Sułtanat Delhijski
?
muzułma?skie
pa?stwo w połnocnych
Indiach
, ze stolic? w
Delhi
istniej?ce w latach 1206?1526. Było to jedno z najsilniejszych pa?stw po?no?redniowiecznych Indii, ktore przej?ciowo dokonało podboju niemal całego subkontynentu. Od czasow tego sułtanatu Delhi wyrosło na najwa?niejsze miasto Indii, a po upadku pa?stwa było stolic? zarowno pa?stwa
Wielkich Mogołow
, jak i
Indii Brytyjskich
.
Z pocz?tkiem XI wieku władca
Ghaznawidow
Mahmud
podj?ł seri? łupie?czych wypraw na
Indie
. Od roku 1001 do 1027 dokonał on siedemnastu wielkich najazdow, pustosz?c połnocn? cz???
subkontynentu
. Ksi?stwa hinduskie zawi?zały wprawdzie lig? obronn?, lecz wzajemnie skłocone, nie były w stanie skutecznie przeciwstawi? si? naje?d?com. Mahmud bezkarnie łupił wi?c ziemie hinduskie i uprowadzał tysi?ce je?cow, ktorych sprzedawano potem jako niewolnikow w
Azji ?rodkowej
. Nie podj?ł on jednak trwałej okupacji Indii. W roku 1173 nowa dynastia,
Ghurydzi
, opanowała
Ghazn?
. W roku 1191 wyruszyli oni na podboj Indii, jednak zostali pokonani przez koalicj? miejscowych władcow w
bitwie pod Tarain
. Rok po?niej wrocili jednak z pot??niejszymi siłami, i w
drugiej bitwie pod Tarain
odnie?li decyduj?ce zwyci?stwo. W wyniku dalszych podbojow pod koniec
XII wieku
(m.in. w 1193 roku muzułmanie zdobyli Delhi), znaczne obszary Indii od
Pend?abu
po
Bengal
znalazły si? pod władz? muzułma?sk?. Tworca tego pa?stwa,
Muhammad Ghori
powierzył władz? nad prowincjami indyjskimi
Kutb ud-din Aibakowi
, ktory został wicekrolem Indii.
Powstanie Sułtanatu Delhijskiego, rz?dy mamelukow (1206?1290)
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Po ?mierci Muhammada Ghoriego (1206) jego pa?stwo rozpadło si?, a po władz? si?gn?li dotychczasowi wicekrolowie. W Indiach sułtanem ogłosił si?
Kutb ud-Din Ajbak
, ktory zapocz?tkował rz?dy tzw. ?dynastii niewolniczej” (mamelukow).
Mamelucy
rz?dzili sułtanatem do roku 1290. Kolejni władcy tej ?dynastii” sw? karier? zaczynali najcz??ciej jako niewolnicy i nie byli ze sob? spokrewnieni. Okres ten charakteryzował si? ci?gł? walk? o władz? i prob? umocnienia wci?? kruchego panowania muzułma?skiego nad połnocnymi Indiami. Cz??? prowincji w tym czasie usamodzielniła si?, jakkolwiek Sułtanat Delhijski utrzymał sw? niezale?no?? i w połowie
XIII wieku
sułtanom Delhi udało si? odeprze? najazd
Mongołow
, ktorzy w czasach
D?ingis-chana
zbudowali imperium od
Chin
po
Morze Czarne
. Istniał w tym czasie nadal napływ mahometa?skiej ludno?ci z
Azji ?rodkowej
i
Iranu
, ktora po prostu imigrowała w celu poprawienia swych warunkow bytowania. Wraz z nimi rozprzestrzeniał si? na subkontynencie
islam
.
Chald?iowie i Tughlakowie, apogeum pot?gi sułtanatu (1290?1414)
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Ksi?stwa hinduskie, poło?one we wschodniej i południowej cz??ci Połwyspu Indyjskiego, znajduj?ce si? poza zasi?giem najazdow tureckich, rozwijały si? pomy?lnie przez cały czas do pocz?tku XIV wieku. Ich kultura i religia
hinduska
promieniowały na wyspy
Cejlon
i
Malediwy
oraz
Połwysep Indochi?ski
. Sytuacja zmieniła si? na przełomie XIII i XIV wieku, gdy władcy Delhi rozpocz?li seri? najazdow, a nast?pnie podboj kolejnych pa?stw hinduskich. Najwi?ksze sukcesy militarne osi?gni?to za panowania
Ala ud-din Chald?iego
(1296?1316), gdy jego generał
Malik Kafur
dokonuj?c ?miałych rajdow na południe w latach 1309?1313 pokonał lub zmusił do zapłaty okupu wszystkich znacz?cych władcow Indii a? po sam kraniec subkontynentu.
Zwyci?stwo Timura nad sułtanem
Mahmudem
zako?czyło si? rzezi? mieszka?cow Delhi.
Za rz?dow okrutnego i despotycznego
Muhammada Tughlaka
(1325?1351) sułtanat osi?gn?ł najszersze granice, ale jednocze?nie targane ci?głymi wojnami i wewn?trznymi buntami pa?stwo popadło w ko?cu w kryzys. Cz??? prowincji usamodzielniła si? i powstał szereg pa?stw muzułma?skich, ktore mniej lub bardziej uznawały autorytet władzy w Delhi. Po nagłej ?mierci Muhammada mo?ni obwołali władc? jego kuzyna
Firuza Szaha
(1351?1388), ktory zdołał unormowa? sytuacj? w pa?stwie za cen? osłabienia władzy centralnej. Nast?pcy Firuza nie cieszyli si? a? takim autorytetem i słabn?cy sułtanat okazał si? łatwym łupem odrodzonego pod wodz?
Tamerlana
(Timura) imperium mongolskiego. Po podbiciu
Chorezmu
i Persji Mongołowie najechali wtedy Sułtanat Delhijski i w
1398
r. zaj?li jego stolic? Delhi, pustosz?c j? i dokonuj?c rzezi tysi?cy mieszka?cow.
Sajjidowie i Lodi (1414?1526)
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Po kilku latach chaosu jeden z mo?nych, zwany Chizr Chanem zało?ył now? dynasti? Sajjidow (1414). Jego krewni rz?dzili do połowy XV wieku, gdy władz? przej?ła
dynastia Lodi
. Sułtani z tej dynastii usiłowali przywroci? dawn? pot?g? sułtanatu, co jednak było bardzo trudne ze wzgl?du na ci?głe walki mi?dzy zwalczaj?cymi si? klanami rz?dz?cych krajem
Afganow
. 21 kwietnia 1526 r. wywodz?cy si? z
Fergany
władca
Kabulu
Babur
pokonał na rowninie
Panipat
ostatniego sułtana Delhi
Ibrahima Szacha Lodi
, po czym w Delhi ogłosił si? cesarzem i nazwany został
Wielkim Mogołem
. Wydarzenie to wyznacza kres Sułtanatu Delhijskiego
Dynastie i władcy Sułtanatu Delhijskiego
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Mauzoleum dynastii Lodi w
Nowym Delhi
.
- Jan Kieniewicz:
Historia Indii
. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossoli?skich, 1980.
ISBN
83-04-01896-9
.
Brak numerow stron w ksi??ce
| Prehistoria i staro?ytno??
|
|
|---|
| ?redniowiecze i nowo?ytno??
|
|
|---|
| Wspołczesno??
|
|
|---|
