Tkanka tłuszczowa

Tkanka tłuszczowa ( łac. textus adiposus ) ? tkanka zwierz?ca , zaliczana do tkanki ł?cznej , ktora znajduje si? głownie w warstwie podskornej. W rozwoju filogenetycznym tkanka tłuszczowa pojawia si? ju? u stawonogow , jednak dopiero u zwierz?t stałocieplnych jej rola nabiera znaczenia.

% zawarto?ci tkanki tłuszczowej wraz z umownym podziałem na grupy w zale?no?ci od płci i wieku u człowieka .

Zawarto?? tkanki tłuszczowej poszczegolnych typow, rozmieszczenie w ciele uzale?niona jest od wielu czynnikow m.in. wieku , płci , stanow fizjologicznych, kondycji organizmu , obecno?ci i intensywno?ci czynnikow ?rodowiskowych fizycznych, społecznych. U noworodkow tkanka tłuszczowa stanowi 13% masy ciała. Pod koniec 9. miesi?ca stanowi ju? 25?28% jego masy i jest rozmieszczona przede wszystkim podskornie. Wysoka zawarto?? tkanki tłuszczowej u niemowl?t jest istotna dla ich prze?ycia i prawidłowego rozwoju. Komorki tłuszczowe w pierwszym okresie ?ycia powi?kszaj? si? głownie przez zwi?kszenie swojej obj?to?ci ( hipertrofia ), natomiast w okresie dojrzewania przez zwi?kszenie swojej liczby ( hiperplazja ).

Najcz??ciej za optymaln? u ludzi dorosłych uznaje si? 20?25% masy ciała u kobiet i 15?20% masy ciała u m??czyzn. Ni?sze warto?ci klasyfikowane s? jako niedowaga natomiast wy?sze ? otyło?? ^[1].

Tkanka tłuszczowa składa si? z komorek tłuszczowych ? adipocytow (łac. lipocytus ) i macierzy ł?cznotkankowej zawieraj?cej nerwy, naczynia i komorki układu immunologicznego. Tkanka tłuszczowa jest bogato unerwiona przez układ nerwowy wspołczulny . Głownym sygnałem lipolizy jest noradrenalina uwalniana z zako?cze? nerwowych ^[2].

Funkcje [ edytuj | edytuj kod ]

Tkanka tłuszczowa w organizmie zwierz?t pełni wiele wa?nych funkcji.

Tkanka tłuszczowa biała:
- jest najwi?kszym magazynem energii w organizmie gromadzonej w formie trojglicerydow ,
- wypełnia przestrze? pomi?dzy narz?dami i organami, pomagaj?c w utrzymaniu stałej lokalizacji organow wewn?trznych,
- ma wła?ciwo?ci izolacyjne , ułatwiaj?c termoregulacj? organizmu w chłodnym klimacie,
- jest najwi?kszym gruczołem wydzielania wewn?trznego ^[3].
Tkanka tłuszczowa brunatna:
- przez aktywne generowanie energii cieplnej pełni funkcj? ochronn? wa?nych wyeksponowanych na utrat? energii cieplnej organow i tkanek. Przede wszystkim u małych dzieci z powodu nierozwini?tej umiej?tno?ci termoregulacji oraz w mniejszym stopniu u młodzie?y i osob dorosłych nara?onych na ekspozycj? na nisk? temperatur? ^[4].
Tkanka tłuszczowa ro?owa:
- bierze udział w wytwarzaniu mleka u kobiet w okresie ci??y i laktacji ^[5].

