Tatiana Romanowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
?wi?ta
Tatiana Nikołajewna Romanowa
?wi?ta cierpi?tnica ( strastotierpiec )
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1897
Petersburg

Data i miejsce ?mierci

17 lipca 1918
Jekaterynburg

Czczona przez

Rosyjski Ko?cioł Prawosławny

Kanonizacja

15 sierpnia 2000
przez Rosyjski Ko?cioł Prawosławny

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Wielka ksi??na Tatiana Romanowa, 1910 rok.
Wielka ksi??na Tatiana Romanowa, 1914
Tatiana jako piel?gniarka w czasie I wojny ?wiatowej
Tatiana z ojcem

Tatiana Mikołajewna Romanowa (ur. 29 maja ? / 10 czerwca   1897 roku w Peterhofie , zm. 17 lipca 1918 w Jekaterynburgu ) ? wielka ksi??na rosyjska, druga corka cara Mikołaja II i carycy Aleksandry Fiodorowny , ?wi?ta prawosławna .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Dzieci?stwo i dorastanie [ edytuj | edytuj kod ]

Tatiana Mikołajewna Romanowa urodziła si? 10 czerwca ( 29 maja według starego stylu ) w pałacu carskim w Peterhofie . Była drugim dzieckiem i drug? cork? Mikołaja II i Aleksandry Fiodorowny, młodsz? o dwa lata od swojej siostry Olgi . B?d?c w ci??y, caryca miała nadziej? na urodzenie syna, ktory mogłby ? zgodnie z panuj?cym prawem sukcesyjnym ? zosta? nast?pc? tronu. Rownie? narodziny dziewczynki były jednak dla rodzicow powodem do szcz??cia ? w swoim pami?tniku Mikołaj II nazwał dzie? narodzin Tatiany drugim ? po dniu przyj?cia na ?wiat Olgi ? szcz??liwym dniem w naszym ?yciu rodzinnym [1] .

Aleksandra Fiodorowna zdecydowała, by jej corki ? zarowno najstarsze Olga i Tatiana, jak i urodzone po?niej Maria i Anastazja ? były przez całe dzieci?stwo traktowane z mo?liwie najwi?ksz? prostot?. Słu?ba otrzymała polecenie, by zwraca? si? do nich, posługuj?c si? imieniem i otczestwem zamiast pełnego przysługuj?cego im tytułu [2] . Tatiana była tak przyzwyczajona do bezpo?redniego zwracania si? do siebie, ?e oczekiwała od dworzan, by rownie? publicznie rezygnowali z nazywania jej zgodnie z wymogami pełnej etykiety [2] . Wszystkie siostry były ze sob? silnie zwi?zane emocjonalnie, wi?kszo?? czasu sp?dzały razem. Jak wspominał urz?dnik carski Mossołow, dziewcz?ta były izolowane od ?wiata w celu zapewnienia im bezpiecze?stwa (zwłaszcza po 1905 ) i nie miały innych przyjacioł bliskich im wiekowo [3] . Wielkie ksi??ne zawsze podpisywały listy i prezenty wspolnym monogramem OTMA , zło?onym z pierwszych liter ich imion [4] . Tatiana była jednak najsilniej zwi?zana ze starsz? siostr?, Olg?, z ktor? dzieliła pokoj. Rodzice i słu?ba okre?lały je jako ?Wielk? Par?”, w odro?nieniu od ?Małej Pary” tworzonej przez Mari? i Anastazj? [2] . W kontaktach mi?dzy sob? wielkie ksi??ne u?ywały j?zyka angielskiego lub j?zyka rosyjskiego , ze swoim bratem Aleksym i ojcem rozmawiały po rosyjsku, za? z matk? ? po angielsku. Ponadto uczyły si? francuskiego . Ich pierwsz? nauczycielk? angielskiego była guwernantka Margaret Eager , co sprawiło, ?e posługiwały si? tym j?zykiem z wyra?nym akcentem irlandzkim [5] .

