System szwajcarski ? sposob rozgrywania zawodow sportowych w dyscyplinach, w ktorych rywalizacja polega na bezpo?rednich pojedynkach pomi?dzy uczestnikami. W systemie szwajcarskim z gory okre?la si? liczb? rund, ktore nale?y rozegra?. Na rund? składaj? si? bezpo?rednie pojedynki (gry) rozgrywane jednocze?nie. Za zwyci?stwo w grze uczestnik otrzymuje jeden punkt, za remis poł punktu (w zawodach dru?ynowych punktacja mo?e by? inna). Dobor par przeciwnikow w kolejnych rundach zale?y od wynikow uzyskanych w poprzednich. Pary dobiera si? w miar? mo?liwo?ci spo?rod tych uczestnikow, ktorzy dotychczas zdobyli jednakow? liczb? punktow. Je?li liczba uczestnikow zawodow jest nieparzysta, w ka?dej rundzie jeden z uczestnikow z najmniejszym dorobkiem punktowym, ktory jeszcze nie pauzował, otrzymuje wolny los (tzw. bye ), czyli dostaje punkt bez gry.

System szwajcarski jest stosowany przede wszystkim w turniejach szachowych , w esportowych (głownie CS:GO ) oraz rozgrywkach w innych grach planszowych . Wi?kszo?? zawodow petanque w Polsce rozgrywana jest z jego u?yciem.

Kojarzenie par w kolejnych rundach jest do?? skomplikowane, poniewa? system musi wykluczy? mo?liwo?? dwukrotnego spotkania si? tych samych przeciwnikow. Dodatkow? komplikacj? w grach planszowych jest konieczno?? zapewnienia ?sprawiedliwego” przydziału kolorow bierek w kolejnych pojedynkach.

Odmian? systemu szwajcarskiego jest system McMahona , stosowany przede wszystkim w turniejach go . W systemie McMahona gracze dostaj? dodatkowe punkty pocz?tkowe zale?ne od ich rankingu (oprocz czołowki, ktora dostaje rown? liczb? punktow, ?eby nie zaburza? walki o pierwsze miejsce).

Wytyczne systemu [ edytuj | edytuj kod ]

Mi?dzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE) opracowała precyzyjny regulamin rozgrywania zawodow systemem szwajcarskim. Przed zawodami zawodnicy s? uszeregowani w kolejno?ci punktacji rankingowej odzwierciedlaj?cej aktualn? sił? gry ka?dego zawodnika. Listy rankingowe s? publikowane co miesi?c. Przed kojarzeniem I rundy list? t? dzieli si? na dwie cz??ci. W gornej połowie listy znajduj? si? zawodnicy najwy?ej zaszeregowani, w dolnej ? pozostali. W pierwszej rundzie zawodnik z nr 1 spotka si? z zawodnikiem najwy?ej zaszeregowanym w dolnej grupie i nast?pnie kolejni według tej zasady. Kolor bierek dla pierwszej pary jest losowany, nast?pne pary zawodnikow otrzymaj? kolory bierek odmienne.

Podstawowe zasady kojarzenia par w systemie szwajcarskim zostały w regulaminie okre?lone w nast?puj?cy sposob:

