System z Bretton Woods ? system walutowy , ktory stworzył podstawy relacji mi?dzynarodowych w sferze zarz?dzania systemami monetarnymi. Był pierwszym w pełni negocjowalnym takim systemem kierowanym przez rz?dy pa?stw.

W trzech pierwszych tygodniach lipca 1944 (1?22 lipca 1944) w hotelu Mount Washington w Bretton Woods w Stanach Zjednoczonych odbyła si? United Nations Monetary and Financial Conference (znana rownie? jako konferencja w Bretton Woods), owocem ktorej było podpisanie tak zwanego porozumienia z Bretton Woods. W konferencji uczestniczyło 730 delegatow z 44 pa?stw alianckich. Gustaw Gottesman reprezentował polski emigracyjny rz?d w Londynie .

W celu przestrzegania i kontroli postanowie? systemu uczestnicy konferencji powołali do ?ycia Mi?dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Mi?dzynarodowy Fundusz Walutowy .

System z Bretton Woods nakładał na ka?de pa?stwo obowi?zek stosowania polityki monetarnej , ktorej jednym z celow było utrzymanie kursow wymiany w jednoprocentowym przedziale waha?. Teoretycznie kursy walut krajow uczestnicz?cych w systemie z Bretton Woods miały by? oparte na parytecie złota , lecz stosowana praktyka polityki kursowej prowadziła do ?wiatowej dominacji roli dolara ameryka?skiego . Interwencje walutowe prowadzone przez banki centralne , zmierzaj?ce do obrony ustalonego kursu wymiany, realizowane były w celu obrony kursu waluty do dolara. Wraz z upływem lat, gdy poda? dolara na ?wiecie rosła szybciej od poda?y złota, ustalony kurs 35 dolarow za uncj? złota stał si? niemo?liwy do obrony przez ameryka?ski bank centralny . Z powodu wzrastaj?cych obci??e? system załamał si? w 1971, a jednym z powodow było wstrzymanie przez Stany Zjednoczone wymienialno?ci dolara na złoto.

Do wczesnych lat 70. system z Bretton Woods w efektywny sposob zapobiegał konfliktom oraz pomagał w osi?ganiu wspolnych celow jego tworcom, w szczegolno?ci Stanom Zjednoczonym.

Funkcjonowanie systemu [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tki [ edytuj | edytuj kod ]

Polityczne uwarunkowania systemu z Bretton Woods wynikaj? z kilku kluczowych czynnikow: pami?ci Wielkiego kryzysu , koncentracji władzy w niewielkiej liczbie pa?stw oraz ch?ci do uporz?dkowania i ustabilizowania sytuacji w handlu mi?dzynarodowym po II wojnie ?wiatowej .

Podstaw? wypracowanego porozumienia była wspolna wiara w kapitalizm . Jednak?e kraje rozwini?te ro?niły si? w opiniach co do rodzajow kapitalizmu, jaki byłby najlepszy dla ich gospodarek ( Francja na przykład preferowała wi?ksze planowanie i interwencje rz?dowe , z kolei Stany Zjednoczone były za ograniczeniem interwencjonizmu pa?stwowego), wszystkie jednak odwoływały si? do uznania dominacji mechanizmow rynkowych i własno?ci prywatnej w działalno?ci gospodarczej.

Wszyscy uczestnicy konferencji w Bretton Woods zgadzali si?, ?e chaos monetarny poprzedzaj?cy wojn? dostarczył kilku wa?nych lekcji.

Nadal w 1944 roku do?wiadczenia zwi?zane z wielkim kryzysem były w ?wiadomo?ci owcze?nie rz?dz?cych. Uczestnicy konferencji w Bretton Woods mieli nadzieje na unikni?cie sytuacji z lat 30. Rz?dy w latach 30. XX wieku stosowały polityk? dewaluacji waluty, zwi?kszaj?c konkurencyjno?? swoich produktow w handlu mi?dzynarodowym, co poprawiało bilans płatniczy , nakr?caj?c inflacj? w kraju, spowodowało zmniejszenie popytu , spadek dochodu krajowego, zwi?kszenie bezrobocia i w konsekwencji zmniejszenie obrotow w handlu mi?dzynarodowym.