Zgodnie z tradycj? wielkie ksi??ne uczyły si? jedynie w domu; ich matka ?ywo interesowała si? ich edukacj? [6] . Ponadto dziewcz?ta od najmłodszych lat były wdra?ane do regularnego uczestnictwa w nabo?e?stwach prawosławnych i lektury literatury religijnej [7] . Tatiana najcz??ciej ze wszystkich siostr czytała ksi??ki teologiczne, co dla niektorych dworzan było dowodem jej gł?bokiej wiary. Inni byli zdania, ?e dziewczyna starała si? w ten sposob jedynie spełni? oczekiwania gł?boko religijnej matki [8] .

Mossołow w swoich wspomnieniach twierdzi, ?e wszystkie cztery siostry były bardzo uzdolnione i gdyby chodziły do szkoły publicznej, z pewno?ci? nale?ałyby do najlepszych uczennic [3] . Oprocz j?zykow obcych Tatiana uczyła si? rownie? gry w tenisa [9] , gry na fortepianie i rysunku, jednak nie przejawiała szczegolnego zainteresowania ?adnym z tych zaj?? [5] . Interesowała si? natomiast mod? i dbała o własny elegancki wygl?d [5] , ch?tnie sama szyła i haftowała [10] . Zgodnie z ?yczeniem matki prowadziła pami?tniki, z ktorych wi?kszo?? spaliła po wyje?dzie do Tobolska , podobnie jak Olga [11] . Tatiana ? najbardziej z siostr ? przypominała charakterem swoj? matk?, najlepiej j? rozumiała i najch?tniej sp?dzała z ni? czas [5] . Anna Wyrubowa w swoich wspomnieniach nazwała j? ?niemal doskonałym nowym wcieleniem matki” [12] . Według wspomnie? pokojowej El?biety Ersberg wła?nie ona, obok najmłodszej Anastazji, była najbardziej posłuszna w stosunku do rodzicow [10] . Z kolei guwerner Aleksego Romanowa Pierre Gilliard opisywał Tatian? jako ładniejsz? od swojej starszej siostry, ale mniej otwart? i spontaniczn? [6] . Z kolei Anna Wyrubowa wspomina, i? wła?nie Tatiana najbardziej pragn?ła mie? wielu przyjacioł i obraca? si? w towarzystwie. Cieszyła si? rownie? szacunkiem młodszego rodze?stwa, ktore nazywało j? ?gubernatorow?” [12] .

W odro?nieniu od Olgi, sceptycznie, a nast?pnie nieprzychylnie nastawionej do obecno?ci Rasputina na dworze carskim, Tatiana pozostawała w dobrych relacjach z domniemanym cudotworc?. Zachowały si? listy, jakie pisała do niego jako jedenastoletnia dziewczynka; wyra?a w nich wiar? w dobro? i wszechmoc Rasputina. Podobnie jak jej matka i siostry, a tak?e Anna Wyrubowa, Tatiana była obiektem plotek zwi?zanych z jej rzekomym uczestnictwem w orgiach, ktorych organizatorem miał by? Rasputin. Pojawiały si? rownie? informacje, jakoby Rasputin, maj?cy prawo wolnego wst?pu do sypialni wielkich ksi??nych, miał usiłowa? zgwałci? Tatian?. Wielka ksi??na jednak nie wspominała nigdy o takim wydarzeniu, a po zamordowaniu Rasputina była gł?boko poruszona [13] .

Ze wzgl?du na niepewno?? czasow, w jakich ?yła, Tatiana ? mimo ch?ci ? nader rzadko pojawiała si? w eleganckim towarzystwie i na oficjalnych spotkaniach. Nigdy te? ? mimo osi?gni?cia odpowiedniego wieku 16 lat ? nie została oficjalnie wprowadzona na rosyjskie salony. Jedn? z jej nielicznych rozrywek zwi?zanych z opuszczaniem pałacu były regularne wyj?cia z ojcem i Olg? do teatru. W czasie jednego z takich wyj?? Tatiana była ?wiadkiem zabojstwa premiera Piotra Stołypina [14] . Uczestniczyła natomiast w pracach działaj?cych przy dworze organizacji charytatywnych [2] .

