W?gierska Republika Ludowa (1949?1989)

W?gierska Republika Ludowa
Magyar Nepkoztarsasag
Flaga	Godło
	Dewiza : ( w?g. ) Vilag proletarjai, egyesuljetek! ; ( Proletariusze wszystkich krajow, ł?czcie si?! )
	Hymn : Himnusz
J?zyk urz?dowy	w?gierski
Stolica	Budapeszt
Typ pa?stwa	republika ludowa
Głowa pa?stwa	Przewodnicz?cy Rady Prezydialnej (ostatni) Bruno Ferenc Straub
Szef rz?du	premier (ostatni) Miklos Nemeth
Waluta	forint
proklamacja	18 kwietnia 1949
Przekształcenie w Republik? W?giersk?	23 pa?dziernika 1989
Strefa czasowa	UTC +1 ? zima ; UTC+2 ? lato
	Multimedia w Wikimedia Commons

Flagi W?gierskiej Republiki Ludowej

Godła W?gierskiej Republiki Ludowej

W?gierska Republika Ludowa ( WRL , w?g. Magyar Nepkoztarsasag ) ? nazwa pa?stwa w?gierskiego w latach 1949?1989. Członek Układu Warszawskiego i Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej , jedno z pa?stw bloku wschodniego .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

20 stycznia 1945 roku w?gierski rz?d tymczasowy z udziałem Komunistycznej Partii W?gier podpisał zawieszenie broni. W latach 1946?1953 kierowani przez Matyasa Rakosiego komuni?ci zaprowadzili w kraju re?im wzorowany na stalinowskim . W 1948 roku powstała sprawuj?ca jednopartyjn? władz? W?gierska Partia Pracuj?cych. W ramach reform Rakosiego przyj?to now?, opart? na radzieckiej , konstytucj? (1949), znacjonalizowano przemysł , przeprowadzono kolektywizacj? rolnictwa ^[1], wszelkie formy opozycji były tłumione za pomoc? terroru i represji przez słu?b? bezpiecze?stwa ( Allamvedelmi Osztaly , po?niej Allamvedelmi Hatosag ). W latach 1953?1955 stanowisko premiera po Rakosim przej?ł Imre Nagy , ktory proklamował stosunkowo liberalny tzw. Nowy Kurs . Mimo popularno?ci w społecze?stwie Nagy został obalony przez twardogłowych stalinistow.

W lipcu 1956 roku, w wyniku zmian politycznych w ZSRR po ?mierci Jozefa Stalina i pod naciskiem Sowietow, pozbawiono władzy i wywieziono do ZSRR Rakosiego. Postawienie na czele partii jego nast?pcy, Ern? Ger? , skompromitowało w?gierskich komunistow, ktorzy utracili resztki zaufania społecznego. W pa?dzierniku 1956 roku rozpocz?ły si? masowe demonstracje, ktorym pocz?tek dał pogrzeb ofiar sfingowanego procesu politycznego (tzw. proces Rajka ). Manifestacje kontynuowano jako wyraz solidarno?ci z polskimi wydarzeniami z pa?dziernika 1956 roku (tzw. polski pa?dziernik , doj?cie do władzy Władysława Gomułki ), ktore powszechnie postrzegane były na W?grzech jako zmiany o charakterze systemowym. 23 pa?dziernika demonstrantow zaatakowali funkcjonariusze słu?by bezpiecze?stwa, co spowodowało wybuch powstania w?gierskiego 1956 i interwencj? radzieck? na W?grzech. 24 pa?dziernika Nagy został ponownie wyznaczony na stanowisko premiera. Pocz?tkowo wynegocjował zawieszenie broni z Sowietami. Podczas krotkotrwałych rz?dow probował dokona? reform: m.in. rozwi?zał W?giersk? Parti? Pracuj?cych, tworz?c na jej miejsce W?giersk? Socjalistyczn? Parti? Robotnicz? (WSPR) . Nast?pnie rozwi?zał tajn? policj?, ogłosił neutralno?? W?gier i wyst?pienie kraju z Układu Warszawskiego , podj?ł rokowania w sprawie całkowitego wycofania Armii Radzieckiej oraz zapowiedział przywrocenie wolnych wyborow ^[2]

