Takashi Hara
(
jap.
原 敬
Hara Takashi
; ur.
15 marca
1856
, zm.
4 listopada
1921
)
?
japo?ski
polityk. Od 29 wrze?nia 1918 r. do 4 listopada 1921 r. pełnił urz?d
premiera Japonii
. Był pierwsz? osob? w historii spoza stanu szlacheckiego, ktor? desygnowano na to stanowisko, oraz pierwszym
chrze?cijaninem
na tym stanowisku. Jego hasło polityczne brzmiało: ?Jestem premierem z ni?szych sfer”.
Takashi Hara urodził si? w
feudalnej posiadło?ci
Morioka
w prowincji Mutsu (obecnie
Morioka
w prefekturze
Iwate
). Wychował si? w rodzinie wywodz?cej si? z
klasy samurajow
, ktora nieprzychylnie odnosiła si? do
restauracji Meiji
oraz do powołania nowej formy rz?dow. Ze wzgl?du na powi?zania z klanem wrogo nastawionym do nowego rz?du cesarskiego, zdominowanego przez feudalne klany
Ch?sh?
i
Satsuma
, Takashi Hara długo pozostawał poza centrum sceny politycznej.
W wieku 15 lat opu?cił rodzinny dom i na pokładzie łodzi udał si? do
Tokio
. Nie udało mu si? zda? egzaminu wst?pnego do presti?owej Japo?skiej Cesarskiej Akademii Morskiej. Zapisał si? wi?c do zało?onego przez
Francuzow
Seminarium Morskiego, bezpłatnej szkoły religijnej. W trakcie nauki w seminarium nauczył si? płynnie j?zyka francuskiego. Wkrotce potem zapisał si? do szkoły prawniczej, podległej Ministerstwu Sprawiedliwo?ci. Nie uko?czył jej jednak, gdy? odszedł na znak protestu przeciwko polityce dyrekcji.
W wieku 17 lat Takashi Hara przyj?ł
chrzest
w
Ko?ciele rzymskokatolickim
. Przyj?ł imi? Dawid. Chocia? podejrzewano go, ?e ochrzcił si? dla osobistych korzy?ci, to jednak otwarcie i publicznie przyznawał si? do swojej wiary praktycznie a? do ?mierci. W wieku 19 lat Takashi Hara wyrzekł si? swego szlacheckiego pochodzenia i wybrał przynale?no?? do ni?szych klas społecznych. Po?niej, w ro?nych momentach jego kariery politycznej, składano mu propozycj? nobilitacji, jednak Hara odrzucał je wszystkie, gdy? nie chciał psu? dobrych relacji z proletariatem, ktoremu zawdzi?czał miejsce w
Izbie Reprezentantow
.
W roku 1879 Hara podj?ł prac? reportera prasowego, ktor? wykonywał przez trzy lata. Odszedł z redakcji wowczas, gdy jej zarz?d podj?ł decyzj? o uczynieniu z gazety organu
konserwatywnej
partii Rikken Kaishint? (Konstytucyjna Partia Reform, 1882?1896), kierowanej przez
Shigenobu ?kum?
.
W 1882 r. Hara podj?ł prac? w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, na pro?b? ministra
Kaoru Inoue
. Na podstawie dobrego wra?enia, jakie na ministrze wywarł Hara w toku dyskusji odno?nie do wizji przyszłej polityki Japonii, ktore prowadzili podczas podro?y do
Korei
w 1884 r., Inoue postanowił mianowa? Har?
konsulem generalnym
w
Tianjinie
, w
Chinach
. Po?niej Hara obj?ł posad? sekretarza Ambasady Japonii w
Pary?u
. Za kadencji ministra
Munemitsu Mutsu
pełnił urz?d wiceministra spraw zagranicznych oraz ambasadora w Korei. Nast?pnie odszedł na pewien czas z polityki i przez kilka lat pracował jako dziennikarz. Wkrotce potem obj?ł stanowisko szefa codziennej gazety
Mainichi Shimbun
w
Osace
.
