Stanisław Brzozowski (pisarz)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Leopold Brzozowski
Adam Czepiel
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 czerwca 1878
Maziarnia , Krolestwo Polskie

Data i miejsce ?mierci

30 kwietnia 1911
Florencja , Krolestwo Włoch

Dziedzina sztuki

literatura

Epoka

Młoda Polska

Wa?ne dzieła
Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wiki?rodłach
Cytaty w Wikicytatach
Tablica na ?cianie ko?cioła ?w. Katarzyny na Słu?ewie
Grob Stanisława Brzozowskiego na florenckim cmentarzu Trespiano

Stanisław Leopold Brzozowski , ps. Adam Czepiel (ur. 28 czerwca 1878 w Maziarni , zm. 30 kwietnia 1911 we Florencji ) ? polski filozof , pisarz, publicysta i krytyk teatralny i literacki epoki Młodej Polski . Zwolennik materializmu historycznego , tworca ? filozofii pracy ”. Znany głownie jako autor Legendy Młodej Polski oraz ?pierwszej polskiej powie?ci intelektualnej” pt. Płomienie .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? w zubo?ałej rodzinie szlacheckiej [1] herbu Belina . W 1896 roku rozpocz?ł studia na wydziale przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, ktorych nie uko?czył, poniewa? został relegowany z uczelni za wspołorganizowanie protestu przeciwko wysłaniu przez niektorych profesorow depeszy gratulacyjnej z okazji odsłoni?cia pomnika Michaiła Murawjowa w Wilnie [2] [1] . Przez krotki czas pełnił funkcj? prezesa organizacji studenckiej ?Bratnia Pomoc”. Na stanowisku tym dokonał defraudacji pieni?dzy z kasy organizacji, za co przez s?d kole?e?ski został skazany na wykluczenie z organizacji młodzie?owych i utrat? praw towarzyskich [3] . Za działalno?? w nielegalnym towarzystwie o?wiatowym trafił do carskiego wi?zienia [1] . Tam zachorował na gru?lic? , z ktor? zmagał si? do ko?ca ?ycia [1] . Przebywaj?c w sanatorium w Otwocku, poznał swoj? ?on? Antonin? z domu Kolberg (1872?1950) ? nazywan? ?Antoniow?” cork? Antoniego Kolberga (malarza) oraz Karoliny Matyldy Gallache (1841?1900). W 1908 został oskar?ony przez Władimira Burcewa o wspołprac? z Ochran? , carsk? policj? polityczn?. Odbył si? tzw. proces obywatelski [4] . Przed oskar?eniem bronili Brzozowskiego m.in.: Karol Irzykowski , Ostap Ortwin i Wacław Nałkowski , Edmund Szalit oraz ?ona Antonina. Własnym sumptem opublikowali oni broszur? pt. Lemiesz i szpada przed s?dem publicznym . Sprawa pozostała nierozstrzygni?ta. Ze wzgl?du na pogarszaj?cy si? stan zdrowia Brzozowski na stałe wyjechał za granic?. Zmarł 30 kwietnia 1911 we Florencji . Został pochowany na cmentarzu Trespiano.

Za najwa?niejsze jego dzieła uznaje si? Legend? Młodej Polski (1909) [5] oraz Idee. Wst?p do filozofii dojrzało?ci dziejowej (1910).

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Filozofia Brzozowskiego czerpała z my?li Marksa , Nietzschego , Bergsona , Sorela i Kanta . Przeciwstawiał si? XIX-wiecznemu pozytywizmowi i utylitaryzmowi . Jako publicysta zwi?zany był z lewic?.

Brzozowski stworzył oryginaln? koncepcj? filozoficzn? opart? na pracy. Według niego to wła?nie dzi?ki pracy przekraczamy kantowsk? granic? niepoznawalno?ci ?wiata, zmieniaj?c go [6] . Zafascynowany Marksem przyj?ł materialistyczny sposob widzenia rzeczywisto?ci, od pocz?tku jednak wyci?gaj?c z niego oryginalne, cz?sto odmienne od marksistowskich wnioski, np. nie podzielał marksistowskiej krytyki Ko?cioła [7] . Z jego trwało?ci i siły wnioskuj?c, ?e jego nauka i struktura wyra?aj? istotn? prawd? człowiecze?stwa, krytykował jednocze?nie sobie wspołczesnych my?licieli katolickich jak np. Stanisława Tarnowskiego . Jakkolwiek stosunkowo wcze?nie zacz?ł si? odwoływa? do nauki Ko?cioła, to nawrocił si? na katolicyzm dopiero w ostatnich miesi?cach ?ycia [8] . ?wiadectwo tego nawrocenia mo?na znale?? na kartach Pami?tnika . Stopniowe zbli?anie si? Brzozowskiego do Ko?cioła przyczyniło si? do gwałtownych krytyk ze strony ?rodowisk lewicowych, z ktorymi był zwi?zany.