Wszystkie typy tkanki tłuszczowej:

pełni? bardzo wa?ne funkcje endokrynne ^[2], wpływaj?c m.in. za pomoc? białek: adipokin , apeliny , wisfatyny na poziom insuliny we krwi, za pomoc? leptyny na łaknienie , za pomoc? tzw. czynnikow prozapalnych moduluje działanie układu odporno?ciowego, nerwowego itd.
bior? udział w detoksykacji organizmu, kumuluj?c apolarne toksyny w swoich wakuolach do czasu zako?czenia procesu biotransformacji , je?li detoksykacja jest niemo?liwa ? trwale ^[6]^[7]. Przykładami tego typu toksyn mog? by? m.in. metylort?? ^[8], pestycydy chloroorganiczne ^[9], polichlorowane bifenyle (PCB) ^[10] lub bisfenol A (BPA) ^[11]. Funkcja detoksykacyjna jest istotna dla zdrowia organizmu zwierz?cego, poniewa?, zapewnia utrzymanie wewn?trznej homeostazy . Człowiek znajduje si? na ko?cu wielu ła?cuchow pokarmowych , wobec czego mo?e by? nara?ony na wi?kszy udział toksyn kumuluj?cych si? w ła?cuchu troficznym. Dla niektorych ksenobiotykow silnie polarnych b?d?cych trwałymi zanieczyszczeniami antropogenicznymi ?rodowiska naturalnego mechanizmy detoksykacji nie zostały wypracowane w procesie ewolucyjnym .
tkanka tłuszczowa w stanie zapalnym o niskim nat??eniu ma wła?ciwo?ci immunomoduluj?ce (m.in. wydzielanie licznych cz?steczek wpływaj?cych na funkcj? układu odporno?ciowego , zapalenie , rozwoj i post?p mia?d?ycy ) ^[12].

Podział [ edytuj | edytuj kod ]

Ze wzgl?du na funkcj? tkank? tłuszczow? dzieli si? na:

Tkanka tłuszczowa biała (ang. white adipose tissue WAT) [ edytuj | edytuj kod ]

Jej cech? charakterystyczn? jest mała masa istoty mi?dzykomorkowej. Komorki tkanki tłuszczowej białej zawieraj? jedn?, du?? kropl? tłuszczu, ktora otoczona jest cienk? warstw? cytoplazmy oraz jedno spłaszczone j?dro, poło?one peryferyjnie. Adipocyty białej tkanki tłuszczowej w celu wydajniejszej akumulacji materiałow zapasowych mog? zwi?kszy? swoj rozmiar nawet 20-krotnie. W okresie płodowym od ok. 27 tygodnia obserwowane jest wzmo?ony rozwoj tkanki tłuszczowej białej.

Organizm tkank? tłuszczow? gromadzi zwykle pod skor? i mi?dzy narz?dami, miejsca jej typowego rozmieszczenia w ciele zale?ne s? od płci i wieku. Uwa?a si?, ?e głown? funkcj? tej tkanki jest magazynowanie kwasow tłuszczowych dla celow przede wszystkim energetycznych, ochrona organow wewn?trznych przed urazami, izolacja termiczna, magazynowanie i produkcja hormonow, białek i cytokin. Tkanka tłuszczowa ma wpływ m.in. na poziom hormonow we krwi np.: insuliny , leptyny, moduluje stan zapalny . Zabarwienie tkanki tłuszczowej białej oraz rodzaj zgromadzonych kwasow tłuszczowych uzale?niony jest od diety.

Na nadmierny rozwoj tkanki tłuszczowej białej, głowny wpływ ma: spo?ywanie wi?kszej liczby kalorii ni? wynosi zapotrzebowanie energetyczne organizmu, niska aktywno?? fizyczna , a tak?e zmniejszenie lub brak oddziaływania na organizm naturalnych czynnikow reguluj?cych m.in. zimna ^[13]^[14]. Jej nadmierny rozrost w ka?dym wieku jest oznak? zaburze? funkcji organizmu objawiaj?cy si? m.in. otyło?ci? , zespołem metabolicznym ^[15].

Tkanka tłuszczowa brunatna (ang. brown adipose tissue BAT) [ edytuj | edytuj kod ]

Ten rodzaj tkanki tłuszczowej wyst?puje tylko u ssakow . Komorki tkanki tłuszczowej brunatnej zawieraj? liczne krople tłuszczu z jednym okr?głym, poło?onym centralnie j?drem. Kolor brunatny tej tkanki zwi?zany jest z du?? liczb? mitochondriow.