W roku 1900 Hara powrocił na aren? polityczn?. Wst?pił do nowo utworzonej partii o nazwie
Rikken Seiy?kai
(Konstytucyjne Stowarzyszenie Przyjacioł Polityki, 1900?1940), zało?onej przez
Hirobumiego It?
. Hara obj?ł funkcj? sekretarza generalnego tego stronnictwa.
Z powodzeniem ubiegał si? o miejsce w ni?szej izbie japo?skiego
Zgromadzenia Narodowego
. W czwartym rz?dzie premiera It? stan?ł na czele Ministerstwa Komunikacji. W kilku kolejnych gabinetach (w latach 1906?1913) piastował urz?d ministra spraw wewn?trznych.
Hara zdawał sobie spraw? z faktu, ?e podstawow? kwesti? polityczn? w Japonii s? napi?cia pomi?dzy wybranym przez narod rz?dem a mianowan? biurokracj?. Z tego powodu po?wi?cił swoj? kadencj? na osłabienie znaczenia wpływowych biurokratow, ktorzy piastowali swoje stanowiska od wielu lat. Jako minister spraw wewn?trznych, usuwał ze stanowisk lokalnych urz?dnikow na ka?dym szczeblu administracji. Wszystkich pracownikow publicznych, co do ktorych kompetencji miał zastrze?enia, Hara zast?pował lud?mi posiadaj?cymi odpowiednie kwalifikacje, bez wzgl?du na osobiste sympatie. W ten sposob stworzył system, w ktorym ludzie zdolni mogli wspi?? si? na szczyt lokalnej administracji, niezale?nie od pochodzenia czy przynale?no?ci politycznej. Hara dobrze rozumiał, ?e utrzymanie przez rz?d zwierzchnictwa nad obranymi urz?dnikami lokalnymi zale?y od zdolno?ci rz?du do rozwoju pa?stwowej infrastruktury oraz od opracowania długofalowego planu gospodarczego, ktory byłby korzystny zarowno dla regionalnych, jak i dla pa?stwowych interesow.
W roku 1914, po gor?cej debacie, Hara otrzymał stanowisko prezesa partii Rikken Seiy?kai. Zast?pił starzej?cego si? przywodc? ugrupowania,
Kinmochiego Saionji
. Owczesny okres w historii Japonii (lata 1912?1926) nosił miano
Taish?
. Trendy polityczne odchodziły wowczas od tradycyjnego japo?skiego systemu rz?dowego i skłaniały si? ku
demokracji parlamentarnej
. Pod przywodztwem Hary stronnictwo Rikken Seiy?kai zdobywało coraz wi?ksze poparcie społeczne i ju? w roku 1917 było ono najsilniejsz? parti? w Zgromadzeniu Narodowym.
Hara miał zdecydowane pogl?dy na temat swoich przeciwnikow, przywodcow wojskowych oraz politykow, pochodz?cych z prefektur
Kagoshima
i
Yamaguchi
, czyli dawnych klanow Satsuma i Ch?sh?.
W 1918 r. premier
Masatake Terauchi
został zmuszony do dymisji na skutek zamieszek. W dniu 28 wrze?nia 1918 r. jego nast?pc? został Takashi Hara. Był on pierwszym premierem, wywodz?cym si? z ni?szych sfer społecznych. Co wi?cej, był on jedynym premierem w okresie przed 1945 r., ktory był członkiem Zgromadzenia Narodowego i przywodc? najwi?kszej partii w parlamencie, a nie ? szlachcicem, urz?dnikiem, czy wojskowym. Hara to rownie? pierwszy w historii Japonii cywilny zwierzchnik sił zbrojnych ? podczas nieobecno?ci ministra marynarki wojennej,
admirała
Tomosabur? Kat?
, ktory udał si? na
konferencj? waszyngto?sk?
, Hara tymczasowo przej?ł jego obowi?zki w Ministerstwie Marynarki.
