Third Culture Kids (TCKs), zwani inaczej dzie?mi trzeciej kultury albo globalnymi nomadami ^[1] , to osoby, ktore sp?dziły znacz?c? cz??? swojego wieku rozwojowego w kulturze innej ni? kultura kraju rodzicow. TCK jest zwi?zany ze wszystkimi tymi kulturami nie identyfikuj?c si? z ?adn? w pełni. Chocia? elementy ka?dej z tych kultur mog? by? wł?czane do do?wiadcze? ?yciowych TCK, to jego lub jej poczucie przynale?no?ci odnosi si? do innych ludzi o podobnych do?wiadczeniach ^[2] .

Cech? ł?cz?c? wszystkich TCK oraz tym, co przes?dza o tym, ?e mo?na mowi? o innej kulturze w przypadku TCK jest po pierwsze mi?dzynarodowa mobilno?? w latach dzieci?cych, czyli to, ?e znacz?c? cz??? swojego dzieci?stwa lub młodo?ci sp?dzili w kraju innym ni? kraj ich rodzicow. Cech? drug? jest nieustanny kontakt z ro?norodno?ci? kulturow? od lat dzieci?cych. Po trzecie, najcz??ciej charakter wyjazdu z zało?enia jest tymczasowy, poniewa? jedno z rodzicow lub obydwoje rodzice mog? wroci? do kraju lub podpisa? kolejn? umow? w innym kraju. Wynikiem tego jest poczucie tymczasowo?ci towarzysz?ce dzieciom, jak i ?wiadomo?? tego, ?e w miejscu, w ktorym aktualnie mieszkaj?, mog? nie zosta? długo oraz cz?sty brak pewno?ci, jak długo dokładnie tam pozostan?. Po czwarte do?wiadczeniem wspolnym dla TCK jest inno?? przejawiaj?ca si? zarowno w sposobie my?lenia, postrzegania i rozumienia ?wiata (inno?? psychologiczna), jak i w wygl?dzie, ktorym TCK cz?sto odro?nia si? od swoich rowie?nikow (inno?? fizyczna). Ostatni? cech? ł?cz?c? wi?kszo?? TCK jest ich styl ?ycia oraz status społeczny. Wi?kszo?? globalnych nomadow pochodzi z rodzin o dochodach wy?szych ni? przeci?tne, maj?cych rodzicow z wy?szym wykształceniem oraz inwestuj?cych w wykształcenie dzieci ^[1] .

Pochodzenie terminu [ edytuj | edytuj kod ]

Termin third culture został ukuty przez Ruth Hill Useem i Johna Useema w latach pi??dziesi?tych XX wieku, podczas bada?, ktore przeprowadzili w Indiach w?rod Amerykanow z USA mieszkaj?cych i pracuj?cych tam jako dyplomaci, misjonarze, pracownicy pomocy humanitarnej, biznesmeni, edukatorzy i dziennikarze. B?d?c w Indiach spotkali rownie? ekspatow innych narodowo?ci i szybko przekonali si?, ?e ?ka?da z tych subkultur [wspolnot ekspatow] generowana przez kolonialne administracje, misjonarzy, biznesmenow i wojsko ? ma swoje własne cechy, nieco odmienne pochodzenie, charakterystyczny styl i system stratyfikacyjny, ale wszystkie były ze sob? ?ci?le powi?zane.” ^[3] Zauwa?yli, ?e ekspaci stworzyli styl ?ycia, ktory był inny od ich rodzimej kultury oraz od kultury kraju, ktory zamieszkiwali, ale był wspolny dla nich. Aby wytłumaczy? ten ?wiat ekspatow Useemowie zdefiniowali kultur? rodzim? jako pierwsz? kultur? ( first culture ), kultur? przyjmuj?c? jako drug? kultur? ( second culture ). Nast?pnie zidentyfikowali wspolny styl ?ycia charakteryzuj?cy wspolnoty ekspatow jako kultur? pomi?dzy ( interstitial culture ) albo ?kultur? mi?dzy kulturami” i nazwali j? trzeci? kultur? ( third culture ), ktora jako termin ogolny obejmuje style ?ycia tworzone, dzielone i uczone przez osoby, ktore s? w procesie odnoszenia swoich społeczno?ci lub ich cz??ci do siebie nawzajem. Okre?lenie ?dzieci trzeciej kultury” lub TCK zostało wymy?lone, aby opisa? “dzieci, ktore towarzysz? swoim rodzicom w innym społecze?stwie” ^{[4] [2]} .