W rozwini?tej postaci wyst?puje w okresie niemowl?cym (stanowi?c 5% masy ciała ^[15]), nast?pnie powoli zanika prawdopodobnie m.in. w zwi?zku na mniejsz? ekspozycj? na zimno ?rodowiskowe. U niemowl?t w wi?kszej liczbie znajduje si? mi?dzy łopatkami, w okolicy szyi, ?rodpiersia oraz w okolicy du?ych t?tnic i nerek , natomiast u ludzi dorosłych (wystawionych regularnie na zimno ) najwi?cej w okolicy nadobojczykowej, karku , mi?dzy łopatkami, wzdłu? rdzenia kr?gowego , w okolicy przy aortowej w ?rodpiersiu, w okolicy koniuszka serca . Przy braku nara?enia organizmu osoby dorosłej na zimno zanika unerwienie sympatyczne tkanki tłuszczowej brunatnej, w konsekwencji ten rodzaj tkanki zamienia si? w tkank? tłuszczow? biał? ^[16].

Głown? funkcj? brunatnej tkanki tłuszczowej jest wytwarzanie ciepła w wyniku ?spalania” kwasow tłuszczowych i glukozy ; w niewielkich ilo?ciach, podobnie jak inne rodzaje tkanki tłuszczowej, wytwarza te? leptyn? .

W populacji ludzi dorosłych mniejsza zawarto?? tkanki tłuszczowej brunatna skorelowana jest m.in. z siedz?cym trybem ?ycia , wi?ksz? mas? ciała , insulinooporno?ci? i podeszłym wiekiem ^[4]^[15]. Aktywacja tkanki brunatnej nast?puje ju? w temp. 20?21 °C, jednak zimno pobudza t? tkank? do wi?kszych przemian metabolicznych ^[17], a tak?e katalizuje przemian? istniej?cej tkanki tłuszczowej białej w brunatn? ^[15]^[18].

W zoologii dobrze rozwini?ta brunatna tkanka tłuszczowa nazywana jest gruczołami snu zimowego . Ten rodzaj tkanki wyst?puje u gatunkow hibernuj?cych . Głownym zadaniem gruczołow snu zimowego jest szybka produkcja ciepła podczas wybudze? ze stanu hibernacji .

Tkanka tłuszczowa ro?owa (ang. pink adipose tissue PAT) [ edytuj | edytuj kod ]

Ten rodzaj tkanki tłuszczowej powstaje z przekształcenia podskornej tkanki tłuszczowej gruczołu mlekowego u samic w ci??y i okresie laktacji ^[5]. Bierze udział w wytwarzaniu mleka .

Adipokiny [ edytuj | edytuj kod ]

Komorki tkanki tłuszczowej wydzielaj? ponad 600 ^[3] ro?nych biologicznie czynnych białek, ktore wykazuj? działanie plejotropowe, a nazwane s? adipokinami (lub adipocytokinami).

Wa?niejsze hormony syntetyzowane i wydzielane przez tkank? tłuszczow? ^[3]:

czynnik martwicy guza (TNFα)
interleukiny: IL-1 , IL-6 , IL-10
czynnik wzrostu
transformuj?cy czynnik wzrostu β (TGF β)
czynnik wzrostu nabłonka naczy? (VEGF)
inhibitor aktywatora plazminogenu (PAI-1)
angiotensynogen
tromboplastyna
białko chemotaktyczne monocytow (MCP-1)
adipsyna ( składnik dopełniacza D )
składnik dopełniacza B
adiponektyna
wisfatyna
rezystyna
leptyna
białko wi???ce retinol (RBP)
lipaza lipproteinowa (LPL)
białko transportuj?ce estry cholesterolu (CETP)
apolipoproteina E (ApoE)
haptoglobina
metalotioneina
białko C-reaktywne (CRP)

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

zimnolecznictwo ? jedna z najstarszych, znanych ludzko?ci metod fizykoterapii
adipocyt ? komorka tłuszczowa
nowotwory wywodz?ce si? z tkanki tłuszczowej
- tłuszczak ( lipoma ) ? łagodny
- tłuszczakomi?sak ( liposarcoma ) ? zło?liwy