Jako premier Hara stopniowo tracił popularno??. Szczegolnie krytykowano go, gdy odmowił wykorzystania posiadanej wi?kszo?ci w ni?szej izbie Zgromadzenia do uchwalenia powszechnego
prawa wyborczego
. Ostro?no?? Hary w kwestii rozszerzenia praw wyborczych spotkała si? z nieprzychyln? reakcj? liberałow i socjalistow, ktorzy oskar?ali premiera o celowe opo?nianie wprowadzenia powszechnego prawa wyborczego, ktore mogło osłabi? jego pozycj?. Jako polityk silnie zwi?zany ze swoj? parti?, Hara nigdy nie cieszył si? poparciem konserwatystow, urz?dnikow, ani wojskowych, a zagorzali nacjonali?ci jawnie go lekcewa?yli.
W trakcie jego kadencji Japonia uczestniczyła w
konferencji pokojowej w Pary?u
(po
I wojnie ?wiatowej
) i wst?piła do
Ligi Narodow
jako jeden z członkow zało?ycieli. W Korei Japonia wykorzystała swoje siły zbrojne do stłumienia powstania niepodległo?ciowego. Po?niej jednak złagodziła swoj? polityk? na połwyspie, aby zmniejszy? niezadowolenie ludno?ci korea?skiej z japo?skiej okupacji.
Po powstaniu korea?skim z roku 1919, Hara postanowił prowadzi? ugodow? polityk? wzgl?dem kolonii, a szczegolnie ? Korei. Zaproponował swojemu sprzymierze?cowi politycznemu,
Makoto Sait?
, politykowi o umiarkowanych pogl?dach, posad? generalnego gubernatora Korei. Wprowadził on administracj? kolonialn? zło?on? głownie z urz?dnikow cywilnych, zwi?kszył swobod? kulturow? w Korei; zezwolił na wprowadzenie pierwszego programu nauczania, ktory uwzgl?dniał nauk? j?zyka i historii korea?skiej. Zamierzał rownie? zezwoli? na ograniczon? samorz?dno?? Korei (ktora jednak w dalszym ci?gu miała znajdowa? pod kontrol?
cesarza japo?skiego
). Jego polityka zyskała jednak niewielu zwolennikow w?rod Korea?czykow i Japo?czykow; ci pierwsi uwa?ali, ?e ust?pstwa s? niedostateczne; ci drudzy ? ?e s? nadmierne.
W roku 1921 Takashi Hara został zasztyletowany przez zwrotniczego kolejowego, Kon’ichiego Nakaok?, zwi?zanego z prawic?, na
dworcu kolejowym w Tokio
. Nakaoka wyszedł na wolno?? 13 lat po dokonaniu zabojstwa.
W przeciwie?stwie do wielu wspołczesnych mu politykow japo?skich, Hara wiodł wzgl?dnie skromne ?ycie w wynaj?tym domu poło?onym niedaleko
parku Shiba
w centrum Tokio. Pozostawił po sobie niewielki maj?tek, w tym swoj pami?tnik. W testamencie napisał: ?W ci?gu kilka lat po mojej ?mierci moj pami?tnik powinien zosta? opublikowany. To moj najcenniejszy skarb, dlatego musi by? chroniony”. Zgodnie z ostatni? wol? polityka, pami?tnik został opublikowany. Zawiera on jedn? z najcenniejszych relacji dotycz?cych sceny politycznej owczesnej epoki. Opis ?ycia codziennego Hary jest przeplatany opiniami i przemy?leniami na temat japo?skich politykow. Pami?tnik liczy kilka tysi?cy stron. Odkrywa wiele istotnych informacji, o ktorych historycy wcze?niej nie mieli poj?cia.
- Najita, Tetsuo:
Hara Kei in the Politics of Compromise 1905-1915
. Harvard Univ. Press, 1967.
- Olson, L. A.:
Hara Kei ? A Political Biography
. Ph.D.diss. Harvard University, 1954.
- Duus, Peter:
Party Rivalry and Political Change in Taisho Japan
. Cambridge/Mass.: Harvard University Press, 1968.