I wojna ?wiatowa i uwi?zienie [ edytuj | edytuj kod ]

Po wybuchu I wojny ?wiatowej Tatiana podj?ła ? razem z matk? i Olg? ? prac? piel?gniarki w lazarecie. Uko?czyła w tym celu kurs przygotowawczy [3] . Wszystkie asystowały przy operacjach [15] . Wielka Ksi??na Tatiana przekazywała te? przez okres wojny wielokrotnie ?rodki na rzecz poszkodowanych przez wojn? w Polsce. Jeszcze na kilka dni przed abdykacj? ojca, przekazała ks. Zdzisławowi Lubomirskiemu kwot? 400 000 rubli. 8 marca 1917 , ju? po podpisaniu przez Mikołaja II aktu abdykacji , na polecenie Rz?du Tymczasowego była rodzina carska została oddana pod stra?. Romanowom odebrano dawn? eskort? i pozwolono swobodnie porusza? si? jedynie po wyznaczonym im na mieszkanie Pałacu Aleksandryjskim w Carskim Siole . Tatiana była wowczas podobnie jak reszta rodze?stwa chora na odr?. O zmianie poło?enia rodziny poinformowała j? matka; wielka ksi??na ci??ko prze?yła t? wiadomo?? [16] . 31 lipca 1917 , chc?c oddali? Romanowow od coraz bardziej skomplikowanej sytuacji politycznej w Piotrogrodzie, a tak?e utrudni? jej ewentualn? ucieczk?, Rz?d Tymczasowy zdecydował si? o wywiezieniu byłego cara, jego ?ony i dzieci do Tobolska . Tatiana razem z rodzin? została przewieziona chronionym poci?giem, oflagowanym symbolami Czerwonego Krzy?a , za? termin podro?y rodziny do ostatniej chwili utrzymywano w tajemnicy, tak?e przed wywo?onymi [17] . Według oficjalnej wersji przedstawionej przez rz?d 6 sierpnia , po dotarciu Romanowow na przeznaczone miejsce, dzieci byłej pary carskiej dobrowolnie udały si? do Tobolska razem z rodzicami. Rodzina zamieszkała w specjalnie urz?dzonej dawnej rezydencji gubernatorskiej, nazwanej po rewolucji lutowej Domem Wolno?ci. Mimo ?ci?le kontrolowanego i skromnego ?ycia Romanowowie starali si? kultywowa? niektore tradycje dworskie, np. zwracaj?c si? do siebie, u?ywaj?c zlikwidowanych ju? tytułow monarszych [18] . Wa?n? rol? w ?yciu uwi?zionych odgrywał tak?e regularny udział w nabo?e?stwach, codzienna wspolna modlitwa oraz lektura ksi??ek religijnych i Pisma ?wi?tego [19] . Tatiana stała si? w tym okresie szczegolnie religijna, co było kolejn? cech? upodabniaj?c? j? do matki [5] .

25 kwietnia 1918 była para carska została przewieziona do Jekaterynburga . Aleksandra Fiodorowna mogła zabra? ze sob? tylko jedn? cork?; wybrała Mari?. Chciała bowiem, by Tatiana ? jako najsolidniejsza i b?d?ca w najlepszym zdrowiu ? prowadziła tymczasowo gospodarstwo i zajmowała si? Aleksym [20] . Razem z pozostałym rodze?stwem i słu?b? dotarła do rodzicow w maju tego samego roku na statku Ru? [21] . Rodzina została rozlokowana w domu Ipatiewa, w ktorym mieszkała pod stra?? a? do egzekucji. Tatiana dzieliła pokoj z trzema siostrami [22] . Według ostatnich notatek z zachowanego dziennika Aleksandry Fiodorowny w ostatnich miesi?cach ?ycia religijno?? jej drugiej corki jeszcze si? pogł?biła. Tatiana regularnie czytała Pismo ?wi?te; w ostatnim dniu ?ycia razem z matk? czytały Ksi?g? Amosa i Ksi?g? Abdiasza [23] .

