Straszny dwor

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Straszny dwor
Ilustracja
Inscenizacja opery (1966)
Muzyka

Stanisław Moniuszko [1]

Libretto

Jan Ch?ci?ski [1]

Liczba aktow

4 [1]

Data powstania

1861-1864 [2]

Prapremiera

28 wrze?nia 1865
Warszawa [1]

Premiera polska

28 wrze?nia 1865
Warszawa [1]

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Dwor w Kalinowej , pierwowzor tytułowego dworu (2006)

Straszny dwor ? polska opera w czterech aktach skomponowana przez Stanisława Moniuszk? w latach 1861?1864. Libretto do opery napisał Jan Ch?ci?ski [3] . Posiadaj?c cechy romantyczne i komediowe zarazem, dzieło cechuje silne zabarwienie patriotyczne . Z powy?szych powodow było jednocze?nie popularne w?rod polskiej publiczno?ci i zakazane przez władze rosyjskie (opera powstała w okresie zaborow). Premiera polska przerodziła si? w wielk? manifestacj? patriotyczn?. Opera napisana po upadku powstania styczniowego jest wielkim manifestem patriotycznym. Prapremiera miała miejsce w Warszawie 28 wrze?nia 1865. Dzieło jest uwa?ane za najlepsz? oper? Moniuszki i zarazem najlepszy tego typu utwor polski XIX wieku [3] .

Geneza i przyj?cie opery [ edytuj | edytuj kod ]

W połowie XIX wieku Polska znajdowała si? pod zaborami . Wielu polskich pisarzy, artystow i muzykow tego okresu zajmowało si? w swej tworczo?ci problemem walki z germanizacj? i rusyfikacj? . Tak?e w operze Straszny dwor znajduj? si? podobne w?tki, i to zarowno w warstwie literackiej, jak i muzycznej.

W dziele zaprezentowany został zarowno idylliczny obraz ?ycia w polskim dworku szlacheckim , jak i idea obowi?zku patriotycznego zwi?zanego z postaw? odwagi ?ołnierskiej , dzielno?ci oraz gotowo?ci do zbrojnego wyst?pienia przeciwko wrogom ojczyzny. Autorzy podkre?lili elementy zwi?zane z etosem rodziny, szczegolnie cech? honoru . Ju? w pierwszych scenach opery widoczny jest konflikt pomi?dzy naturaln? ch?ci? prowadzenia spokojnego ?ycia w domu rodzinnym ? zało?enia rodziny ? i patriotycznym obowi?zkiem słu?enia ojczy?nie z broni? w r?ku. Narodowy charakter dzieła spotkał si? z reakcj? cenzury rosyjskiej.

Straszny dwor jest jedn? z najcz??ciej wystawianych w Polsce oper. Cechuje si? [ według kogo? ] intuicyjn? harmoni?, wspaniał? konstrukcj? grup scenicznych, subteln?, acz bogat? instrumentacj?, nowatorsk? melodyczno?ci?. Kompozytor pokazał kunszt budowy dzieła dramatycznego, integruj?c zarazem tradycyjne polskie pie?ni i ta?ce ( mazur , polonez , krakowiak ). Dzieło oddaje tragicznego ducha tamtej epoki.

Historia wystawie? [ edytuj | edytuj kod ]

Dzieło Moniuszki było pierwszy raz wystawione w Teatrze Wielkim w Warszawie 28 wrze?nia 1865. Po trzecim przedstawieniu zostało zdj?te z afisza przez carsk? cenzur?. Władze zaborcze uznały w?tki narodowe za zbyt niebezpieczne ? dwa i poł roku wcze?niej stłumiono powstanie styczniowe. Moniuszko ?ył jeszcze do 1872, ale dzieło nie doczekało si? wystawienia przed jego ?mierci?. Ponownie oper? wystawiono w Teatrze Wielkim dopiero w 1885 r.

