Szolem Alejchem

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szolem Alejchem
‏???? ?????‎
Ilustracja
Imi? i nazwisko

Szolem Rabinowicz

Data i miejsce urodzenia

2 marca 1859
Perejasław

Data i miejsce ?mierci

13 maja 1916
Nowy Jork

Narodowo??

?ydowska

J?zyk

jidysz

Dziedzina sztuki

literatura pi?kna

Wa?ne dzieła
podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Szolem Alejchem ( jid.   ‏???? ?????‎ ), wła?c. Salomon Rabinowicz (ur. 18 lutego ? / 2 marca   1859 w Perejasławiu , zm. 13 maja 1916 w Nowym Jorku ) ? ?ydowski pisarz, jeden z klasykow literatury pi?knej w j?zyku jidysz .

Pozostawił po sobie spu?cizn? składaj?c? si? z czterdziestu tomow. Wiele utworow przetłumaczonych zostało na wszystkie głowne j?zyki ?wiata. Jego tworczo?? obejmuje powie?ci, zbiory opowiada?, dramaty, komedie, nowele, humoreski, felietony, ksi??ki dla dzieci. Utwor najbardziej znany to Dzieje Tewji Mleczarza ( Tewje der Milchiker ), na podstawie ktorego powstał gło?ny musical Skrzypek na dachu . Charakterystyczne dla utworow Szolema Alejchema s? liczne w?tki autobiograficzne, a tak?e scenki z ?ycia mieszka?cow Kasrylewki ? wymy?lonego przez niego typowego ?ydowskiego miasteczka. Humor, ironia, sarkazm, ale tak?e zrozumienie natury ludzkiej i znajomo?? ludzkich losow ? oto cechy stylu, ktore przysporzyły pisarzowi popularno?ci. Sw? karier? literack? rozpoczynał (podobnie jak wielu innych pisarzy jidysz) od tworczo?ci w j?zyku hebrajskim .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? jako syn Nachuma (syna Wewika i Mindy Rabinowiczow) oraz Chai Ester (corki Mojsze Jose Hamarnika i Gitł) [1] . Szolem Nochem Wewiks sp?dził dzieci?stwo w małym miasteczku Woronka. Maj?c 13 lat wrocił z rodzicami do Perejasławia, gdzie posłano go do rosyjskiej szkoły pa?stwowej. Nauk? w gimnazjum uko?czył maj?c 17 lat. W roku 1877 został w Sofijce  (inne j?zyki) prywatnym nauczycielem Gołdy, corki Elimelecha Łojewa (?ydowskiego wła?ciciela ziemskiego). Był zwi?zany z rosyjskim ruchem asymilatorskim, po?niej z syjonistami , pełnił tak?e powierzon? mu przez władze carskie funkcj? rabina w Łubnie. Przez pewien czas pracował jako zarz?dca posiadło?ci fabrykanta cukru. Tego typu posada była warunkiem, pod jakim Łojew wyraził zgod? na mał?e?stwo corki z byłym korepetytorem. ?lub odbył si? 12 maja 1883 roku (z mał?e?stwa tego urodziło si? sze?cioro dzieci: m.in. malarz Norman Raeben i pisarka Lili Kaufman). Po ?mierci te?cia Szolem Alejchem w 1887 roku wyprowadził si? z rodzin? do Kijowa , gdzie za pieni?dze uzyskane ze sprzeda?y ziemi uruchomił kantor handlu płodami rolnymi i papierami warto?ciowymi. Pozycja i posiadany maj?tek umo?liwiły mu, oprocz działalno?ci handlowej i pisarskiej, prowadzenie rownie? działalno?ci wydawniczej. Od 1888 roku przez krotki czas wydawał rocznik literacki Di Jidisze Folksbibliotek ( ?ydowska Biblioteka Ludowa ), na ktorego łamach debiutował m.in. Icchok Lejb Perec .

Rok 1888 uwa?a si? za symboliczn? dat? narodzin nowoczesnej literatury jidysz, cho? wcze?niej od wielu wiekow, a od pocz?tku XIX wieku do?? intensywnie, rozwijało si? pi?miennictwo w tym j?zyku.

W pa?dzierniku 1890 roku w wyniku niewła?ciwych inwestycji Szolem Alejchem stracił cały posiadany maj?tek i, w obawie przed wierzycielami, wyjechał poza granice Rosji. Przez dłu?szy czas podro?ował po Europie, przebywaj?c m.in. w Pary?u i Wiedniu . Powrocił do Rosji po spłacie długow przez rodzin? i zaj?ł si? wył?cznie działalno?ci? pisarsk?. W 1903 roku prze?ył pogrom ?ydow w Kiszyniowie . W roku 1908, w trakcie podro?y (cykl spotka? autorskich), doznał zapa?ci w Baranowiczach i dwa miesi?ce przebywał w tamtejszym szpitalu. Stwierdzono nawrot gru?licy , Szolem Alejchem wyjechał wi?c na kuracj? do Włoch, na Riwier? . Sze?? kolejnych lat sp?dził w ro?nych miejscowo?ciach uzdrowiskowych.

Po wybuchu I wojny ?wiatowej wraz z cz??ci? rodziny wyemigrował do Stanow Zjednoczonych . Mieszkał w Nowym Jorku , na Lower East Side na Manhattanie . Zmarł 13 maja 1916 roku, pochowany został na cmentarzu Mount Carmel w Queens .

Pseudonim Szolem Alejchem oznacza mniej wi?cej Dzie? dobry ? jest to tradycyjne pozdrowienie w jidysz (dosł. ‘pokoj na was!’). W pocz?tkowym okresie rozwoju nowoczesnej literatury jidysz wielu pisarzy decydowało si? na pisanie pod pseudonimem. Jidysz ? j?zyk, ktorym mowiło wiele milionow ?ydow w Europie ?rodkowo-Wschodniej ? był uznawany przez wykształconych pisarzy, szczegolnie zwolennikow Haskali , ?ydowskiego o?wiecenia, za j?zyk niepełny, ?argon, j?zyk kobiet i ludzi niewykształconych, mimo ?e pi?miennictwo w jidysz liczyło sobie ju? wiele wiekow. Rownie? Szolem Jankew Abramowicz, nazywany dziadkiem nowoczesnej literatury jidysz, znany jest pod pseudonimem Mendele Mojcher Sforim . Dopiero rewolucja zapocz?tkowana przez tych pisarzy zmieniła postrzeganie j?zyka jidysz i dała pocz?tek wielobarwnej, niezwykle zro?nicowanej nowoczesnej literaturze jidysz.

Szolem Rabinowicz, zwany wnukiem literatury jidysz (za ojca uznano Icchoka Lejba Pereca ), to mitotworca literatury jidysz ? on sam stworzył legend? o dziadku Mendelem i wnuku Szolemie Alejchemie ? tworz?c tym samym narracj? zało?ycielsk? literatury jidysz. Problematyk? t? oraz zagadnienia kulturowej roli pseudonimu w literaturze jidysz porusza Dan Miron w swoich pracach o Abramowiczu i Rabinowiczu.

Uwaga techniczna: W zapisach bibliograficznych i innych nale?y stosowa? zapis Szolem Alejchem lub Szolem-Alejchem . Wszelkie Sz. Alejchem lub samo Alejchem to zapisy bł?dne.

Przekłady ksi??ek na j?zyk polski [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Powie?? autobiograficzna Szolema Alejchema Z jarmarku w przekładzie Michała Friedmana (Wrocław: Wydawnictwo Dolno?l?skie, 1989, ISBN  83-7023-022-9 ).

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szolem_Alejchem&oldid=73228339 ”