?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Tatiana Romanowa została rozstrzelana w Jekaterynburgu w nocy z 16 na 17 lipca 1918 razem z cał? rodzin?. W momencie ?mierci miała 21 lat [24] . Decyzja o ?mierci Romanowow miała zapa?? na najwy?szym szczeblu bolszewickich władz pa?stwowych ju? w kwietniu 1918 . Wcze?niej Rada Komisarzy Ludowych rozwa?ała zorganizowanie pokazowego procesu obalonego cara, na wzor procesu Ludwika XVI w czasie rewolucji francuskiej w 1792 [25] . Ostatecznie jednak, w obawie przed uwolnieniem zdetronizowanego cara przez Białe Armie w Moskwie zapadła decyzja o egzekucji Romanowow. ?mier? wszystkich członkow rodziny miała uniemo?liwi? wykorzystanie ktoregokolwiek z nich jako politycznego symbolu przez przeciwnikow rewolucji [25] .

W nocy z 16 na 17 lipca Romanowowie zostali poproszeni o ubranie si? i zej?cie do piwnicy, rzekomo w celu przygotowania do wyjazdu, przez nadzoruj?cego stra? nad nimi Jakowa Jurowskiego . Na pro?b? cara w pomieszczeniu, do ktorego ich zaprowadzono, zostały ustawione krzesła dla Mikołaja i Aleksandry, corki stan?ły za matk?. Jurowski oznajmił, ?e z powodu prob odbicia Romanowow z r?k bolszewikow musz? oni zosta? zabici. Zszokowany car przerwał w tym momencie lektur? wyroku, na co Jurowski natychmiast wyj?ł rewolwer i strzelił najpierw do niego, a nast?pnie do carewicza Aleksego, ktorego ojciec trzymał na r?kach. Według relacji jednego z członkow plutonu egzekucyjnego, Andrieja Striekotina, Aleksandra Fiodorowna i Olga prze?egnały si?, widz?c bro? w r?kach pozostałych stra?nikow [26] . Według zezna? czekisty Miedwiediewa pierwsze strzały zostały wymierzone do cara i carycy, do ich dzieci strzelano w drugiej kolejno?ci [27] . Tatiana, podobnie jak pozostałe corki Mikołaja II, prze?yła pierwsz? salw?, gdy? w jej gorsecie zaszyta była cz??? nale??cych do niej drogich kamieni. Została zabita strzałem w głow? z bliska [28] .

Po egzekucji ciała ofiar zostały obdarte z bi?uterii i wywiezione razem z innymi do lasu w okolicy wsi Koptiaki. W celu uniemo?liwienia identyfikacji zwłok wszystkie ciała zostały po?wiartowane i spalone, za? twarze dodatkowo zdeformowane kwasem. Jakow Jurowski w szyfrowanej depeszy poinformował Swierdłowa o egzekucji [27] . 25 lipca 1918 Izwestia informowały o straceniu byłego cara, zapewniaj?c jednak rownocze?nie, ?e jego rodzina znajduje si? w bezpiecznym miejscu [29] . O wiadomo?ci o losie byłej carycy i jej dzieci wielokrotnie zabiegała ambasada niemiecka, otrzymuj?c uspokajaj?ce zapewnienia o przetrzymywaniu ich w Permie [29] . Osobne ?ledztwo w sprawie Romanowow prowadzili Biali po wej?ciu do Jekaterynburga i odkryciu ?ladow egzekucji w piwnicy domu. Przesłuchiwani przez nich chłopi z Koptiakow wskazali jako miejsce ukrycia szcz?tkow uroczysko ?Czterech Braci”, na ktorym 17 lipca zostali zatrzymani przez zbrojnych czerwonoarmistow i zmuszeni do wyj?cia z lasu. Na uroczysku nie znaleziono szcz?tkow Tatiany. O tym, ?e w miejscu tym pochowano Romanowow, mogły ?wiadczy? jedynie odnalezione pojedyncze przedmioty nale??ce do ofiar (np. medalion Olgi z wizerunkiem ?w. Mikołaja) [30] . Szcz?tki zamordowanych (oprocz ciał Aleksego i Marii) zostały odnalezione dopiero w czerwcu 1991 i pochowane 17 czerwca 1998 w soborze ?wi?tych Piotra i Pawła w Petersburgu [31] .