1. dwoch zawodnikow nie mo?e si? spotka? wi?cej ni? jeden raz;
2. zawodnik, ktory otrzymał punkt bez gry nie mo?e otrzyma? wolnego losu ;
3. zawodnik mo?e rozegra? jednym kolorem dwie partie z rz?du (lub trzy je?eli trzecia to ostatnia partia turnieju);
4. kojarzenie do nast?pnej rundy odbywa si? w ramach grup punktowych z t? sam? liczb? punktow, a je?li to dla niektorych zawodnikow jest niemo?liwe ro?nica punktowa pomi?dzy kojarzonymi zawodnikami musi by? najmniejsza z mo?liwych;
5. tak wielu zawodnikom, jak to tylko mo?liwe, nale?y przydzieli? oczekiwany kolor; jest to kolor, ktorym rozegrali mniej partii ni? drugim kolorem, a w przypadku rownej liczby partii jest to kolor odmienny od koloru poprzedniej rundy (je?li dwoch skojarzonych zawodnikow oczekuje na ten sam kolor ? musi by? spełniony warunek pkt 3, a oczekiwany kolor bierek otrzyma zawodnik, ktory ma bardziej nierowny przydział kolorow z poprzednich rund, dodatkowo ? je?li dwoch skojarzonych zawodnikow ma identyczn? histori? przydziału koloru z poprzednich rund ? oczekiwany kolor otrzyma zawodnik wy?ej zaszeregowany na li?cie);
6. zawodnik, ktory grał w poprzedniej rundzie z zawodnikiem o wi?kszej (mniejszej) liczbie punktow nie powinien by? ponownie skojarzony z zawodnikiem o wi?kszej (mniejszej) liczbie punktow;
7. zawodnik, ktory grał dwie rundy wcze?niej z zawodnikiem o wi?kszej (mniejszej) liczbie punktow nie powinien by? ponownie skojarzony z zawodnikiem o wi?kszej (mniejszej) liczbie punktow.

Zasady 1-2 s? bezwarunkowe, tzn. kojarzenie musi spełni? ka?dy z tych warunkow. Zasady 3-4 s? rownie? bezwarunkowe z wyj?tkiem ostatniej rundy, kiedy wolno je złama?, je?li dzi?ki temu uda si? skojarzy? wi?cej par, w ktorych zawodnicy b?d? mieli tak? sam? liczb? punktow. Zasady 5-8 s? uszeregowane według wa?no?ci i musz? by? stosowane we wszystkich przypadkach, w ktorych nie s? sprzeczne z zasadami wa?niejszymi. Regulamin FIDE zawiera szczegołowy opis algorytmu kojarzenia par.

Zalety systemu [ edytuj | edytuj kod ]

Ogromn? zalet? systemu szwajcarskiego jest mo?liwo?? rozegrania turnieju w jednej grupie z udziałem du?ej liczby zawodnikow. W turniejach szachowych rozgrywanych tym systemem nierzadko bierze udział kilkuset zawodnikow o ro?nym poziomie gry. Pocz?tkuj?cy mog? w bezpo?rednim pojedynku spotka? si? z arcymistrzami , w jednym turnieju maj? szans? pokona? zawodnikow uznawanych za silniejszych i szybko awansowa? w szachowej hierarchii. Wa?ne jest rownie?, ?e jedna słabsza gra nie przekre?la szans zawodnika. Takich mo?liwo?ci nie daje ani system kołowy (ze wzgl?du na du?? liczb? koniecznych gier) ani pucharowy , ktory eliminuje zawodnika po pierwszej pora?ce.

Wady systemu [ edytuj | edytuj kod ]

Wad? systemu szwajcarskiego jest spory wpływ czynnika losowego, ktorego znaczenie ogranicza si? poprzez ustalenie pocz?tkowej kolejno?ci zawodnikow według siły gry (zazwyczaj na podstawie rankingu). System szwajcarski jest rownie? znacznie mniej obiektywny od systemu kołowego. Zawodnik, ktory przegrywaj?c w pierwszych rundach, w ko?cowych zdobywał punkty na słabszych przeciwnikach mo?e w ostatecznej klasyfikacji wyprzedzi? zawodnika, ktory dobrze grał z silniejszymi, lecz w ko?cowych rundach zdobył mało punktow. Decyduj?ce znaczenie ostatniej rundy stanowi o specyficznej atrakcyjno?ci systemu szwajcarskiego.

System ten nie sprawdza si? te? dobrze, w momencie gdy liczba zawodnikow jest niewiele wi?ksza od liczby rund do rozegrania. Wowczas w ko?cowych rundach spotka? si? mog? zawodnicy, ktorych ro?nica punktow jest spora.

