Rze?biarstwo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Rze?ba )
Michał Anioł , Dawid , 1501?1504
Henryk Kuna , Rytm , Pary? , 1925 (aktualnie w parku Skaryszewskim w Warszawie)
Mahatma Gandhi ? przykład karykatury rze?biarskiej (proj. J. Gosławski , 1932 )
Chrystus Zmartwychwstały, przykład rze?by w drewnie, styl po?nogotycki

Rze?biarstwo ? dziedzina sztuk plastycznych zwi?zana z tworzeniem trojwymiarowych form z ro?nych materiałow, co odro?nia j? od malarstwa i grafiki , zwykle dwuwymiarowych.

Efektem rze?biarstwa s? rze?by, przeznaczone zwykle do ogl?dania dookolnego. Cechami rze?b jest zwykle faktura (zale?na od materiału) oraz kolor ( polichromia ), a tak?e skala (miniaturowa lub monumentalna).

Klasyfikacja [ edytuj | edytuj kod ]

Istnieje wiele sposobow klasyfikacji rze?b.

Ze wzgl?du na kształt:

Ze wzgl?du na liczb? przedstawionych postaci:

  • wolno stoj?ce (pojedyncze)
  • grupowe

Ze wzgl?du na temat dzieli si? je z kolei na:

Ze wzgl?du na funkcj? mo?na wyodr?bni? nast?puj?ce grupy:

Techniki rze?biarskie [ edytuj | edytuj kod ]

Pracownia rze?biarska Karola Tchorka (2013)

Sposob wykonania rze?by zale?y od u?ytego materiału. Najcz??ciej u?ywa si? drewna, kamienia, metali szlachetnych, tworzywa sztucznego, ko?ci słoniowej, gipsu , gliny, br?zu, wosku i in.

Rze?by w drewnie [ edytuj | edytuj kod ]

Rze?by powstaj? w wyniku sukcesywnego wybierania materiału. Najcz??ciej spotykanym gatunkiem drewna, z ktorego wykonywane s? rze?by na terenie Polski, jest lipa . Przyjmuje si?, ?e wszystkie drzewa li?ciaste mog? stanowi? materiał dla rze?biarza. Niektore gatunki, bardziej szlachetne, charakteryzuj? si? wi?ksz? trwało?ci? i twardo?ci?, s? to d?b , jesion , orzech , kasztanowiec . Gatunki te ze wzgl?du na swoj? cen? zazwyczaj wykorzystywane s? do tworzenia rze?b przeznaczonych do ekspozycji pod zadaszeniem. Rze?by plenerowe o znacznych gabarytach najcz??ciej wykonywane s? z topoli ?wie?o ?ci?tej, poniewa? po wysuszeniu ten gatunek drewna jest bardzo trudny w obrobce. Do mniej popularnych gatunkow drewna, z ktorych mo?na wykonywa? rze?by, nale??: brzoza , jabło? , ?liwa , wi?nia ; te ostatnie ze wzgl?du na przebarwienia daj? bardzo interesuj?ce efekty. Do drzew li?ciastych, z ktorych raczej nie wykonuje si? rze?b, nale??: grusza (ze wzgl?du na spiralny charakter słojow i nieprzewidywalno??) oraz robinia akacjowa (ze wzgl?du na du?? twardo?? w poł?czeniu ze stosunkowo znaczn? nieprzewidywalno?ci?). Drzewa iglaste poza nielicznymi przypadkami nie s? wykorzystywane do tworzenia rze?b, ze wzgl?du na łykowato??, du?? ?ywiczno?? oraz tendencj? do rozwarstwiania si? materiału pod wpływem uderze? dłuta .

Rze?by kamienne [ edytuj | edytuj kod ]

Powstaj? najcz??ciej z marmuru lub piaskowca . Rzadziej, ze wzgl?du na trudno?ci w obrobce, spotyka si? rze?by powstałe z granitu i innych rodzajow kamienia. Rze?by w kamieniu ze wzgl?du na stosunkowo długi proces obrobki i koszt materiału najpierw poprzedzane s? wykonaniem modelu gipsowego, niekiedy na podstawie modelu glinianego.