Handel w latach 30. XX wieku był głownie ograniczony do blokow walutowych (np. Imperium brytyjskie u?ywało funta). Bloki te nie pozwalały na przepływ kapitału i inwestycji do pa?stw w innych blokach. Mimo ?e ta strategia przynosiła korzy?ci dla bud?etu w krotkim okresie, to ju? w ?rednim i długim okresie odbijała si? negatywnie.

Uczestnicy konferencji w Bretton Woods popierali liberalny system, ktory polegałby na zasadach wolnorynkowych, z minimaln? liczb? barier dla prywatnych przepływow kapitału. Mimo ?e mieli ro?ne pogl?dy co do sposobu wprowadzenia nowego systemu, to zgadzali si?, ?e b?dzie to otwarty system.

Na podstawie do?wiadczenia z lat przed wojn? plani?ci ze Stanow Zjednoczonych wypracowali koncept bezpiecznej ekonomii ? liberalnego systemu ekonomicznego, ktory pomo?e w utrzymaniu powojennego pokoju. Jednym z tych, ktorzy dostrzegli tak? mo?liwo??, był Cordell Hull , sekretarz stanu USA w latach 1933?1944. Hull uwa?ał, ?e fundamentalnymi przyczynami II wojny ?wiatowej była dyskryminacja ekonomiczna i wojna handlowa. Dokładnie miał na my?li czynniki kontroluj?ce handel i kursy walutowe (porozumienia bilateralne) nazistowskich Niemiec i polityk? protekcyjn? w Imperium brytyjskim.

Efekty konferencji i rozpad systemu [ edytuj | edytuj kod ]

Głowne zało?enia systemu zostały zawarte w statucie MFW. Obejmowały one: wyznaczenie parytetow krajowych walut w złocie lub dolarach USA; dolar ameryka?ski stał si? mi?dzynarodow?, wymienialn? na złoto walut? na szczeblu bankow centralnych po urz?dowym kursie (kurs walutowy) 35 dolarow USA za uncj? złota; zmiany parytetu mo?na było dokona? tylko w wypadku zachwiania bilansu płatniczego danego kraju, ale w uzgodnieniu z MFW; transakcje walutowe mi?dzy krajami MFW musiały by? oparte na parytecie walutowym (wahania kursow mogły wynosi? ± 1%).

Celem systemu Bretton Woods było doprowadzenie do stabilizacji kursow i powszechnej wymienialno?ci walut krajow członkowskich MFW na złoto. W ramach systemu Bretton Woods funkcjonowały 2 strefy walutowe: funta szterlinga i franka francuskiego , do ktorych nale?ały kraje ekonomicznie powi?zane z Wielk? Brytani? i Francj?. W latach 1950?1958 działała Europejska Unia Płatnicza , a 1958 r., po wprowadzeniu zewn?trznej wymienialno?ci walut krajow Europy Zachodniej, Europejski Układ Walutowy . Zmiany parytetow nast?piły dwukrotnie: w 1949 i 1967 r., gdy nast?piła dewaluacja funta szterlinga. Pierwsz? poprawk? do statutu MFW wprowadzono w 1969 r., po podj?ciu decyzji o emisji specjalnych praw ci?gnienia.

Kryzys systemu z Bretton Woods wi?zał si? z szybszym wzrostem poda?y dolara na ?wiecie od wzrostu poda?y złota. Wraz z rozwojem handlu mi?dzynarodowego rosł popyt krajow na rezerwy walutowe , ktore z powodu płynno?ci, w wi?kszym stopniu gromadzone były w dolarze ni? złocie. W efekcie system z Bretton Woods generował napi?cia okre?lane mianem dylematu Triffina , zgodnie z ktorym nie jest jednocze?nie mo?liwe posiadanie sztywnego kursu waluty , niezale?nej polityki pieni??nej oraz swobody przepływow kapitałowych.

System Bretton Woods zacz?ł si? załamywa?, gdy 15 sierpnia 1971 r. USA zawiesiły wymienialno?? dolara na złoto. W porozumieniu waszyngto?skim z grudnia 1971 cz??? krajow ustaliła nowe parytety swoich walut, inne oparły je na dolarze USA. Ostatecznie system Bretton Woods załamał si? w 1973 r. po dewaluacji dolara i wprowadzeniu kursu płynnego . Nowe zasady funkcjonowania MFW uchwalone w kwietniu 1976 r. i wprowadzone w ?ycie w 1978 r. poło?yły kres systemowi Bretton Woods.