Wystawienia w innych miastach: Lwow (1877), Praga (1891), Wiede? (1892), Bazylea (1939). W Rosji opera została wystawiona po raz pierwszy w roku 1873 w Kijowie. W Zwi?zku Radzieckim była wystawiona w Moskwie (1946), w Mi?sku (1952), w Leningradzie (1953), we Lwowie (1974) itd.

Angielska wersja opery The Haunted Manor powstała w 1970. Tłumaczeniem zaj?ł si? dr George Conrad we wspołpracy ze ?piewaczk? i nauczycielk? ?piewu Mollie Petrie. ?wiatow? premier? wersji angloj?zycznej przygotowało University of Bristol Operatic Society w 1970. Przedstawienie wzbudziło du?e zainteresowanie Polonii brytyjskiej; w tym okresie Polska znajdowała si? w strefie wpływow sowieckich , b?d?c członkiem Układu Warszawskiego . Wielu Polakow podro?owało do Bristolu , by zobaczy? oper?, ktora tak naprawd? była czysto amatorskim przedstawieniem, przygotowanym przez grup? studentow. Angielska wersja była wystawiana jeszcze wielokrotnie po roku 1970. Gło?ne było wznowienie angielskiej wersji z lutego 2001 przez brytyjsk? Opera South (wcze?niej Opera Omnibus ) [4] . Teatr Wielki z Łodzi wystawił Straszny Dwor w 1986 w Lyonie ( Francja ) [5] .

Realizacja Strasznego dworu w warszawskim Teatrze Wielkim (w re?. Davida Pountneya, pod dyr. Andreya Yurkevycha) zainaugurowała operowe transmisje dzieł polskich poprzez Opera Platform 19 listopada 2015 roku [6] .

24 sierpnia 2021 roku odbyła si? premiera opery "Straszny Dwor" na włoskim Festival Internazionale di Mezza Estate [7] , a 10 wrze?nia 2022 roku po raz pierwszy opera zago?ciła w Kallithea w Atenach w Grecji [8] . Organizatorem obydwu premier była Fundacja na rzecz Kultury i Sztuki AVANGART .

Streszczenie [ edytuj | edytuj kod ]

Rzecz dzieje si? w pierwszej połowie XVIII wieku. Zbigniew i Stefan wracaj? do domu po sko?czonej słu?bie wojskowej. Poprzysi?gaj? si? nie ?eni?. Ale inne s? zamiary ich stryjenki ? Cze?nikowej. Bracia jednak, wbrew jej woli, odwiedzaj? starego przyjaciela ich ojca ? Miecznika z Kalinowa i poznaj? tam jego pi?kne corki. Zaczynaj? si? waha?. Tymczasem Cze?nikowa, ktora chce ich wyda? za inne panny, wyrabia im zł? mark? u Miecznika, twierdz?c, ?e to tchorze. Damazy, panny i Skołuba postanawiaj? przekona? si?, czy panicze s? faktycznie podszyci strachem. Skołuba opowiada Maciejowi wojennemu druhowi braci w słu?bie u nich ?straszn?” histori? Strasznego Dworu. Panicze nic sobie z tego nie robi?, ale chc?c dotrzyma? postanowienia, decyduj? si? wyjecha?. Wra?enie na nich robi inna historia, nie ta o praprababkach czy duchach w zegarze. Damazy mowi im bowiem, ?e gmach ten przed laty powstał z ha?bi?cych usług zapłaty, ?e na tych murach przekle?stwa i łzy i st?d nad nimi gniew Boski grzmi! . Miecznik wyja?nia jednak sytuacj? ? podst?p Damazego wychodzi na jaw, podobnie jak wzajemne zauroczenie młodych, ku ogolnej rado?ci i wstydowi Damazego wła?nie. Tak.. tak... to straszny, bardzo straszny dwor! ? jak powiedział Stefan w Arii z kurantem , a sam Miecznik, gospodarz dworu te? dopowie i tak strasznym b?dzie wci??, Boska wola!... dlaczego? Groz? s?siadow wywołuje uroda mieszkaj?cych ?od zawsze” w Kalinowie panien. W trudnych wojennych czasach to tam w konkury uderzaj? młodzi przystojni szlachcice. Corkom s?siadow zagra?a staropanie?stwo.