Rze?ba z metalu [ edytuj | edytuj kod ]

Rze?ba odlewana
Rze?ba kuta

Rze?ba odlewana [ edytuj | edytuj kod ]

Jedn? z metod wykonania rze?by w metalu jest technika odlewnicza ? na wosk tracony ”. Rze?ba powstaje w wyniku zast?pienia modelu wykonanego w dowolnym materiale przez jego replik? z br?zu (czasem mniej szlachetnych stopow metali tak?e bazuj?cych na mosi?dzu albo odwrotnie, z bardziej szlachetnych, czyli srebra i złota).

Model wykonuje si? przewa?nie z gliny pokrywanej form? zwan? negatywem z gipsu. Gdy model jest wyj?tkowo skomplikowany, stosuje si? czasami specjalny silikon . Silikon stosuje si? te? przy wielokrotnym odlewaniu rze?by z tej samej formy. Poprzez swoj? elastyczn? struktur? łatwiej zdj?? negatyw silikonowy ze skomplikowanego modelu ni? sztywny negatyw gipsowy, ktory podatny jest na p?kni?cia i uszkodzenia. Gdy negatyw gipsowy zastygnie, a gips stanie si? twardy, rozbiera si? t? struktur? w celu wyj?cia z wn?trza, modelu glinianego. W powstał? form? negatywow? z gipsu b?d? z silikonu wlewa si? płynny wosk, ktory dokładnie odwzorowuje kształt negatywu.

Nast?pnie model woskowy z doczepionym systemem wlewowym, te? z wosku, jest obudowywany (zalewany) kolejn? ?form?”, ze specjalnej masy formierskiej. Podczas procesu wypalania wosk zostaje wytopiony lub ulega wyparowaniu. St?d nazwa całego procesu ?na wosk tracony”. W powstałe miejsce, przestrze?, zostaje wlany płynny metal: aluminium, mosi?dz, br?z, złoto, srebro. Po wystygni?ciu forma jest tłuczona i rze?ba jest wyci?gana. Nast?pnie rze?ba poddawana jest procesowi obrobki wyka?czaj?cej np. szlifowaniu, spawania, patynowaniu itd.

Rze?ba kuta [ edytuj | edytuj kod ]

Jest to forma z metalu uzyskana przy u?yciu technik i narz?dzi kowalskich. Metal nagrzewany jest przy pomocy paleniska kowalskiego lub pieca, a nast?pnie poddawany jest obrobce kucia swobodnego lub matrycowego.

Rze?ba w lodzie [ edytuj | edytuj kod ]

Jedna z rze?b na Mi?dzynarodowym Festiwalu Rze?by Lodowej w Poznaniu
Rze?ba Echo w Sopocie (2021)

Rze?ba powstaje podczas obrobki blokow lodu za pomoc? piły ła?cuchowej . W u?yciu s? tak?e mniejsze piłki , pilniki , dłuta , a nawet ?elazka lub woda. Rze?ba mo?e składa? si? z ł?czonych ze sob? obrobionych blokow lodowych. Rze?by mog? powstawa? na specjalnych chłodzonych postumentach. Dla osi?gni?cia dodatkowych efektow artystycznych rze?by pod?wietla si? ro?nobarwnym ?wiatłem.

Inne [ edytuj | edytuj kod ]

Abakany powstaj? w wyniku utwardzenia dzianiny pokrytej ?ywic? syntetyczn?, ktory termin ten został u?yty po raz pierwszy przez jednego z krytykow sztuki opisuj?cego prace Magdaleny Abakanowicz , ktora jest uwa?ana za prekursora tej techniki.

Wybrana literatura [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

  Zobacz te? kategorie: Rze?biarze , Polscy rze?biarze , Rze?ba .
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rze?biarstwo&oldid=72797232 ”