Thomas More
(wym. /
?
t
?
m
?
s
?
m
?
ː
/)
[1]
, forma spolszczona
Tomasz More
,
Morus
(ur.
7 lutego
1478
w
Londynie
, zm.
6 lipca
1535
tam?e) ?
angielski
my?liciel, pisarz i polityk, członek
Izby Lordow
i
kanclerz krolewski
,
tercjarz franciszka?ski
(OFS)
[2]
,
m?czennik chrze?cija?ski
czczony przez
anglikanow
,
?wi?ty Ko?cioła katolickiego
.
Thomas More urodził si? w zamo?nej rodzinie mieszcza?skiej. Cho? interesowały go nauki humanistyczne, ktore studiował na uniwersytecie oksfordzkim, ojciec (londy?ski s?dzia) skłonił go, by je przerwał i podj?ł studia prawnicze. Przez cztery lata mieszkał u londy?skich
kartuzow
. Porzuciwszy ?ycie zakonne, został ?wieckim tercjarzem franciszka?skim i wkrotce zało?ył rodzin?. Jego ?ona, Jane Colt, urodziła czwork? dzieci, niestety wcze?nie zmarła. Jego drug? ?on? była Alicja Middleten.
Po uko?czeniu studiow, maj?c 24 lata, został najpierw biegłym i uznanym adwokatem, a nast?pnie (w wieku 26 lat) posłem do parlamentu w czasach panowania
Henryka VII
.
Nara?aj?c si? jako poseł krolowi Henrykowi VII w 1504, wycofał si? z ?ycia politycznego i udał do Europy. Dał si? tam pozna? jako
humanista
i pisarz. Przebywał na uniwersytetach w
Lowanium
(
Leuven
) i
Pary?u
.
Od 1517, ju? po ?mierci Henryka VII (zm. 1509), Thomas powrocił do działalno?ci publicznej ? był dyplomat? i doradc? krolewskim
Henryka VIII
. Otrzymał
tytuł szlachecki
i został członkiem Izby Lordow. W 1520 był jej skarbnikiem, a w 1523 przewodnicz?cym
[3]
. W latach 1529?1532 był kanclerzem Anglii.
Thomas był przyjacielem
Erazma z Rotterdamu
, ktory zadedykował mu swoj?
Pochwał? głupoty
. Po?niej stosunki mi?dzy nimi si? ochłodziły, poniewa? More miał ortodoksyjne pogl?dy religijne, podczas gdy Erazm w niektorych kwestiach doktrynalnych skłaniał si? ku stanowiskom protestanckim.
Kanclerz
Thomas Wolsey
, arcybiskup Yorku, nie zdołał doprowadzi? do uniewa?nienia mał?e?stwa krola z
Katarzyn? Arago?sk?
, o ktore zabiegał Henryk VIII, i był zmuszony zrezygnowa? z urz?du w roku 1529. Henryk mianował More’a nast?pc? Wolseya, gdy? najwyra?niej nie zdawał sobie sprawy z jego pogl?dow. Jako człowiek religijny oraz dobrze obeznany z prawem ko?cielnym, More uwa?ał, ?e uniewa?nienie mał?e?stwa le?y w gestii
jurysdykcji
papieskiej.
Poniewa?
papie? Klemens VII
był zdecydowanie przeciwny rozwodowi krola, Henryk mianował si? głow? Ko?cioła Anglii. Jedynie duchowni musieli zło?y?
przysi?g? supremacji
, w ktorej deklarowali, ?e krol stanowi głow? Ko?cioła. More, jako człowiek ?wiecki, nie musiałby jej składa?, lecz wolał zrzec si? urz?du kanclerza 16 maja 1532 roku, ni? kontynuowa? słu?b? u krola. Pocz?tkowo udało mu si? unikn?? sprawy o zdrad? stanu, ale w roku 1534 parlament uchwalił
ustaw? o sukcesji
(inne j?zyki)
, ktora zawierała przysi?g?, wymagaj?c? uznania ewentualnych dzieci Henryka i
Anny Boleyn
za prawowitych potomkow oraz odrzucenia ?wszelkiej obcej zwierzchno?ci, ksi?cia czy monarchy”.
Podobnie jak przysi?ga supremacji, obowi?zywała ona nie wszystkich obywateli, tylko tych, ktorych specjalnie zawezwano, to znaczy piastuj?cych urz?dy pa?stwowe oraz podejrzanych o zdrad?. W kwietniu 1535 roku More został poproszony o zło?enie tej przysi?gi, a kiedy odmowił, uwi?ziono go w
Tower of London
, gdzie nadal pisał. Konsekwentnie milczał, co zgodnie z prawem uwa?ane było za zgod? bez krzywoprzysi?stwa.
Został os?dzony, skazany i
?ci?ty
na Tower Hill w dniu 6 lipca 1535
[4]
. Ostatnie jego słowa to: ?Umieram jako dobry sługa krola, ale przede wszystkim sługa Boga”. Jego głowa była zatkni?ta na
Mo?cie Londy?skim
przez miesi?c, potem odzyskała j? jego corka, Margaret Roper.
Jego najsłynniejsze dzieło,
Utopia
(około 1516), przedstawia fikcyjne krolestwo na wyspie, w ktorym niektorzy wspołcze?ni uczeni dopatruj? si? wyidealizowanego przeciwie?stwa Europy z czasow Morusa, podczas gdy inni uznaj? je za zło?liw? satyr? tej?e Europy. Thomas More stworzył wizj? idealnego pa?stwa i systemu społecznego, ktor? opisał w
Utopii
.
Jedn? z cech charakterystycznych dzieł Thomasa jest stosowanie
alegorii
w postaci fikcyjnego autora (tak jak w
Dialogue of Comfort
, ktory stanowi rzekomy dialog pomi?dzy wujem i bratankiem) lub stylizacji. Ponadto More nie daje ?adnych wyra?nych wskazowek co do swojego osobistego punktu widzenia, co sprawia, ?e mo?liwa jest praktycznie ka?da interpretacja jego dzieł.
More był rownie? autorem kilku obszernych traktatow, w ktorych krytykował reformatorow religijnych, od
Williama Tyndale
,
Christophera St. Germaina
(inne j?zyki)
po
Marcina Lutra
. Pomagał tak?e krolowi Henrykowi VIII w napisaniu dzieła
Obrona siedmiu sakramentow
.
Thomas More został
beatyfikowany
w 1886 przez papie?a
Leona XIII
.
Kanonizacji
dokonał
Pius XI
w 1935 roku.
W Ko?ciele katolickim ?w. Tomasz
wspominany
jest razem ze
?w. Janem Fisherem
w dniu 22 czerwca, natomiast u anglikanow Dzie? Pami?ci przypada na 6 czerwca
[3]
.
W 2000
Jan Paweł II
ogłosił go
patronem
m??ow stanu i politykow, jest rownie? patronem niemieckiej katolickiej organizacji dzieci i młodzie?y
(
niem.
)
Katholische junge Gemeinde
(KjG)
[3]
.
Thomas More w kulturze masowej
[
edytuj
|
edytuj kod
]
| Wcze?ni kanclerze
|
|
|---|
| Lordowie kanclerze Anglii
|
|
|---|
| Lordowie kanclerze Wielkiej Brytanii
|
|
|---|