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Obesity and overweight [online], www.who.int [dost?p 2020-02-22] ( ang. ) .
↑ ^a ^b Marzena M. Kotwas Marzena M. i inni , Patogeneza i leczenie otyło?ci u osob w podeszłym wieku , ?Forum Medycyny Rodzinnej”, 2 (6), 2008, s. 435?444 , ISSN 1897-7839 [dost?p 2020-02-22] .
↑ ^a ^b ^c Kinga , Charakterystyka zmian metabolicznych zachodz?cych w procesie starzenia si? tkanki tłuszczowej , ? Kosmos ”, Tom 66; Numer 2 (315), 2017, s. 285?295 .
↑ ^a ^b Beata B. Wojcik Beata B. , Jan J. Gorski Jan J. , Brunatna tkanka tłuszczowa u dorosłego człowieka: wyst?powanie i funkcja. , Zakład Fizjologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku , ISSN 1734-3321 .
↑ ^a ^b Eugenia E. Murawska-Ciałowicz Eugenia E. , Tkanka tłuszczowa: charakterystyka morfologiczna i biochemiczna ro?nych depozytow , ?Post?py Higieny i Medycyny Do?wiadczalnej”, Tom: 71, Strony: 466-484, 2017 , ISSN 1732-2693 .
↑ Michele La M.L. Merrill Michele La M.L. i inni , Toxicological Function of Adipose Tissue: Focus on Persistent Organic Pollutants , ?Environmental Health Perspectives”, 121 (2), 2013 , s. 162?169, DOI : 10.1289/ehp.1205485 , ISSN 0091-6765 , PMID : 23221922 , PMCID : PMC3569688 [dost?p 2020-02-22] .
↑ Erin E. Jackson Erin E. i inni , Adipose Tissue as a Site of Toxin Accumulation , ?Comprehensive Physiology”, 7 (4), 2017 , s. 1085?1135, DOI : 10.1002/cphy.c160038 , ISSN 2040-4603 , PMID : 28915320 , PMCID : PMC6101675 [dost?p 2020-02-22] .
↑ Donna D. Mergler Donna D. i inni , Methylmercury Exposure and Health Effects in Humans: A Worldwide Concern , ?AMBIO: A Journal of the Human Environment”, 36 (1), 2007 , s. 3?11, DOI : 10.1579/0044-7447(2007)36[3:MEAHEI]2.0.CO;2 , ISSN 0044-7447 [dost?p 2019-10-06] ( ang. ) .
↑ ALICJA A. NIEWIADOWSKA ALICJA A. , JAN J. ?MUDZKI JAN J. , Chlorowane w?glowodory aromatyczne w ?ywno?ci zwierz?cego pochodzenia. , t. ROCZN. PZH, 1996, 47, NR 1, Zakład Farmakologii i Toksykologii Pa?stwowego Instytutu Weterynaryjnego 1996 .
↑ Pesticides found to accumulate in fat tissue [online], phys.org [dost?p 2019-10-06] ( ang. ) .
↑ Tanya T. Tillett Tanya T. , Bisphenol A, Chapter 2: New Data Shed Light on Exposure, Potential Bioaccumulation , ?Environmental Health Perspectives”, 117 (5), 2009 , b, DOI : 10.1289/ehp.117-a210b , ISSN 0091-6765 , PMID : 19478989 , PMCID : PMC2685869 [dost?p 2019-10-07] ( ang. ) .
↑ Rui R. Liu Rui R. , Barbara S. B.S. Nikolajczyk Barbara S. B.S. , Tissue Immune Cells Fuel Obesity-Associated Inflammation in Adipose Tissue and Beyond , ?Frontiers in Immunology”, 10, 2019 , DOI : 10.3389/fimmu.2019.01587 , ISSN 1664-3224 , PMID : 31379820 , PMCID : PMC6653202 [dost?p 2020-02-18] .
↑ F. F. Johnson F. F. i inni , Could increased time spent in a thermal comfort zone contribute to population increases in obesity? , ?Obesity Reviews”, 12 (7), 2011, s. 543?551, DOI : 10.1111/j.1467-789X.2010.00851.x , ISSN 1467-789X [dost?p 2020-02-17] ( ang. ) .
↑ Robrecht R. Thoonen Robrecht R. , Allyson G. A.G. Hindle Allyson G. A.G. , Marielle M. Scherrer-Crosbie Marielle M. , Brown adipose tissue: The heat is on the heart , ?American Journal of Physiology ? Heart and Circulatory Physiology”, 310 (11), 2016 , H1592?H1605, DOI : 10.1152/ajpheart.00698.2015 , ISSN 0363-6135 , PMID : 27084389 , PMCID : PMC6345214 [dost?p 2020-02-17] .
↑ ^a ^b ^c ^d Brown Fat, White Fat, Good Fat, Bad Fat [online], NIH Director’s Blog, 26 marca 2013 [dost?p 2020-12-01] ( ang. ) .
↑ Eugenia E. Murawska-Ciałowicz Eugenia E. , Tkanka tłuszczowa ? charakterystyka morfologiczna i biochemiczna ro?nych depozytow , ?Post?py Higieny i Medycyny Do?wiadczalnej”, Index Copernicus, 2017 , ISSN 1732-2693 .
↑ Wouter van Marken W.M. Lichtenbelt Wouter van Marken W.M. , Human Brown Fat and Obesity: Methodological Aspects , ?Frontiers in Endocrinology”, 2, 2011 , DOI : 10.3389/fendo.2011.00052 , ISSN 1664-2392 , PMID : 22654813 , PMCID : PMC3356108 [dost?p 2020-12-01] .
↑ Wim W. Hof Wim W. , Koen de K. Jong Koen de K. , Droga Icemana , wyd. I, Metoda Wima Hofa ?wiczenia oddechowe, trening z zimnem oraz praca z umysłem, Łod?: Galaktyka, 2016, ISBN 978-83-7579-794-7 .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Tkanka tłuszczowa. W: Wojciech Sawicki: Histologia . Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003. ISBN 83-200-2790-X .

