostate cancer in the Heidelberg cohort of the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC-Heidelberg) , ?The American Journal of Clinical Nutrition”, 87 (4), 2008, s. 985?992, DOI : 10.1093/ajcn/87.4.985 ( ang. ) .
↑ Witamina K1 i K2 ? ktorej z nich potrzebujemy? [online], CHEERS, 13 stycznia 2019 [dost?p 2019-01-24] ( pol. ) .
↑ ^a ^b Teresa T. Jackowska Teresa T. , Jarosław J. Peregud-Pogorzelski Jarosław J. , Profilaktyka krwawienia z niedoboru witaminy K. Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie Pediatrii i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (2016) , ?Pediatria Polska”, 91 (6), s. 602?605, DOI : 10.1016/j.pepo.2016.10.003 .
↑ ^a ^b Mauri M. Witt Mauri M. i inni , Prophylactic Dosing of Vitamin K to Prevent Bleeding , ?Pediatrics”, 137 (5), 2016, e20154222, DOI : 10.1542/peds.2015-4222 , PMID : 27244818 ( ang. ) . + Errata , ?Pediatrics”, 138 (4), 2016, e20162475, DOI : 10.1542/peds.2016-2475 , PMID : 27940894 .

Przeczytaj ostrze?enie dotycz?ce informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii .

[11] Informacje o korzystnym wpływie wskazanych w artykule suplementow diety oparte były o fałszywe dane kliniczne. Artykuł został wycofany przez głownego autora w roku 2018 ^[10].

[tb-1] Tablice biologiczne . Witold Mizerski (red.). Wyd. IV. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2004, s. 30?31. ISBN 83-7350-059-6 .

[bib-2] Biologia . Czesław Jura, Jacek Godula (redaktorzy). Wyd. VII (przekład). Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 889. ISBN 978-83-7073-412-1 .

[bk-3] Barbara Bukała: Biologia. Fizjologia zwierz?t z elementami fizjologii człowieka . Krakow: Wydawnictwo Szkolne Omega, 2005, s. 149?150. ISBN 83-7267-192-3 .

[vad-4] Biologia. Vademecum maturalne 2011 . Monika Balcerowicz (red.). Gdynia: Operon , 2010, s. 219?211. ISBN 978-83-7680-166-7 .

[EB-5] Encyklopedia Biologia . Agnieszka Nawrot (red.). Krakow: Wydawnictwo GREG, s. 600. ISBN 978-83-7327-756-4 .

[6] Edward E. Ba?kowski Edward E. , Biochemia. Podr?cznik dla studentow studiow licencjackich i magisterskich , wyd. 2, Wrocław: MedPharm Polska, 2014, ISBN 978-83-7846-003-9 , OCLC 860448248 .

[Full_Report_All_Nutrients-7] Full Report (All Nutrients): 11143, Celery, raw ( Apium graveolens ) . [w:] National Nutrient Database for Standard Reference Release 28 [on-line]. United States Department of Agriculture Agricultural Research Service . [dost?p 2016-12-12]. ( ang. ) .

[Nutrition_Facts_and_Analysis-8] Nutrition Facts and Analysis for Dandelion greens, raw [online], nutritiondata.self.com [dost?p 2016-05-24] .

[Sato2005-9] Yoshihiro Y. Sato Yoshihiro Y. i inni , Menatetrenone and vitamin D2 with calcium supplements prevent nonvertebral fracture in elderly women with Alzheimer’s disease , ?Bone”, 36 (1), 2005, s. 61?68, DOI : 10.1016/j.bone.2004.09.018 , PMID : 15664003 ( ang. ) .

[Sato2018-10] Yoshihiro Y. Sato Yoshihiro Y. i inni , RETRACTED: Menatetrenone and vitamin D2 with calcium supplements prevent nonvertebral fracture in elderly women with Alzheimer’s disease , ?Bone”, 106, 2018, s. 213, DOI : 10.1016/j.bone.2017.10.007 , PMID : 29150013 .

[Dietary-12] Jakob J. Linseisen Jakob J. , Sabine S. Rohrmann Sabine S. , Katharina K. Nimptsch Katharina K. , Dietary intake of vitamin K and risk of prostate cancer in the Heidelberg cohort of the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC-Heidelberg) , ?The American Journal of Clinical Nutrition”, 87 (4), 2008, s. 985?992, DOI : 10.1093/ajcn/87.4.985 ( ang. ) .

[Witamina_CHEERS-13] Witamina K1 i K2 ? ktorej z nich potrzebujemy? [online], CHEERS, 13 stycznia 2019 [dost?p 2019-01-24] ( pol. ) .

[Jackowska-14] Teresa T. Jackowska Teresa T. , Jarosław J. Peregud-Pogorzelski Jarosław J. , Profilaktyka krwawienia z niedoboru witaminy K. Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie Pediatrii i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (2016) , ?Pediatria Polska”, 91 (6), s. 602?605, DOI : 10.1016/j.pepo.2016.10.003 .

[Witt-15] Mauri M. Witt Mauri M. i inni , Prophylactic Dosing of Vitamin K to Prevent Bleeding , ?Pediatrics”, 137 (5), 2016, e20154222, DOI : 10.1542/peds.2015-4222 , PMID : 27244818 ( ang. ) . + Errata , ?Pediatrics”, 138 (4), 2016, e20162475, DOI : 10.1542/peds.2016-2475 , PMID : 27940894 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[11]

[12]

[13]

[14]

[10]