Spisek niewolnikow (1749)

Spisek niewolnikow
	; Bunt miał si? rozpocz?? w Pałacu Wielkiego Mistrza w Valletcie
Czas	29 czerwca 1749
Miejsce	Valletta , Malta
Przyczyna	? ch?? odzyskania wolno?ci ; ? plany zdobycia Malty
Wynik	Rewolta stłumiona
Strony konfliktu
muzułma?scy niewolnicy	Zakon Malta?ski
Dowodcy
Mustafa, pasza Rodosu	Manuel Pinto da Fonseca
Straty
? 163 straconych ; ? 8 zesłanych do?ywotnio na galery ; ? Mustafa Pasza odesłany na Rodos	bez strat
brak wspołrz?dnych

Spisek niewolnikow ( malt. Konfoffa tal-ilsiera , ang. Conspiracy of the Slaves ), znany te? jako Rewolta niewolnikow ( ang. Revolt of the Slaves ) ? nieudany spisek muzułma?skich niewolnikow na rz?dzonej przez Zakon Joannitow Malcie , maj?cy na celu wywołanie rebelii, zamordowanie wielkiego mistrza Manuela Pinto i przej?cie wyspy. Rewolta miała rozpocz?? si? 29 czerwca 1749 roku, lecz plany zostały zdradzone zakonowi jeszcze przed jej rozpocz?ciem. Spiskowcy zostali aresztowani i wi?kszo?? z nich po?niej stracono.

Podło?e buntu [ edytuj | edytuj kod ]

W połowie XVIII wieku na Malcie rz?dzonej przez joannitow było około 9 000 muzułma?skich niewolnikow ^[1]. Otrzymali oni prawo zbierania si? na modlitwy ^[2]. Chocia? istniało prawo zabraniaj?ce im kontaktow z Malta?czykami , nie było ono zawsze egzekwowane. Niektorzy niewolnicy trudnili si? handlem, i czasem mogli sprzedawa? swoje towary na ulicach i placach Valletty ^[3].

W lutym 1748 roku na tureckim statku Lupa zbuntowali si?, wzi?ci w niewol?, w?gierscy, gruzi?scy i malta?scy galernicy. Turecka załoga oraz pasa?erowie (m.in. Mustafa, pasza prowincji na Rodosie ), w liczbie ponad 150, zostali ich je?cami. Buntownicy dopłyn?li zdobytym statkiem na Malt?, gdzie ich tureccy je?cy sprzedani zostali w niewol?. Jedynie na Mustaf?, po naciskach ze strony Francji (w zwi?zku z sojuszem Francja-Porta (inne j?zyki) ), nało?ono areszt domowy, z ktorego po?niej został on uwolniony. Przeszedł na chrze?cija?stwo, po?lubił kobiet? z Malty, mogł wi?c tam pozosta? ^[4].

Spisek [ edytuj | edytuj kod ]

Mustafa zaplanował pocz?tek rewolty niewolnikow na 29 czerwca 1749 roku. Na ten dzie? przypada uroczysto?? ?wi?tych Apostołow Piotra i Pawła ( malt. L-Imnarja ), w Pałacu Wielkiego Mistrza w Valletcie miał si? odbywa? bankiet. Niewolnicy zamierzali zatru? jedzenie na przyj?ciu, we wszystkich zajazdach oraz innych pałacach ^[5]. Po bankiecie mała grupa spiskowcow miała zamordowa? ?pi?cego wielkiego mistrza Manuela Pinto , kiedy 100 pałacowych niewolnikow rozbrajałoby gwardi?. Po tym planowano atak na Slaves' Prison , aby uwolni? pozostałych, oraz na Fort Saint Elmo , w celu zabrania broni ze zbrojowni. Po otrzymaniu sygnału od rebeliantow osma?scy bejowie z Tunisu, Trypolisu i Algieru mieli wysła? swoje floty, aby najechały i zdobyły Malt? ^[6].

Odkrycie spisku i działania po?niejsze [ edytuj | edytuj kod ]

Spisek został ujawniony 6 czerwca, trzy tygodnie przed planowanym rozpocz?ciem rewolty ^[7]. Trzech niewolnikow spotkało si? w sklepie z kaw? w Valletcie w celu omowienia działa?. Kiedy wybuchła mi?dzy nimi kłotnia, zacz?li mowi? po arabsku s?dz?c, ?e nikt nie zna tego j?zyka. Jednak wła?ciciel sklepu, pochodz?cy z Palestyny ?yd, ktorego trudno było o to podejrzewa?, gdy? przeszedł na chrze?cija?stwo i o?enił si? z Maltank?, Giuseppe Cohen, podsłuchał ich rozmow? o buncie i zaraz po zamkni?ciu sklepu, prawie przed połnoc?, powiadomił wielkiego mistrza. Niewolnicy zostali aresztowani, i po torturach wyjawili plany spisku ^[6].