Za? w turniejach, gdzie liczba zawodnikow jest parokrotnie wy?sza od liczby rund (np. 7 rund i 1500 zawodnikow) ? wielu zawodnikow mo?e mie? maksymaln? liczb? punktow (czyli taki sam progres ), wowczas najcz??ciej decyduje tzw. system Buchholza .

Zobaczmy na przykładzie jak w praktyce wygl?dałby turniej, w ktorym byłoby 7 rund i 1500 zawodnikow. Zało?my, ?e w ka?dej rundzie 20% partii ko?czy si? remisem.

Mamy pierwsz? rund?, w ktorej rozgrywanych jest 750 partii ? je?eli 20% z nich zako?czy si? remisem to pozostałe 600 gier zako?czy si? zwyci?stwem, ktorego? z graczy. Przed drug? rund? 600 osob b?dzie miało wi?c maksymaln? liczb? punktow. Spotkaj? si? oni ze sob? (rozegraj? mi?dzy sob? 300 partii) ? z czego według zało?e? 60 zako?czy si? remisem ? a wi?c w 240 partiach kto? wygra. Po drugiej rundzie 240 zawodnikow b?dzie miało maksymaln? liczb? punktow. Analogicznie:

• Po trzeciej rundzie takich graczy zostanie 96
• Po czwartej 38,4
• Po pi?tej 15,36
• Po szostej 6
• Po siodmej 2,457

A wi?c w takim turnieju przy takich zało?eniach zostanie 2 zawodnikow z maksymaln? liczb? punktow ? oczywi?cie nie grali oni ze sob? ? w takim przypadku zadecyduje Buchholtz ? na ktory zawodnicy nie mieli wpływu.

Przykład praktyczny [ edytuj | edytuj kod ]

Zało?my, i? ma zosta? rozegrany 3-rundowy turniej z udziałem 6 zawodnikow.

Lista rankingowa przedstawia si? nast?puj?co:

1. Zawodnik A ? 2000 (ranking)
2. B ? 1800
3. C ? 1600
4. D ? 1400
5. E ? 1200
6. F ? 1000

Pierwsza runda według zasad systemu szwajcarskiego b?dzie nast?puj?ca (przy zało?eniu, ?e zawodnik A, jako najwy?ej rozstawiony, wylosował w I rundzie kolor biały):

1. A ? D
2. E ? B
3. C ? F

Zało?my, ?e gracze A, B i C wygrali pierwsz? parti?. Wowczas kojarzenie (w ktorych b?d? brane najpierw zdobyte punkty) b?dzie wygl?da? nast?puj?co:

1. B ? A
2. D ? C
3. F ? E

Zało?my, ?e teraz swoje partie wygrali gracze A, C i E. Tabela turniejowa po drugiej rundzie b?dzie wi?c prezentowa? si? nast?puj?co:

1. A ? 2 pkt
2. C ? 2 pkt
3. B ? 1 pkt
4. E ? 1 pkt
5. D ? 0 pkt
6. F ? 0 pkt

W trzeciej rundzie na pewno zmierzy si? ze sob? gracz A i C (nie grali ze sob? i maj? po tyle samo punktow), gracze B i E (grali ju? ze sob?) musz? si? spotka? z D i F. Po uwzgl?dnieniu kolorow bierek, kojarzenia b?d? nast?puj?ce:

1. A ? C
2. F ? B
3. E ? D

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Kodeks Szachowy cz. B.III oraz B.IV (wydanie 2002)
• korekta merytoryczna: Ulrich Jahr (s?dzia szachowy klasy mi?dzynarodowej)

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• System szwajcarski FIDE ( pol. )
• FIDE Swiss Rules ( ang. )
• Swiss System vs Round Robin . scichess.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-05)]. ( ang. ) .