Szczodre Gody

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
?wi?to Godowe
Ilustracja
Kostiantyn Trutowski, Kol?da na Ukrainie , XIX wiek
Dzie?

24 grudnia (Słowianie południowi i zachodni)
6 stycznia (Słowianie wschodni)

Pa?stwa

Słowianie

Typ ?wi?ta

słowia?skie, ludowe

Zwyczaje

Kol?dowanie

Znaczenie

Przesilenie zimowe

Symbole

podła?niczka , diduch , kutia

Inne nazwy

Hody, Szczodre Gody, Szczodruszka, Kol?da

Godowe ?wi?to , Szczodre Gody , Szczodruszka [1] ( Hody [2] , kasz. Gode , ?l. Gody , ros. Коляда? ) ? w tradycji słowia?skiej ?wi?to celebruj?ce przesilenie zimowe , poprzedzone Szczodrym Wieczorem [3] [4] . Zwyci?stwo ?wiatła nad ciemno?ci? symbolizuje czas, w ktorym zaczyna przybywa? dnia, a nocy ubywa? ? tym samym przynosz?c ludziom nadziej?, optymizm oraz rado??. U Słowian Szczodre Gody ustanawiaj? pocz?tek nowego roku solarnego i obrz?dowego [1] i trwaj? nawet kilkana?cie dni [5] .

W Czechach i na Słowacji ?wi?to mo?e by? nazywane Kraczun, w Rosji Koljada-Kol?da (w ro?nych wersjach nazwy) [6] . ?wi?to Godowe dawni Słowianie nazywali kol?d?. Istniej? ro?ne teorie dokładnej etymologii tego słowa.

Obrz?dy [ edytuj | edytuj kod ]

Nowy Rok u Słowian przed przybyciem chrze?cija?stwa obchodzony był na wiosn? [7] , nie był jeszcze obchodzony w okolicach ?wi?ta Godowego. W społeczno?ci słowia?skiej zachowało si? wiele zwyczajow podobnych do kol?dowania obchodzonych w okolicy zimy i wiosny. Ze wzgl?du na to, ?e w czasach antycznych Słowianie nie posiadali swojego alfabetu i nie spisywali swoich zwyczajow, nie wiadomo zbyt wiele o ich kulcie. ?wi?to Godowe było prawdopodobnie słowia?skim odpowiednikiem germa?skiego Rauhnacht [8] .

Najwa?niejszym bogiem, ktoremu po?wi?cono Szczodre Gody był Weles , opiekun magii, wiedzy, bogactwa, bydła i dzikich zwierz?t. W czasie Godowych ?wi?t istniał zwyczaj łamania i dzielenia si? chlebem [5] , a tak?e wro?enia przebiegu przyszłego roku, np. pogody i zbiorow. Ze stanu pogody w ci?gu kolejnych dwunastu dni czyniono wro?b? do odpowiednio kolejnych miesi?cy roku. ?cielenie słomy lub siana pod nakryciem stołu słu?yło wro?bom okre?laj?cym przychylno?? losu na podstawie wyci?gni?tych słomek. Niektorzy badacze podaj?, i? roz?cielenie siana pod miskami z jadłem miało na celu obłaskawienie sprawuj?cego piecz? nad rodzin? demona Siema , albo te? bostwa zbo?a i pol ? Rgieła [3] . Okresowi Szczodrych Godow towarzyszył rownie? zwyczaj kol?dowania , ktory pierwotnie zwi?zany był z radosnymi pie?niami noworocznymi oraz wywodz?cym si? jeszcze z tradycji słowia?skiej Turoniem [4] , ktory symbolizował odrodzenie ziemi [5] .

Dzieci w szczodry wieczor otrzymywały drobne upominki oraz orzechy, jabłka i specjalne placki zwane szczodrakami w kształcie zwierz?t lub lalek [3] . U Słowian przesilenie zimowe po?wi?cone było tak?e duszom zmarłych przodkow. By dusze zmarłych mogły si? ogrza?, palono na cmentarzach ogniska i organizowano rytualne uczty, z ktorymi w po?niejszym okresie przeniesiono si? do domostw [3] [4] .