Osoby [ edytuj | edytuj kod ]

  • Miecznik ( baryton )
  • Hanna i Jadwiga ? jego corki ( sopran i mezzosopran )
  • Damazy ? zalotnik Jadwigi i Hanny ( tenor )
  • Zbigniew i Stefan ? bracia, towarzysze pancerni ( bas i tenor)
  • Maciej ? stary sługa braci (baryton)
  • Skołuba ? stary ?ołnierz i klucznik Miecznika (bas)
  • Cze?nikowa ? stryjenka braci (mezzosopran)
  • Marta ? niewiasta pracuj?ca w domu ?panow braci” (sopran)
  • Grze? ? pastuch (baryton)
  • Stara kobieta (mezzosopran)
  • Chłopiec (rola mowiona)

Słynne arie i melodie [ edytuj | edytuj kod ]

  • Wi?c gdy si? rozstaniem (pocz?tek I aktu)
  • Z tej strony Powi?la (Cze?nikowa, akt I)
  • Spod igiełek kwiaty rosn? (pocz?tek II aktu)
  • dumka Jadwigi Biegnie słucha? w lasy knieje , akt II
  • Recytatyw i polonezowa aria Miecznika z II aktu Bawi? si?, jak chcemy mo?em... Kto z mych dziewek serce ktorej
  • Aria z kurantem (Stefan, akt III)
  • Aria Skołuby z III aktu Ten zegar stary [9]
  • kwartet z III aktu Ni bole?ci, ni rozkoszy
  • Do grobu trwa? w bez?ennym stanie!... Ktora? to ktora, tej ziemi cora (recytatyw i aria, Hanna, akt IV)
  • Przed stoma lat moj zacny dziad (Miecznik, akt IV)
  • finałowy Mazur z czwartego aktu

Dyskografia [ edytuj | edytuj kod ]

Nagrania kompletne:

Fragmenty:

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d e Jozef Ka?ski : Przewodnik operowy . Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne , 1973, s. 321.
  2. ↑ Jozef Ka?ski : Przewodnik operowy . Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne , 1973, s. 325.
  3. ↑ a b Jozef Ka?ski: Przewodnik operowy . Wyd. XI. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2014, s. 370?371. ISBN  978-83-224-0962-6 .
  4. ↑ Matthew   Rye , A neglected Polish gem sparkles once again , 8 lutego 2001 , ISSN 0307-1235 [dost?p 2018-08-26] ( ang. ) .
  5. ↑ Dwa przedstawienia Strasznego Dworu (29 i 31 stycznia), ponadto trzy przedstawienia Halki (28, 30 stycznia i 1 lutego 1986). Sprawozdanie w Ruchu Muzycznym n° 6 (16-31.03.1986: T. Kaczy?ski ≪ Moniuszko w Lyonie ≫).
  6. ↑ VOD Teatr Wielki Opera Narodowa [online], VOD Teatr Wielki Opera Narodowa [dost?p 2018-08-26] ( pol. ) .
  7. ↑ e , STRASZNY DWOR / il maniero spaventoso [online], Instytut Polski w Rzymie, 17 sierpnia 2021 [dost?p 2022-11-22] ( wł. ) .
  8. ↑ Marzena   Mavridis , Spektakl ?Straszny Dwor” Stanisława Moniuszki podbił serca greckiej publiczno?ci [online], Polonorama, 13 wrze?nia 2022 [dost?p 2022-11-22] ( pol. ) .
  9. ↑ Artykuł: Wrocław-Premiera ?Strasznego dworu” .
  10. ↑ Scena.cz ? 1. kulturni portal [online], www.scena.cz [dost?p 2019-03-06] .
  11. ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2004 roku [online], ZPAV [dost?p 2021-01-11] .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Polska muzyka romantyzmu
Kompozytorzy
Wirtuozi
Wa?niejsze utwory
Czasopisma muzyczne
Drukarnie
Pocz?tki bada? etnograficznych
Inne sztuki
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Straszny_dwor&oldid=71905032 ”