Tworcza destrukcja
? wyra?enie pojawiaj?ce si? w pracach
Michała Bakunina
,
Fryderyka Nietzschego
oraz
Wernera Sombarta
. W
Kapitalizmie, socjalizmie, demokracji
austriacki ekonomista
Joseph Schumpeter
spopularyzował ten termin, u?ywaj?c go do opisu procesu transformacji, ktora towarzyszy przełomowemu odkryciu. W wizji
kapitalizmu
Schumpetera ci?głe pojawianie si? nowych przedsi?biorcow z rewolucyjnymi pomysłami stanowi sił?, ktora jest w stanie podtrzymywa? długotrwały
rozwoj ekonomiczny
. Ekonomista akceptował fakt, ?e taka zmiana powoduje utrat? pozycji przez przedsi?biorstwa, ktore wcze?niej cieszyły si? ugruntowan?, nawet monopolistyczn?, pozycj? rynkow?.
Przedsi?biorstwa, ktore w swoim czasie rewolucjonizowały i dominowały w nowych gał?ziach przemysłu ? np.
Xerox
w dziedzinie kopiarek, a
Polaroid
w dziedzinie fotografii błyskawicznej ? do?wiadczały po?niej spadku dochodow i ograniczenia swojej dominacji, w chwili gdy konkurenci przedstawiali lepsze produkty lub ograniczali koszty produkcji.
Wal-Mart
jest przykładem przedsi?biorstwa z rynku ameryka?skiego, ktore zdobyło siln? pozycj? dzi?ki zastosowaniu nowych metod w zarz?dzaniu zapasami, w marketingu i w zarz?dzaniu personelem. Dzi?ki temu mogła pokona? ni?szymi cenami starsze i mniejsze przedsi?biorstwa działaj?ce na rynku sprzeda?y detalicznej. Podobnie jak Wal-Mart wyparł z rynku mniej dynamiczne przedsi?biorstwa, tak obecnie sam jest zagro?ony przez nowych konkurentow.
Udany wynalazek pozwala zdoby? chwilowo siln? pozycj? rynkow? kosztem pozycji i zyskow starszych graczy. Wraz z upływem czasu, siła wynalazku maleje, poniewa? pojawiaj? si? coraz lepsze pomysły kolejnych uczestnikow rynku. Tworcza destrukcja jest tak no?n? koncepcj?, gdy? tłumaczy dynamik? zmiany w przemy?le i waha? pomi?dzy rynkiem konkurencyjnym a monopolistycznym. Koncepcja ta zainspirowała tworcow
modeli endogenicznych wzrostu gospodarczego
i
ekonomii ewolucyjnej
.
Zwolnienia pracownikow w zanikaj?cych przedsi?biorstwach lub u producentow wypieranych przez posiadaczy nowszych pomysłow to cena, jak? społecze?stwo płaci za dostarczanie nowszych dobr. Z drugiej strony, zmieniaj?ca si? gospodarka tworzy nowe mo?liwo?ci dla pracownikow, ktorzy mog? uczestniczy? w pracach bardziej tworczych i produktywnych przedsi?biorstw. Warunkiem jest zdobycie nowych umiej?tno?ci, ktore nie były wymagane przy poprzedniej generacji produktow.
Poni?ej przedstawiono typy zmian powoduj?cych tworcz? destrukcj?:
- Nowe rynki lub produkty,
- Nowy sprz?t,
- Nowe ?rodło
siły roboczej
lub surowcow,
- Nowa metoda organizacji pracy lub zarz?dzania,
- Nowa metoda zarz?dzania zapasami,
- Nowa metoda transportu,
- Nowa metoda komunikacji,
- Nowa metoda w reklamie lub marketingu,
- Nowy
instrument finansowy
.
Wyra?enie
tworcza destrukcja
zostało wprowadzone do j?zyka debaty ekonomicznej poprzez ksi??k? Schumpetera
Kapitalizm, socjalizm, demokracja
(1942). Najprawdopodobniej pocz?tek dała ksi??ka
Cykle koniunkturalne
(1939). ?wiatu Zachodniemu autor przedstawił w niej
Nikołaja Kondratiewa
i jego
cykle
, o ktorych wierzył, ?e s? wywoływane przez wynalazki. Teorie Schumpetera nie s? zwykle wł?czane do podr?cznikow
studiow pierwszego stopnia
, ktore koncentruj? si? na teoriach
konkurencji doskonałej
oraz statycznej poda?y i popycie. Schumpeter twierdził, ?e te podej?cia maj? mało wspolnego z tym, jak zachowuje si? rynek w rzeczywistym ?wiecie.
W 1992 r. pomysł tworczej destrukcji został przeło?ony na formalny j?zyk matematyczny przez Philippe’a Aghiona i Petera Howitta w pracy
A Model of Growth through Creative Destruction
opublikowanej w czasopi?mie akademickim ?Econometrica”.
W 1995 r. Richard L. Nolan i David C. Croson opublikowali
Creative Destruction: A Six-Stage Process for Transforming the Organization
. Ksi??ka promowała zmniejszanie nadmiarowego zatrudnienia, ktore miało uwalnia? ?rodki inwestowane nast?pnie w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej.
Po?niej koncepcja tworczej destrukcji została u?yta przez Maxa Page’a w
The Creative Destruction of Manhattan, 1900-1940
(1999). Ksi??ka ?ledzi jak Manhattan był wielokrotnie przebudowywany, a proces ten oznaczał likwidacj? wielu wcze?niejszych konstrukcji.