Po tym jak Nagy ogłosił wyst?pienie z Układu Warszawskiego, interwencja wojskowa ZSRR została wznowiona. Z inicjatywy Sowietow w Szolnoku utworzono ?Rewolucyjny Rz?d Robotniczo-Chłopski”, na czele ktorego stan?ł Janos Kadar . Po obaleniu rz?du Imre Nagya, 7 listopada 1956 Kadar przybył wraz z rz?dem do Budapesztu i przej?ł władz? ^[3]. Pocz?tkowo rz?dy Kadara charakteryzowały ostre represje wobec uczestnikow powstania, stopniowo jednak liberalizował swoj? polityk?, zwłaszcza w zakresie gospodarki ? po?niej tak?e w sferze politycznej. Polityka ta, okre?lana potocznie jako ? gulaszowy komunizm ” (?gulasz-komunizm” ^[4]), podniosła na stosunkowo wysoki poziom, jak na kraj bloku wschodniego, standard ?ycia i przyniosła rz?dowi spor? popularno?? w?rod mieszka?cow. Na pocz?tku lat 60. rz?d ogłosił amnesti? w ramach ktorej z wi?zie? wyszli polityczni oraz uczestnicy powstania z 1956 roku ^[5]. W 1966 roku Komitet Centralny zatwierdził wprowadzaj?cy elementy wolnego rynku Nowy Mechanizm Ekonomiczny (w?g. uj gazdasagi mechanizmus ), ktory rozlu?nił restrykcje zwi?zane z handlem mi?dzynarodowym , dał ograniczon? wolno?? pracuj?cym w handlu i pozwolił ograniczonej liczbie ludzi działa? w sektorze usług ^[6]. Szczegolny okres liberalizacji przypadł na czas gdy premierem kraju był Jen? Focka . Okres ten uwa?any jest za jeden z najbardziej wolnorynkowych w historii pa?stw członkowskich Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej ^[7]^[8].

W 1987 roku Kadar został usuni?ty ze stanowiska sekretarza KC MSZMP przez Miklosa Nemetha , ktory rozpocz?ł na W?grzech proces transformacji ustrojowej ^[9]. W tym samym roku powstało opozycyjne W?gierskie Forum Demokratyczne , domagaj?ce si? zmian w ustroju politycznym i ekonomicznym. W 1989 roku, w wyniku rozmow opozycji, WSPR i organizacji społecznych (tzw. Trojk?tny Stoł ), W?gry zostały przekształcone w pa?stwo demokracji parlamentarnej , w ktorym nast?piła reorganizacja WSPR w W?giersk? Parti? Socjalistyczn? .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Wacław Felczak Historia W?gier s. 360?372, Zakład Narodowy im. Ossoli?skich, Wrocław 1983 ISBN 83-04-01028-3 .
↑ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) Rozdział IV. E (Logistical deployment of new Soviet troops), para 181 (s.56).
↑ Lendvai, Paul (2003). The Hungarians: 1000 Years of Victory in Defeat. Princeton: Princeton University Press. s. 463. ISBN 0-691-11406-4 .
↑ Bernd Jordan, Aleksander Lenz, Ksi?ga 100 politykow stulecia , tłum. A. S?poli?ski, wyd. Interart, Warszawa 1997, ISBN 83-7060-508-7 .
↑ Kadarism ? Is it Here to Stay? . [dost?p 2012-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-14)].
↑ Gale Stokes, The Walls Came Tumbling Down: The Collapse of Communism in Eastern Europe , Oxford 1993.
↑ Balassa, Bela. The Economic Reform in Hungary. Economica, New Series, Vol. 37, No. 145. (1970), s. 1?22.
↑ Granick, David. The Hungarian Economic Reform . World Politics, Vol. 25, No. 3. (1973), s. 414?429.
↑ Nowy Leksykon PWN , Andrzej A. Dyczkowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 1152, ISBN 83-01-12490-3 , OCLC 169994460 .

[1] Wacław Felczak Historia W?gier s. 360?372, Zakład Narodowy im. Ossoli?skich, Wrocław 1983 ISBN 83-04-01028-3 .

[2] UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) Rozdział IV. E (Logistical deployment of new Soviet troops), para 181 (s.56).

[3] Lendvai, Paul (2003). The Hungarians: 1000 Years of Victory in Defeat. Princeton: Princeton University Press. s. 463. ISBN 0-691-11406-4 .

[4] Bernd Jordan, Aleksander Lenz, Ksi?ga 100 politykow stulecia , tłum. A. S?poli?ski, wyd. Interart, Warszawa 1997, ISBN 83-7060-508-7 .

[5] Kadarism ? Is it Here to Stay? . [dost?p 2012-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-14)].

[a-6] Gale Stokes, The Walls Came Tumbling Down: The Collapse of Communism in Eastern Europe , Oxford 1993.

[7] Balassa, Bela. The Economic Reform in Hungary. Economica, New Series, Vol. 37, No. 145. (1970), s. 1?22.

[8] Granick, David. The Hungarian Economic Reform . World Politics, Vol. 25, No. 3. (1973), s. 414?429.

[9] Nowy Leksykon PWN , Andrzej A. Dyczkowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 1152, ISBN 83-01-12490-3 , OCLC 169994460 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Pa?stwo w?gierskie	Ksi?stwo W?gier (895?1000) Krolestwo W?gier (1000?1526/1918) Krolestwo W?gier (1526?1867) Wschodnie Krolestwo W?gier (1526?1570) Kraje Korony ?wi?tego Stefana Austro-W?gry W?gierska Republika Ludowa (1918?1919) W?gierska Republika Rad Krolestwo W?gier (1920?1946) Republika W?gierska (1946?1949) W?gierska Republika Ludowa (1949?1989) W?gry
Pozostałe	Narod w?gierski Władcy W?gier Premierzy W?gier Prezydenci W?gier Ustroj polityczny W?gier Stosunki polsko-w?gierskie