[1] Obesity and overweight [online], www.who.int [dost?p 2020-02-22] ( ang. ) .

[:0-2] Marzena M. Kotwas Marzena M. i inni , Patogeneza i leczenie otyło?ci u osob w podeszłym wieku , ?Forum Medycyny Rodzinnej”, 2 (6), 2008, s. 435?444 , ISSN 1897-7839 [dost?p 2020-02-22] .

[:3-3] Kinga , Charakterystyka zmian metabolicznych zachodz?cych w procesie starzenia si? tkanki tłuszczowej , ? Kosmos ”, Tom 66; Numer 2 (315), 2017, s. 285?295 .

[:02-4] Beata B. Wojcik Beata B. , Jan J. Gorski Jan J. , Brunatna tkanka tłuszczowa u dorosłego człowieka: wyst?powanie i funkcja. , Zakład Fizjologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku , ISSN 1734-3321 .

[:1-5] Eugenia E. Murawska-Ciałowicz Eugenia E. , Tkanka tłuszczowa: charakterystyka morfologiczna i biochemiczna ro?nych depozytow , ?Post?py Higieny i Medycyny Do?wiadczalnej”, Tom: 71, Strony: 466-484, 2017 , ISSN 1732-2693 .

[6] Michele La M.L. Merrill Michele La M.L. i inni , Toxicological Function of Adipose Tissue: Focus on Persistent Organic Pollutants , ?Environmental Health Perspectives”, 121 (2), 2013 , s. 162?169, DOI : 10.1289/ehp.1205485 , ISSN 0091-6765 , PMID : 23221922 , PMCID : PMC3569688 [dost?p 2020-02-22] .

[7] Erin E. Jackson Erin E. i inni , Adipose Tissue as a Site of Toxin Accumulation , ?Comprehensive Physiology”, 7 (4), 2017 , s. 1085?1135, DOI : 10.1002/cphy.c160038 , ISSN 2040-4603 , PMID : 28915320 , PMCID : PMC6101675 [dost?p 2020-02-22] .