Brzozowski nie przeciwstawiał rozwoju technologicznego i cywilizacyjnego surowej dyscyplinie moralnej, a wykazywał mi?dzy nimi korelacj?. Za Sorelem i Proudhonem powtarzał, ?e w historii naprawd? tworczymi staj? si? tylko te warstwy i grupy, ktore posiadaj? stanowcz? i siln? moralno?? płciow? , za? etyka płciowa jest jedn? z najbardziej zasadniczych kwestii ?yciowych , ktora wymaga niesłychanej ogl?dno?ci , gdy? łatwo jest tu bezwiednie przyczyni? szkody nieobliczalne . Normy moralne Brzozowski traktował jako jeden z istotnych wytworow człowieka, słu??cy opanowaniu przyrody ? w tym przypadku własnych pop?dow [9]

Jako krytyk literacki Brzozowski wymagał od pisarza zaanga?owania w najwa?niejsze problemy narodu i ludzkiego społecze?stwa. Ganił wielu znanych pisarzy i poetow (m.in. Henryka Sienkiewicza ) za za?ciankowo?? umysłu [10] . Cenił za? i wytrwale przypominał tworczo?? Cypriana Kamila Norwida , jednocze?nie podkre?laj?c, ?e owczesna moda na tego poet? jest zjawiskiem płytkim i omijaj?cym najbardziej doniosłe aspekty jego tworczo?ci, takie jak rola pracy i tworzenia w ?yciu ludzkim (swoj? koncepcj? pracy Brzozowski tworzył wyra?nie i ?wiadomie, wzoruj?c si? na ideach Norwida).

Do my?li Brzozowskiego nawi?zywali m.in.: Karol Irzykowski , Teresa Landy , Andrzej Trzebi?ski , Czesław Miłosz , czy Stanisław Ignacy Witkiewicz , jak te? w swoich homiliach papie? Jan Paweł II .

?W literaturze polskiej XX wieku ? jak pisał Czesław Miłosz ? nie znajdzie si? pisarza o takiej skali i powadze zainteresowa?. Gorował on umysłowo nad wszystkimi sławami swego czasu i to przes?dza o jego wyj?tkowej pozycji dzisiaj” .

Wa?niejsze prace [ edytuj | edytuj kod ]

  • Pod ci??arem Boga (1901, powie??)
  • Filozofia czynu (1903)
  • Wiry (1904, powie??)
  • Wspołczesna powie?? polska (1906)
  • Kultura i ?ycie. Zagadnienia sztuki i tworczo?ci w walce o ?wiatopogl?d (1907)
  • Wspołczesna krytyka literacka w Polsce (1907)
  • Płomienie (1908, powie??)
  • Legenda Młodej Polski. Studia o strukturze duszy kulturalnej (1909, wyd. II ? 1910)
  • Idee. Wst?p do filozofii dojrzało?ci dziejowej (1910)
  • Sam w?rod ludzi (1911, powie??)
  • Głosy w?rod nocy. Studia nad przesileniem romantycznym kultury europejskiej (1912)
  • Pami?tnik (1913)
  • Widma moich wspołczesnych (1914, fikcyjne portrety satyryczne)
  • Ksi??ka o starej kobiecie (1914, powie??)

W filmie [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d Hutnikiewicz 2000 ↓ , s. 334.
  2. ↑ Cywi?ski 1971 ↓ , s. 427.
  3. ↑ Eliza K?cka: Stanisław Brzozowski . Instytut Adama Mickiewicza, marzec 2011. [dost?p 2019-10-27].
  4. ↑ Kołakowski 2001 ↓ , s. 265.
  5. ↑ Tomkowski 2001 ↓ , s. 204.
  6. ↑ Kołakowski 2001 ↓ , s. 273.
  7. ↑ Cywi?ski 1971 ↓ , s. 443-455.
  8. ↑ Cywi?ski 1971 ↓ , s. 454.
  9. ↑ Stanisław Brzozowski. Polska siła . Nowy Ład, 2020-09-05. [dost?p 2020-12-18].
  10. ↑ Tomkowski 2001 ↓ , s. 202.
  11. ↑ Janusz Drzewucki: Wyrok, ktory okazał si? losem - sprawa Brzozowskiego . rp.pl, 2014-11-14. [dost?p 2020-12-18].
  12. ↑ S?d nad Brzozowskim . filmpolski.pl. [dost?p 2020-12-18].

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Literatura dodatkowa [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Brzozowski_(pisarz)&oldid=72398506 ”