Termin globalni nomadzi ( global nomads ) jest u?ywany zamiennie z terminem TCK, jest on jednak mniej popularny. Autorstwo terminu przypisuje si? Normie McCaig, ktora jako dorosła TCK nie uto?samiała si? z nazewnictwem kid (dziecko) i zacz?ła u?ywa? terminu, ktory miał obejmowa? osoby z szerszej grupy wiekowej, ro?nych narodowo?ci i pochodzenia. Termin ten powstał rownie? dlatego, ?e jego autorka obawiała si?, ?e termin TCK ukuty przez Useem był zbyt szeroki i zbyt wiele zmiennych składało si? na niego, co sprawiłoby, ?e badania nad kultur? dzieci dorastaj?cych w innej kulturze ni? ta ich rodzicow ze wzgl?du na prac? rodzicow, byłoby niemo?liwe. McCaig zdefiniowała globalnych nomadow jako ?osoby w dowolnym wieku i narodowo?ci, ktore sp?dziły znacz?c? cz??? swojego wieku rozwojowego w jednym b?d? wielu krajach spoza kraju wynikaj?cego z posiadanego paszportu ze wzgl?du na zawod rodzicow” ^[5] . Terminy TCK i globalni nomadzi s? u?ywane zamiennie. Termin zyskał sław? poprzez zało?enie Global Nomads International, grup? dla dorosłych TCK.

Cechy charakterystyczne TCK [ edytuj | edytuj kod ]

Niektore cechy charakterystyczne s? wynikiem wielokulturowego charakteru do?wiadczenia trzeciej kultury a inne s? ukształtowane przez wysok? mobilno??. Wi?kszo?? cech jest jednak poł?czeniem tych dwoch rzeczywisto?ci. Poni?ej przedstawione s? pewne ogolne korzy?ci i wyzwania wyst?puj?ce powszechnie w?rod TCK i dorosłych TCK (ATCK).

