Suiboku-ga ( jap. 水墨? suiboku-ga ) ? styl malarstwa japo?skiego wywodz?cy si? z Chin . Jest to malarstwo monochromatyczne . Do malowania u?ywano czarnego tuszu, bardzo rzadko si?gano po farby (drobne plamy stonowanymi kolorami). Ten rodzaj malarstwa ?ci?le powi?zany jest z kaligrafi?, co mo?na łatwo zauwa?y? podziwiaj?c takie obrazy, ktore cz?sto zawierały inskrypcje w postaci poematu czy jedynie wyra?enia.

Historia suiboku-ga [ edytuj | edytuj kod ]

Tradycja takiego rodzaju malarstwa wywodzi si? z Chin . Pierwsze obrazy w tym stylu powstawały na terenie Pa?stwa ?rodka około VII?VIII wieku. Głownymi jego tworcami byli buddyjscy mnisi szkoły chan ( jap. zen (?). Prekursorami byli: Wu Daozi (jap. God?shi (?道子) oraz Wang Wei (jap. ? I (王維). Pocz?tkowo prace chi?skich mistrzow skupiały si? na uwydatnieniu i dobrym skomponowaniu rodzaju kresek stawianych p?dzlem. Z czasem jednak ich nast?pcy zacz?li si?ga? dalej i skupili si? na ekspresyjno?ci stawianych linii.

W VIII w., kiedy wymiana pomi?dzy Chinami a Japoni? prze?ywała swoj rozkwit, na terenie Japonii zacz?ły pojawia? si? dzieła znanych mistrzow chi?skich. Rownie szybko, jak ich sława rosła, pojawiali si? na?ladowcy. Na przełomie wiekow VIII/IX, a potem X/XI pojawiło si? wielu znakomitych malarzy tego stylu w Chinach: Jing Hao (jap: Keikoku (荊浩), Li Cheng (jap: Risei (李成), Fan Kuan (jap: Hankan (范?), Dong Yuan (jap: T?gen (董源), Su Dongpo (jap: Sot?ba (蘇東坡) oraz Mi Fu (jap: Beifutsu (米ふつ), co przyczyniło si? do jeszcze szybszego przenikania tej techniki do krajow s?siaduj?cych, Korei i Japonii.

Na wyspach japo?skich ten rodzaj malarstwa zacz?to uprawia? na powa?nie dopiero w okresie Kamakura (1185?1333 roku). Pocz?tki rozwoju suiboku-ga s? silnie zwi?zane z dwoma siogunami z owcze?nie rz?dz?cego rodu Ashikaga : Yoshimitsu (1358?1408) i Yoshimasa (1435?1490).

W pocz?tkowym okresie styl ten był wyciszony i wyrafinowany, oddaj?c najistotniejsze cechy doktryny szkoły zen, ktorej mnisi byli prekursorami suiboku-ga. Z czasem jednak (w po?niejszych okresach) si?gaj?c po coraz nowsze techniki wyrazu jak (?złamany tusz”, ?rozlany tusz” czy w ko?cu polichromi? ) malarstwo to nabrało cech dekoracyjno?ci oraz rozmachu porownywanego z dziełami kolorowymi. Rozwoj suiboku-ga na terenie Japonii mo?na podzieli? na cztery okresy.

Okresy rozwoju suiboku-ga na terenie Japonii [ edytuj | edytuj kod ]

Pierwszy okres (połowa XIII w. - ko?ca XIV w.) [ edytuj | edytuj kod ]

W tym okresie malarze rodzimi pozostawali pod silnym wpływem dzieł chi?skich mistrzow okresu Song i Yuan , a w szczegolno?ci jednego z nich, Muqi (jap: Mokkei (牧谿). Widoczny jest ponadto pewien podział owczesnych malarzy pomi?dzy tych, ktorzy chcieli tworzy? dzieła kunsztowne, przedstawiaj?ce ?wi?tych (motywy religijne) (Mokuan Reien, Kao Ninga) oraz takich, ktorzy poprzez monochromatyczne szkice wyra?ali to, co w buddyzmie zen najwa?niejsze, czyli prostot? i spontaniczno?? (np. o?wiecenia) (Takuma Eiga, Ry?zen).