Przywodcy zostali aresztowani. Trzydziestu o?miu z nich os?dzono i stracono, za? 125 innych zostało powieszonych na Palace Square w Valletcie ^[5]. O?miu zostało napi?tnowanych wypaleniem litery R (jak ribelli ? buntownik) na ich czole, nast?pnie zesłanych do?ywotnio na galery ^[6]. Pod naciskiem Francji, Mustafa Pasza, ktory stał za buntem, nie został stracony, lecz odpłyn?ł na Rodos na francuskim statku ^[4].

Konsekwencje [ edytuj | edytuj kod ]

Po udaremnieniu spisku wielki mistrz Pinto poinformował o nim swoich ambasadorow w Europie. Zaostrzono prawo, ograniczaj?c przemieszczanie si? niewolnikow. Nie mogli oni wychodzi? poza granice miasta ani wchodzi? do ?adnych budowli fortyfikacyjnych. Zezwolono im na gromadzenie si? jedynie na modlitwy w swoich meczetach. Na noc musieli wraca? do wi?zienia niewolnikow . Co wi?cej, zabroniono im noszenia jakiejkolwiek broni oraz kluczy do budynkow rz?dowych ^[6].

Giuseppe Cohen, ktory ujawnił plan, otrzymał emerytur? w wysoko?ci 300 scudi rocznie ze skarbca Zakonu, i dodatkowo 200 scudi od Universita (rady miasta) Valletty ^[6]. Dostał rownie? umeblowany dom w Valletcie, b?d?cy wcze?niej siedzib? Universita , zanim ta w roku 1721 przeniosła si? do nowej siedziby . Dom pozostawał w rodzinie Cohen do roku 1773, kiedy w zamian za regularnie otrzymywane wpłaty za budynek, przekazany został on w r?ce Monte di Pieta ^[8].

Manuel Pinto da Fonseca do?ył 92 lat, urz?d wielkiego mistrza sprawował przez 32 lata.

W literaturze [ edytuj | edytuj kod ]

Poemat Fuqek Nitħaddet Malta , wczesny przykład literatury malta?skiej (inne j?zyki) , napisany przez anonimowego autora kilka lat po probie rewolty ^[9].

W roku 1751 Giovanni Pietro Francesco Agius de Soldanis opublikował Mustafa Bassa di Rodi schiavo in Malta, o sia la di lui congiura all'occupazione di Malta descritta da Michele Acciard ( Mustafa Bassa z Rodosu niewolnikiem na Malcie, lub te? o jego spisku zaj?cia Malty opisane przez Michele Acciarda ) na temat spisku. Wydał on to pod pseudonimem Michele Acciard, Włocha, ktorego de Soldanis spotkał podczas swoich podro?y (cho? niektore dokumenty sugeruj?, ?e Acciard był wspołautorem tekstu) ^[10]. Ksi??ka wywołała powa?ne kontrowersje, poniewa? atakowała zakon i upominała si? o prawa Malta?czykow. Skutkiem tego została zakazana na Malcie, a de Soldanis musiał jecha? do Rzymu , by osobi?cie broni? si? przed obliczem papie?a Benedykta XIV . W roku 1752 powrocił na Malt? i uzyskał przebaczenie od Pinto ^[11].

W roku 1779 Pietro Andolfati napisał sztuk? na temat spisku, zatytułowan? La congiura di Mustafa Bassa di Rodi contro i cavalieri Maltesi: ovvero le glorie di Malta ( Spisek Mustafa Paszy z Rodos przeciwko Rycerzom Malta?skim, lub chwała Malty ) ^[12].