Samozwa?cy [ edytuj | edytuj kod ]

Według Michaela Occleshawa, autora ksi??ki ?Spisek na ?ycie Romanowow: Romanowowie i dom Windsor”, Tatiana miała by? uratowana i ewakuowana do Anglii, gdzie po?lubiaj?c ?ołnierza, ?yła pod imieniem Larissa Tudor (zm. 1926 ). Natomiast w ko?cu lat 30. za cudownie uratowan? Tatian? podawała si? kobieta nazwiskiem Maddess Aiort [32] .

Kanonizacja i rehabilitacja [ edytuj | edytuj kod ]

15 sierpnia 2000 Synod Biskupow Rosyjskiego Ko?cioła Prawosławnego uznał Mikołaja II i jego rodzin? za cierpi?cych za wiar? i dokonał ich kanonizacji. Podstaw? do uznania rodziny carskiej za ?wi?tych była ich postawa w czasie uwi?zienia i gł?boka wiara wszystkich członkow rodziny. Romanowowie nie uzyskali tytułu ?m?czennikow”, a jedynie ?cierpi?cych za wiar?” (ros. страстотeрпец), gdy? fakt wyznawania prawosławia nie był bezpo?rednim powodem ich rozstrzelania [33] . Mimo nienadania Romanowom kanonicznych tytułow m?czennikow funkcjonuj? oni w ten sposob w prawosławnej opinii publicznej, jak rownie? w oficjalnych publikacjach i na ikonach [34] . Wcze?niej, w 1981 , rodzina carska została kanonizowana przez niekanoniczny owcze?nie Rosyjski Ko?cioł Prawosławny poza granicami Rosji . Wszyscy członkowie rodziny zostali uznani za nowom?czennikow [35] . Cz??? duchownych tego Ko?cioła głosiła pogl?d, i? Romanowowie padli ofiar? mordu rytualnego, czego miały dowodzi? znaki i napisy pozostawione na ?cianach domu Ipatiewa napisy [36] . Pogl?d ten został jednak odrzucony przy ich kanonizacji przez Rosyjski Ko?cioł Prawosławny [37] .

  Osobny artykuł: Kult cara Mikołaja II i jego rodziny .