• Szerokie horyzonty ? TCK od wczesnych lat ?ycia ucz? si? poprzez do?wiadczenie, ?e na sytuacje i do?wiadczenia mo?na patrze? z wielu ro?nych perspektyw. Od dziecka do?wiadczaj? zło?ono?ci ?wiata i ro?nych kultur ^[2] .
• Problem z przynale?no?ci? ? trudno?? z identyfikacj? z jednym krajem mo?e powodowa? problemy z odnalezieniem si? w sytuacji politycznej i w kwestii patriotyzmu oraz wyznawanych warto?ci. Szczegolnym wyzwaniem jest przeprowadzka z kraju, w ktorym społecze?stwo jest bardziej kolektywistyczne do społecze?stwa indywidualistycznego oraz przeprowadzenie si? do społecze?stwa homogenicznego. Ten problem jest zwi?zany z problemami z to?samo?ci? i poczuciem wyobcowania, mo?e przerodzi? si? w oboj?tno?? wobec kraju pochodzenia i kraju zamieszkania. TCK cz?sto nie potrafi? odpowiedzie? na pytanie ?Sk?d jeste??” ^[2] .
• Trojwymiarowy obraz ?wiata ? TCK poszerzaj? swoje do?wiadczenie ?wiata za po?rednictwem ro?norodnych prze?y? zmysłowych, mieszkaj?c w ro?nych okolicach, odczuwaj?c zapachy charakterystyczne dla danych miejsc, znajduj?c si? w nietypowych sytuacjach, w zwi?zku z tym ich odbior ?wiata przedstawionego w telewizji, gazetach i ksi??kach jest o wiele bardziej wyrazisty, bo cz?sto s? w stanie nie tylko wyobrazi? sobie dan? sytuacj?, ale mie? jasn? ?wiadomo?? tego, co si? w danym miejscu na ziemi dzieje i jak czuj? si? jego mieszka?cy. Ta cecha jest nie tylko cenna przy czytaniu historii, ale rownie? przy ich pisaniu. Opisy i powie?ci pisane przez TCK b?d? cechowały si? barwnymi opisami kultur, ktorych autorzy bezpo?rednio do?wiadczyli, st?d te? poczucie trojwymiarowo?ci tekstow ^[2] .
• Bolesna ?wiadomo?? rzeczywisto?ci ? za trojwymiarowym obrazem ?wiata idzie te? bolesna ?wiadomo??, ?e za obrazami widzianymi w wiadomo?ciach s? prawdziwi ludzie z krwi i ko?ci. TCK s? cz?sto w stanie odnie?? wydarzenia z wiadomo?ci do do?wiadcze? z własnego ?ycia, czy to z kraju pochodzenia, czy z kraju, w ktorym mieszkali. Taka ?wiadomo?? mo?e sta? si? obci??aj?ca, kiedy otoczenie nie rozumie prze?ywanego smutku ^[2] .
• Mobilno?? ? ?ycie TCK zwykle wi??e si? z wieloma podro?ami, w wyniku czego dzieci trzeciej kultury rozwijaj? umiej?tno?? podro?owania i radzenia sobie w nieprzewidzianych sytuacjach. Zdarza si?, ?e mobilno?? towarzyszy TCK przez reszt? ?ycia, trudno im osi??? w jednym miejscu i zapu?ci? korzenie, tym, co oddaje poczucie domu b?d? raczej bliskie im osoby, ni? miejsce zamieszkania ^[6] .
• Zdolno?ci mi?dzykulturowe ? wi?kszo?? TCK ma wysok? inteligencj? kulturow?. Mog? by? dobrymi mediatorami mi?dzy kulturami. S? w stanie z łatwo?ci? przestawia? si? z jednego kontekstu kulturowego na drugi, tak samo jak przechodzi? z mowienia w jednym j?zyku na drugi, nie musz?c si? przy tym bardzo wysila?, s? cz?sto poliglotami ^[6] .
• Nieznajomo?? ojczystej kultury ? ironi? licznych wielokulturowych do?wiadcze? jest to, ?e TCK mog? wiedzie? wiele ciekawych rzeczy o innych krajach, ale nie zna? narodowej, lokalnej i nawet rodzinnej historii, nie rozumie? poczucia humoru, ktore odnosi si? do bie??cych kwestii albo gier słownych, ktore maj? szczegolne znaczenie dla danej kultury albo j?zyka ^[2] .
• Wieloj?zyczno?? ? w?rod TCK pojawi si? wi?ksza intencjonalno?? w wieloj?zyczno?ci . Wieloj?zyczno?? jest niezb?dna, a nie tylko korzystna. Badania wykazały, ?e 45% dzieci w wieku 14?21 lat ucz?szcza do szkoły w j?zyku, ktorego nie u?ywa w domu. TCK maj? tendencj? do łatwego uczenia si? j?zykow, ale mog? te? łatwo je myli?. Maj? braki w idiomach i slangu, co mo?e prowadzi? do przypadkowej i niechcianej wulgarno?ci. TCK cz?sto s? bardzo dobrzy w komunikacji pozawerbalnej ^[6] .
• Nawi?zywanie relacji ? ?ycie jako TCK i zwi?zana z tym wysoka mobilno?? maj? szczegolny wpływ na wzorce relacji dzieci trzeciej kultury. Powtarzaj?ce si? rozstania w dzieci?stwie powoduj?, ?e wiele osob TCK ma tendencj? do nawi?zywania gł?bszych relacji bardzo szybko ? by? mo?e dlatego, ?e nauczyły si?, ?e nie maj? na to zbyt wiele czasu. Inne dzieci TCK bardzo niech?tnie nawi?zuj? relacje, aby unikn?? bolu rozstania w przypadku nowej zmiany lokalizacji ^[7] .
• TCK mog? jednocze?nie by? imigrantami, szczegolnie drugiego pokolenia. Bycie imigrantem nie jest jednak rownoznaczne ze statusem TCK. Imigranci cz?sto nie maj? krotkoterminowego podej?cia do nowego kraju i wybieraj? asymilacj? do nowej kultury, w du?ym zakresie trac?c kontakt z pierwsz? kultur? i nie eksponuj?c dzieci na wielokulturow? perspektyw? na ?ycie. W zwi?zku z tym dzieci imigrantow nie nabieraj? cech charakterystycznych do TCK i s? kulturowo trudne do odro?nienia od rdzennej ludno?ci nowego kraju.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• ekspaci
• adaptacja kulturowa
• szok kulturowy
• akulturacja

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Hill Useem R., Third Culture Kids: Focus of Major Study -- TCK ?mother” pens history of field .
• O’Bryan S., World Venture TCK Care & Education: TCK Characteristics 2016 .
• Pollock D., van Reken R., Third Culture Kids. Growing up among worlds , Boston: Nicholas Brealey Publishing 2009.
• Tr?bka A., Biograficzne konsekwencje mi?dzynarodowej mobilno?ci w dzieci?stwie: przypadek Third Culture Kids , ?Studia Migracyjne ? Przegl?d Polonijny” 39: 2(148), s. 51?70.
• Tr?bka A., Strategie to?samo?ciowe globalnych nomadow. Od wykorzenienia po ro?ne formy zakorzeniania si? , ?Kultura i społecze?stwo” nr 3/2013, s. 61?84.
• Tr?bka A., To?samo?? rekonstruowana. Znaczenie migracji w biografiach. Third Culture Kids, Warszawa: Scholar 2014.