Kursy walutowe [ edytuj | edytuj kod ]

Daty pokazuj? kiedy wprowadzono kursy

Funt szterling [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Funt szterling .

Data	Warto?? funta w USD
27 grudnia 1945	4,03
18 wrze?nia 1949	2,8
17 listopada 1967	2,4

Frank francuski [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Frank francuski .

Data	Warto?? USD we frankach	Uwagi
27 grudnia 1945	119,11	1 funt = 480 frankow
26 stycznia 1948	214,39	1 funt = 864 frankow
18 pa?dziernika 1948	263,52	1 funt = 1062 frankow
27 kwietnia 1949	272,21	1 funt= 1097 frankow
20 wrze?nia 1949	350	1 funt = 980 frankow
10 sierpnia 1957	420	1 funt = 1176 frankow
27 grudnia 1958	493.71	1 frank = 1,8 mg złota
1 stycznia 1960	4,9371	1 nowy frank = 100 starych frankow
10 sierpnia 1968	5,48	1 nowy frank = 162 mg złota

Marka niemiecka [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Marka niemiecka .

Data	Warto?? USD w markach
21 czerwca 1948	3,33
18 wrze?nia 1949	4,20
6 marca 1961	4
29 pa?dziernika 1969	3,67

Lir włoski [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Lir włoski .

Data	Warto?? USD w lirach
4 stycznia 1946	225
26 marca 1946	509
7 stycznia 1947	350
28 listopada 1947	575
18 wrze?nia 1949	625

Jen [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Jen .

Data	Warto?? USD w jenach
25 kwietnia 1949	360

Frank szwajcarski [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Frank szwajcarski .

Data	Warto?? USD we frankach	Uwagi
27 grudnia 1945	4,30521	1 funt = 17,35 frankow szwajcarskich
wrzesie? 1949	4,375	1 funt = 12,25 frankow szwajcarskich

Gulden holenderski [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Gulden holenderski .

Data	Warto?? USD w guldenach
27 grudnia 1945	2,652
20 wrze?nia 1949	3,8
7 marca 1961	3,62

Frank belgijski [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Frank belgijski .

Data	Warto?? USD we frankach
27 grudnia 1945	43,77
1946	43,8725
21 wrze?nia 1949	50

Marka fi?ska [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Marka fi?ska .

Data	Warto?? USD w markach fi?skich	Uwagi
17 pa?dziernika 1945	136
5 lipca 1949	160
19 wrze?nia 1949	230
15 wrze?nia 1957	320
1 stycznia 1963	3,2	1 nowa marka = 100 starych marek
12 pa?dziernika 1967	4,2

Drachma grecka [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Drachma grecka .

Data	Warto?? USD w drachmach
1954	30

Korona du?ska [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Korona du?ska .

Data	Warto?? USD w koronach
sierpie? 1945	4,8
19 wrze?nia 1949	6,91
21 listopada 1967	7,5

Peseta hiszpa?ska [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Peseta hiszpa?ska .

Data	Warto?? USD w pesetach
17 lipca 1959	60
20 listopada 1967	70

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• General Agreement on Tariffs and Trade

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• David Begg , Rudiger Dornbusch , Stanley Fischer : Makroekonomia . Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne , 2007. ISBN  978-83-208-1644-0 . brak strony w ksi??ce
• Krzysztof N?dzy?ski. Rola złota w polityce pieni??nej. Teoria monetarna w modelu ekonomii poda?y . ?Materiały i Studia NBP, Zeszyt 168”, s. 10?18, grudzie? 2003. ISSN   2084-6258 .  
• Witold Rutkowski. Mi?dzynarodowy System Walutowy ? mo?liwo?ci nowych rozwi?za? . ?Kancelaria Sejmu ? Biuro Studiow i Ekspertyz, Informacja nr 753”, s. 1?6, listopad 2000.  
• WR/PAP: 70 lat temu stworzono system z Bretton Woods. Dzi?ki niemu powstał MFW i Bank ?wiatowy . PolskaTimes.pl, 2014-07-05. [dost?p 2014-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. ( pol. ) .