Echem tego zwyczaju pozostało dodatkowe nakrycie dla duchow przodkow przy wigilijnym stole [3] [4] . W cz??ci regionow (głownie na ?l?sku) w okresie tym praktykowano zwyczaj stawiania w k?cie izby pierwszego z??tego snopa ?yta zwanego diduchem . Był on zazwyczaj dekorowany suszonymi owocami (najcz??ciej jabłkami) oraz orzechami, za? po ?wi?cie pieczołowicie przechowywany, a? do wiosny. To wła?nie z nasion pochodz?cych z kłosow tego? snopa nale?ało bowiem rozpocz?? przyszłoroczny siew [9] . W innych regionach, szczegolnie w południowej Polsce (na Podhalu, Pogorzu, Ziemi S?deckiej i Krakowskiej oraz tak?e na ?l?sku) dekorowano tzw. podła?niczk? ? gał?? jodły, ?wierku lub sosny podwieszan? pod sufitem, nad drzwiami lub oknem [10] . Na przełomie XVIII i XIX wieku tradycje te niemal całkowicie zast?pił przybyły z Niemiec zwyczaj dekorowania choinki (ktora to ostatecznie stała si? niejako symbolem innego ?wi?ta, jakim jest chrze?cija?skie Bo?e Narodzenie ) [4] [3] .

Wspołcze?nie obchody te s? nadal kultywowane w okresie przesilenia zimowego np. przez formalne zarejestrowane zwi?zki wyznaniowe, odwołuj?ce si? do etnicznej wiary Słowian [11] [12] [13] .

Galeria [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b Szczodre Gody. W: Ziemisław Grzegorzewic: O bogach i ludziach. Praktyka i teoria Rodzimowierstwa Słowia?skiego . Olsztyn: Stowarzyszenie ?Kołomir”, 2016, s. 105. ISBN  978-83-940180-8-5 .
  2. ↑ Агапкина Т. А. Мифопоэтические основы славянского народного календаря. Весенне-летний цикл . ? М.: Индрик, 2002. ? 816 с. ? (s. 150)
  3. ↑ a b c d e f Maria Ziołkowka, "Szczodry Wieczor, Szczodry Dzie? ? obrz?dy, zwyczaje, zabawy", Ludowa Społdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989, ISBN  83-205-3885-8
  4. ↑ a b c d e Barbara Ogrodowska "Polskie obrz?dy i zwyczaje doroczne." Warszawa: Muza SA, ISBN  83-7200-947-3
  5. ↑ a b c Jakub Napoleon Gajdzi?ski: Bo?e Narodzenie czy Szczodre Gody ? wiesz jakie ?wi?ta obchodzisz? ? IgiMag . IgiMag, 2017-12-24. [dost?p 2017-12-31].
  6. ↑ Запрос к базе данных Этимологический словарь Фасмера . starling.rinet.ru. [dost?p 2017-11-15].
  7. ↑ Piotr Caraman, Obrz?d kol?dowania u Słowian i Rumunow , Nakł. Polskiej Akademji Umiej?tno?ci, 1933, s. 493-502.
  8. ↑ Michael Kobr, Volker Klupfel: Szczodre gody . [dost?p 2016-01-27].
  9. ↑ Oskar Kolberg, ?l?sk, Lud. Jego zwyczaje, sposob ?ycia, mowa, podania, przysłowia, obrz?dy, gusła, zabawy, pie?ni, muzyka i ta?ce ? t. 43
  10. ↑ Oskar Kolberg, Krakowskie. Lud. Jego zwyczaje, sposob ?ycia, mowa, podania, przysłowia, obrz?dy, gusła, zabawy, pie?ni, muzyka i ta?ce ? t. 5 ? 8; Suplement do t. 5-8 cz. I ? t. 73
  11. ↑ Terminy ?wi?t obchodzonych przez formalnie zarejestrowany zwi?zek wyznaniowy Rodzimy Ko?cioł Polski
  12. ↑ Terminy ?wi?t obchodzonych przez formalnie zarejestrowany zwi?zek wyznaniowy ZW Rodzima Wiara
  13. ↑ Informacje o obchodzonych ?wi?t przeprowadzanych przez formalnie zarejestrowany zwi?zek wyznaniowy ZZW Słowia?ska Wiara

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Polskie obrz?dy i zwyczaje ludowe
Wiosna
Lato
Jesie?
Zima
Okoliczno?ciowe
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczodre_Gody&oldid=72640188 ”