Drugi okres (koniec XIV w. - połowa XV w.) [ edytuj | edytuj kod ]

Du?o krotszy okres od poprzedniego wydał trzy wielkie talenty: Josetsu , Minch? Kichizan oraz Sh?bun . Ci wielcy mistrzowie p?dzla (oraz inni mniej znani tworcy tego okresu) skupiali si? wokoł słynnych ?wi?ty? buddyjskich. Josetsu i Sh?bun działali w Sh?koku-ji (相?寺) natomiast Minch? był mistrzem ?wi?tyni T?fuku-ji (東福寺). Ich tworczo?? skupiała si? głownie na motywach pejza?owych, ktore wowczas były modne i po??dane przez społecze?stwo. Nadal utrzymywał si? pogl?d, i? na obrazie powinna by? inskrypcja. Wi?kszo?? malarzy była jednak ni?szej klasy mnichami i dlatego inskrypcje w postaci poematow dopisywali do?wiadczeni mnisi-poeci. Mo?na zauwa?y? pewien rozłam stanowi?cy odej?cie suiboku-ga od wzorow chi?skich. W okresie Muromachi powstał nowy styl, rownie? oparty na sztuce chi?skiej, o japo?skiej nazwie shigajiku (詩?軸), widoczny na wisz?cych zwojach ( kakemono ) ł?cz?cych malarstwo z poematami. Za najwi?ksze dokonanie uznaje si? działalno?? Sh?buna, ktory zasymilował malarstwo japo?skie z chi?skim, wzoruj?c si? na dziełach dwoch mistrzow: Ma Yuan (jap: Baen (馬遠) i Xia Gui (jap: Kakei (夏至).

Trzeci okres (druga połowa XV w.) [ edytuj | edytuj kod ]

W tym okresie działali uczniowie wcze?niejszych mistrzow. Za najwa?niejsz? posta? w trzecim okresie rozwoju suiboku-ga uwa?a si? ucznia Sh?buna, Sessh? T?y? (1420-1506), ktory w pełni zintegrował styl chi?ski z japo?skim. Jako jedyny malarz sygnował wi?kszo?? swoich praca, dlatego te? uwa?a si? go za najpłodniejszego tworc? tego stylu malarskiego. Wowczas powstało wiele szkoł malarskich skupionych wokoł wcze?niej wspomnianych ?wi?ty?. Ka?da z nich wykształciła własny styl i wyszkoliła wielu znanych mistrzow. Ponadto w ich szeregach spotykano nie tylko mnichow. W Sh?koku-ji uczył si? pod okiem Sessh? jego najsłynniejszy student S?tan Oguri , ktory nie był mnichem, ale nadwornym malarzem sh?gunow Ashikaga, spadkobierc? Sh?buna. Innymi znanymi wychowankami szkoły Sessh? byli: N?ami i Jasoku Soga.

Czwarty okres (pocz?tek XVI w. - koniec XVII w.) [ edytuj | edytuj kod ]

W ko?cowej fazie rozwoju suiboku-ga, kompletnej syntezie uległy style japo?ski i chi?ski na terenie Japonii. Za tworc?, ktory tego dokonał uwa?a si? Motonobu Kan? ze szkoły Kan? , ktora w tym okresie zdobyła oficjalne poparcie siogunatu. Do tego momentu obrazy w stylu suiboku-ga były niewielkimi obrazami, cz?sto wieszanymi w specjalnej wn?ce (alkowie) o nazwie tokonoma , przeznaczonej na dzieła sztuki, zazwyczaj kakemono i ikeban? . Teraz stały si? wielkimi obrazami pokrywaj?cymi ?ciany, przesuwane drzwi ( fusuma ), czy parawany. Powodem takiej zmiany była ewolucja stylu, ktory przerodził si? w styl dekoracyjny, ktorego dzieła mogły by? wspaniał? ozdob? bogatych mieszka? czy budynkow publicznych. Okres ten to głownie tworczo?? szkoły Kan? i Hasegawa . Dzieła tworzone s? przez mistrzow głownie tuszem, czasami farbami, ale rownie? ł?cz?c obie techniki.

Najwa?niejsi japo?scy arty?ci suiboku-ga [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Wiesław Kota?ski , Sztuka Japonii , Wyd. WAiF, Warszawa 1974
• Miyeko Murase, Sze?? wiekow malarstwa japo?skiego. Od Sessh? do artystow wspołczesnych , Wyd. Arkady, 1996
• suibokuga(en)