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ David Eltis: The Cambridge World History of Slavery: Volume 3: AD 1420-AD 1804 . Cambridge University Press, 2011, s. 144. ISBN 978-0-521-84068-2 . ( ang. ) .
↑ Humphrey J. Fisher: Slavery in the History of Muslim Black Africa . Londyn : C. Hurst & Co. Publishers, 2001, s. 31. ISBN 978-1-85065-524-4 . ( ang. ) .
↑ Stefan Goodwin: Malta, Mediterranean Bridge . Greenwood Publishing Group, 2002, s. 43. ISBN 978-0-89789-820-1 . ( ang. ) .
↑ ^a ^b Dennis Angelo Castillo: The Maltese Cross: A Strategic History of Malta . Westport, USA: Greenwood Publishing Group, 2006, s. 91. ISBN 978-0-313-32329-4 . ( ang. ) .
↑ ^a ^b Mario Abela: Il-Konfoffa ta’ l-ilsiera . hostingbydavi.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-29)]. ( malt. ) .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Sandro Sciberras: Maltese History - E. The Decline of the Order of St John In the 18th Century . St. Benedict College. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-26)]. ( ang. ) .
↑ Very rare contemporary account of an abortive Muslim slave revolt in Malta . forumrarebooks.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-29)]. ( ang. ) .
↑ Victor F. Denaro. Houses in Merchants Street, Valletta . ?Melita Historica”. 2 (3), s. 161, 1958. ( ang. ) .
↑ Mario Cassar: L-Istorja tal-Ilsien Malti . L-Akkademja tal-Malti. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)]. ( malt. ) .
↑ Patriotism, Deception and Censorship ? De Soldanis and the 1751 account of the uprising of the slaves . Book Distributers Limited. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26 April 2016)]. ( ang. ) .
↑ Rosabelle R. Carabott Rosabelle R. , De Soldanis ? L-Esploratur tal-Ilsien Malti , Heritage Malta , 2012, s. 4?5, ISBN 978-99957-0-285-4 [zarchiwizowane z adresu 2015-12-11] ( malt. ) .
↑ Pietro Andolfati: La congiura di Mustafa Bassa di Rodi contro i cavalieri Maltesi: ovvero le glorie di Malta . 1779. ( wł. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Detale historyczne ? Patrick Brydone: Tour Through Sicily and Malta . T. 1. Londyn : 1773, s. 320-321.

[Eltis2011-1] David Eltis: The Cambridge World History of Slavery: Volume 3: AD 1420-AD 1804 . Cambridge University Press, 2011, s. 144. ISBN 978-0-521-84068-2 . ( ang. ) .

[Fisher2001-2] Humphrey J. Fisher: Slavery in the History of Muslim Black Africa . Londyn : C. Hurst & Co. Publishers, 2001, s. 31. ISBN 978-1-85065-524-4 . ( ang. ) .

[Goodwin2002-3] Stefan Goodwin: Malta, Mediterranean Bridge . Greenwood Publishing Group, 2002, s. 43. ISBN 978-0-89789-820-1 . ( ang. ) .

[Castillo2006-4] Dennis Angelo Castillo: The Maltese Cross: A Strategic History of Malta . Westport, USA: Greenwood Publishing Group, 2006, s. 91. ISBN 978-0-313-32329-4 . ( ang. ) .

[hostingbydavi-5] Mario Abela: Il-Konfoffa ta’ l-ilsiera . hostingbydavi.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-29)]. ( malt. ) .

[stbenedict-6] Sandro Sciberras: Maltese History - E. The Decline of the Order of St John In the 18th Century . St. Benedict College. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-26)]. ( ang. ) .

[forum-7] Very rare contemporary account of an abortive Muslim slave revolt in Malta . forumrarebooks.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-29)]. ( ang. ) .

[melitensiawth-8] Victor F. Denaro. Houses in Merchants Street, Valletta . ?Melita Historica”. 2 (3), s. 161, 1958. ( ang. ) .

[Istorja-9] Mario Cassar: L-Istorja tal-Ilsien Malti . L-Akkademja tal-Malti. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)]. ( malt. ) .

[Soldanis-10] Patriotism, Deception and Censorship ? De Soldanis and the 1751 account of the uprising of the slaves . Book Distributers Limited. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26 April 2016)]. ( ang. ) .

[Carabott-11] Rosabelle R. Carabott Rosabelle R. , De Soldanis ? L-Esploratur tal-Ilsien Malti , Heritage Malta , 2012, s. 4?5, ISBN 978-99957-0-285-4 [zarchiwizowane z adresu 2015-12-11] ( malt. ) .

[Andolfati-12] Pietro Andolfati: La congiura di Mustafa Bassa di Rodi contro i cavalieri Maltesi: ovvero le glorie di Malta . 1779. ( wł. ) .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]