Tatiana w kulturze [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 84-85. ISBN  83-85558-35-7 .
  2. ↑ a b c d Robert Massie: Nicholas and Alexandra . Dell Publishing Co., 1967, s. 135. ISBN  0-440-16358-7 .
  3. ↑ a b c A. Mossołow: The Children . [dost?p 2009-08-13]. ( ang. ) .
  4. ↑ Elisabeth Heresch: Mikołaj II. ?Tchorzostwo, kłamstwo i zdrada” . Gdynia: Uraeus, 1995, s. 146. ISBN  83-85732-07-1 .
  5. ↑ a b c d e Biographies ? The Grand Duchesses ? OTMA . [dost?p 2009-08-12]. ( ang. ) .
  6. ↑ a b Pierre Gilliard: First Lessons at Court ? Pierre Gilliard ? Thirteen Years at the Russian Court . [dost?p 2009-08-12]. ( ang. ) .
  7. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 147-148. ISBN  83-85558-35-7 .
  8. ↑ Greg King, Penny Wilson: The Fate of the Romanovs . John Wiley and Sons, 2003, s. 48. ISBN  0-471-20768-3 .
  9. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 150. ISBN  83-85558-35-7 .
  10. ↑ a b Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 153. ISBN  83-85558-35-7 .
  11. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 149. ISBN  83-85558-35-7 .
  12. ↑ a b The Imperial Children . [dost?p 2009-08-19]. ( ang. ) .
  13. ↑ Robert Massie: Nicholas and Alexandra . Dell Publishing Co., 1967, s. 208-209. ISBN  0-440-16358-7 .
  14. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 159. ISBN  83-85558-35-7 .
  15. ↑ Elisabeth Heresch: Mikołaj II. ?Tchorzostwo, kłamstwo i zdrada” . Gdynia: Uraeus, 1995, s. 184. ISBN  83-85732-07-1 .
  16. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 255. ISBN  83-85558-35-7 .
  17. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 271-273. ISBN  83-85558-35-7 .
  18. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 277-278. ISBN  83-85558-35-7 .
  19. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 444 i 451-452. ISBN  83-85558-35-7 .
  20. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 344-346. ISBN  83-85558-35-7 .
  21. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 387. ISBN  83-85558-35-7 .
  22. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 372. ISBN  83-85558-35-7 .
  23. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 451. ISBN  83-85558-35-7 .
  24. ↑ Greg King, Penny Wilson: The Fate of the Romanovs . John Wiley and Sons, 2003, s. 303. ISBN  0-471-20768-3 .
  25. ↑ a b Elisabeth Heresch: Mikołaj II. ?Tchorzostwo, kłamstwo i zdrada” . Gdynia: Uraeus, 1995, s. 326. ISBN  83-85732-07-1 .
  26. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 472-473. ISBN  83-85558-35-7 .
  27. ↑ a b Elisabeth Heresch: Mikołaj II. ?Tchorzostwo, kłamstwo i zdrada” . Gdynia: Uraeus, 1995, s. 344-345. ISBN  83-85732-07-1 .
  28. ↑ Robert Massie: Romanowowie: ostatni rozdział . Warszawa: Amber, 2007, s. 8-9. ISBN  83-241-2890-5 , ISBN  978-83-241-2890-7 .
  29. ↑ a b Elisabeth Heresch: Mikołaj II. ?Tchorzostwo, kłamstwo i zdrada” . Gdynia: Uraeus, 1995, s. 352. ISBN  83-85732-07-1 .
  30. ↑ Edward Radzinski: Jak naprawd? zgin?ł car Mikołaj II . Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 468. ISBN  83-85558-35-7 .
  31. ↑ Probe into death of Emperor Nicholas II family closed . [dost?p 2009-08-13]. ( ang. ) .
  32. ↑ Maddes Aiort
  33. ↑ Nicholas II And Family Canonized For 'Passion' . New York Times, 15 sierpnia 2000. [dost?p 2009-08-13]. ( ang. ) .
  34. ↑ PATRIARCH ALEKSY VISITED THE PLACE WHERE THE REMAINS OF THE ROYAL MARTYRS HAD BEEN BURNED . 23 wrze?nia 2000. [dost?p 2009-08-13]. ( ang. ) .
  35. ↑ Greg King, Penny Wilson: The Fate of the Romanovs . John Wiley and Sons, 2003, s. 495. ISBN  0-471-20768-3 .
  36. ↑ Tsar-Martyr Nicholas Ii And His Family . [dost?p 2009-08-13]. ( ang. ) .
  37. ↑ Maksym Szewczenko: The Glorification of the Royal Family. ?The Matter Has Been Resolved” . Niezawisimaja Gazeta, 31 maja 2000. [dost?p 2009-08-13]. ( ang. ) .
  38. ↑ The Secret Wife by Gill Paul [online], www.fantasticfiction.com [dost?p 2018-09-26] ( ang. ) .
  39. ↑ Sekret Tatiany [online], Lubimyczyta?.pl [dost?p 2018-09-26] ( pol. ) .

Literatura [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tatiana_Romanowa&oldid=72694311 ”