[8] Donna D. Mergler Donna D. i inni , Methylmercury Exposure and Health Effects in Humans: A Worldwide Concern , ?AMBIO: A Journal of the Human Environment”, 36 (1), 2007 , s. 3?11, DOI : 10.1579/0044-7447(2007)36[3:MEAHEI]2.0.CO;2 , ISSN 0044-7447 [dost?p 2019-10-06] ( ang. ) .

[9] ALICJA A. NIEWIADOWSKA ALICJA A. , JAN J. ?MUDZKI JAN J. , Chlorowane w?glowodory aromatyczne w ?ywno?ci zwierz?cego pochodzenia. , t. ROCZN. PZH, 1996, 47, NR 1, Zakład Farmakologii i Toksykologii Pa?stwowego Instytutu Weterynaryjnego 1996 .

[10] Pesticides found to accumulate in fat tissue [online], phys.org [dost?p 2019-10-06] ( ang. ) .

[11] Tanya T. Tillett Tanya T. , Bisphenol A, Chapter 2: New Data Shed Light on Exposure, Potential Bioaccumulation , ?Environmental Health Perspectives”, 117 (5), 2009 , b, DOI : 10.1289/ehp.117-a210b , ISSN 0091-6765 , PMID : 19478989 , PMCID : PMC2685869 [dost?p 2019-10-07] ( ang. ) .

[12] Rui R. Liu Rui R. , Barbara S. B.S. Nikolajczyk Barbara S. B.S. , Tissue Immune Cells Fuel Obesity-Associated Inflammation in Adipose Tissue and Beyond , ?Frontiers in Immunology”, 10, 2019 , DOI : 10.3389/fimmu.2019.01587 , ISSN 1664-3224 , PMID : 31379820 , PMCID : PMC6653202 [dost?p 2020-02-18] .

[:262-13] F. F. Johnson F. F. i inni , Could increased time spent in a thermal comfort zone contribute to population increases in obesity? , ?Obesity Reviews”, 12 (7), 2011, s. 543?551, DOI : 10.1111/j.1467-789X.2010.00851.x , ISSN 1467-789X [dost?p 2020-02-17] ( ang. ) .

[14] Robrecht R. Thoonen Robrecht R. , Allyson G. A.G. Hindle Allyson G. A.G. , Marielle M. Scherrer-Crosbie Marielle M. , Brown adipose tissue: The heat is on the heart , ?American Journal of Physiology ? Heart and Circulatory Physiology”, 310 (11), 2016 , H1592?H1605, DOI : 10.1152/ajpheart.00698.2015 , ISSN 0363-6135 , PMID : 27084389 , PMCID : PMC6345214 [dost?p 2020-02-17] .

[:2-15] Brown Fat, White Fat, Good Fat, Bad Fat [online], NIH Director’s Blog, 26 marca 2013 [dost?p 2020-12-01] ( ang. ) .

[16] Eugenia E. Murawska-Ciałowicz Eugenia E. , Tkanka tłuszczowa ? charakterystyka morfologiczna i biochemiczna ro?nych depozytow , ?Post?py Higieny i Medycyny Do?wiadczalnej”, Index Copernicus, 2017 , ISSN 1732-2693 .

[17] Wouter van Marken W.M. Lichtenbelt Wouter van Marken W.M. , Human Brown Fat and Obesity: Methodological Aspects , ?Frontiers in Endocrinology”, 2, 2011 , DOI : 10.3389/fendo.2011.00052 , ISSN 1664-2392 , PMID : 22654813 , PMCID : PMC3356108 [dost?p 2020-12-01] .

[18] Wim W. Hof Wim W. , Koen de K. Jong Koen de K. , Droga Icemana , wyd. I, Metoda Wima Hofa ?wiczenia oddechowe, trening z zimnem oraz praca z umysłem, Łod?: Galaktyka, 2016, ISBN 978-83-7579-794-7 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]