Romani Rose
|
Data i miejsce urodzenia
|
20 sierpnia 1946
Heidelberg
|
Zawod, zaj?cie
|
przedsi?biorca, działacz społeczny
|
Odznaczenia
|
|
|
Romani Rose
(ur.
20 sierpnia
1946
w
Heidelbergu
) ? przedsi?biorca i działacz
romski
, ktory stracił trzynastu krewnych podczas
Porajmosu (eksterminacji Romow)
. Od 1982 przewodnicz?cy
Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romow
, od 2006 członek
Mi?dzynarodowej Rady O?wi?cimskiej
.
Urodził si? 20 sierpnia 1946
[1]
w Heidelbergu
[2]
jako syn przedsi?biorcy kinowego
[1]
. Do 1982 samodzielnie prowadził działalno?? biznesow?. W trakcie tworzenia
Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romow
(
niem.
Zentralrat Deutscher Sinti und Roma
) w 1982 został wybrany na stanowisko przewodnicz?cego przez delegatow dziewi?ciu organizacji członkowskich. W 1991 Rose przej?ł kierownictwo
Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma
w Heidelbergu
[3]
[4]
.
Wraz z przewodnicz?cymi mniejszo?ci narodowych w Niemczech Rose przewodzi Radzie Mniejszo?ci (
Minderheitenrat
), ktora powstała 9 wrze?nia 2004. Jest to zwi?zek zrzeszaj?cy organizacje patronackie czterech mniejszo?ci narodowych, ktore nale?? do narodu niemieckiego i zawsze były rezydentami i autochtonami:
Domowina
Łu?yczan, Rada Fryzyjska, Stowarzyszenie mniejszo?ci du?skiej w Szlezwiku Południowym oraz Centralna Rada Niemieckich Sinti i Romow. Wraz z delegatami mniejszo?ci z USA, Meksyku, Argentyny, Japonii, Indii, Sri Lanki, Francji i Holandii, Rose jest rownie? członkiem komitetu zarz?dzaj?cego Mi?dzynarodowego Ruchu Przeciw Dyskryminacji i Rasizmowi (IMADR) zało?onego w Tokio w 1988. Przed zaanga?owaniem si? społecznie pracował jako samozatrudniony kupiec i
marszand
[3]
[4]
[5]
.
Trzynastu bezpo?rednich krewnych Romaniego zostało zamordowanych w obozach koncentracyjnych; dziadkowie w obozach
Auschwitz
i
Ravensbruck
. Jego ojciec, Oskar Rose, przetrwał oboz. Stryj za?,
Vincenz Rose
, prze?ył oboz zagłady Auschwitz, eksperymenty medyczne w obozie koncentracyjnym
Natzweiler
i niewolnicz? prac? dla
Daimler-Benz
w podziemnych tunelach
KZ Neckarelz
/
Obrigheim
. W 1972 Vincenz Rose zało?ył pierwsz? samodzieln? organizacj? niemieckich
Sintow
,
Zentralrat Deutscher Sinti und Roma
, w ktorej pomagał wowczas niespełna 13-letni Romani Rose
[3]
[4]
[5]
.
Od czerwca 1979 Romani Rose prowadził prace na rzecz praw obywatelskich niemieckich
Sintow
i
Romow
na oczach niemieckiej i mi?dzynarodowej opinii publicznej; walczył tak?e o ich ochron? przed
rasizmem
i dyskryminacj?, o odszkodowania dla ocalałych z Porajmosu ? jednocze?nie przypominaj?c o rozmiarach i historycznym znaczeniu ludobojstwa 500 000 Sintow i Romow w okupowanej przez nazistow Europie
[3]
.
W Wielkanoc 1980 miał miejsce strajk głodowy 12 Sintow, w tym Rosego, w byłym
KL Dachau
. Miał na celu zwrocenie mi?dzynarodowej uwagi na ludobojstwo i zaprotestowanie przeciwko dalszemu wykorzystywaniu pozostałych po nazistach dokumentow z ?ras? cyga?sk?” przez niemieck? policj? i inne władze dziesi?tki lat po zako?czeniu wojny
[3]
[5]
W maju 1995, we wspołpracy z organizacjami członkowskimi Rady Centralnej, Rose wywalczył uznanie niemieckich Sinti i Romow jako mniejszo?ci narodowej w Niemczech, ktora posługuje si? własnym j?zykiem
[3]
. W 2007 otworzył wystaw? w siedzibie
Organizacji Narodow Zjednoczonych
[3]
.
W wyniku swej mi?dzynarodowej pracy Rose, jako pierwszy przedstawiciel Sinti i Romow, został powołany 29 maja 2006 przez Rz?d RP na członka
Mi?dzynarodowej Rady O?wi?cimskiej
[3]
[4]
.
W 2008 odznaczony Krzy?em Oficerskim
Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
[6]
[7]
, w 2017 uhonorowany Wielkim Krzy?em za wieloletni? działalno?? w zakresie walki z dyskryminacj? i wykluczeniem mniejszo?ci
[8]
.
2 sierpnia 2021 roku, w 77. rocznic? likwidacji Zigeunerlager w
Birkenau
, otrzymał nagrod?
?wiatło Pami?ci
.
- ↑
a
b
Meet Our Team. Mr Romani Rose
. ?Roma”. 9, s. 44, 1985.
- ↑
Romani Rose - Członkowie MRO - Mi?dzynarodowa Rada O?wi?cimska
. Pa?stwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, 2009-11-24. [dost?p 2021-04-21]. [zarchiwizowane z
tego adresu
(2020-10-24)].
(
pol.
)
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
Romani Rose ? Chairman of the Central Council of German Sinti and Roma
. Newsroom Sinti und Roma. Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma, 2014. [dost?p 2021-04-21]. [zarchiwizowane z
tego adresu
(2016-03-03)].
(
ang.
)
.
- ↑
a
b
c
d
Romani Rose
. Zentralrat Deutscher Sinti und Roma, 2006. [dost?p 2021-04-15]. [zarchiwizowane z
tego adresu
(2010-03-31)].
(
niem.
)
.
- ↑
a
b
c
Romani Rose ? Munzinger Biographie
. Munzinger Archiv, 2014-02-19. [dost?p 2021-04-15]. [zarchiwizowane z
tego adresu
(2014-02-19)].
(
niem.
)
.
- ↑
Romani Rose mit Bundesverdienstkreuz ausgezeichnet
. Zentralrat Deutscher Sinti und Roma, 2008-10-06. [dost?p 2021-04-21]. [zarchiwizowane z
tego adresu
(2021-01-20)].
(
niem.
)
.
- ↑
Romani Rose, Author at The European
. The European, 2010. [dost?p 2021-04-21]. [zarchiwizowane z
tego adresu
(2018-08-17)].
(
niem.
)
.
- ↑
Romani Rose mit dem Großen Bundesverdienstkreuz ausgezeichnet
. Zentralrat Deutscher Sinti und Roma, 2017-10-04. [dost?p 2021-04-21]. [zarchiwizowane z
tego adresu
(2019-06-24)].
(
niem.
)
.