Rhode Island

Rhode Island
State of Rhode Island
	stan
	13. stan od 29 maja 1790
Piecz??	Flaga
	Hymn : Rhode Island's It for Me
	Dewiza : Hope
Pa?stwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Providence
Kod ISO 3166-2	US-RI
Gubernator	Daniel McKee ( D )
Powierzchnia	4001 km²
Populacja (2023) ; ? liczba ludno?ci	; 1 095 962
? g?sto??	409,2 os./km²
Strefa czasowa	UTC-5:00 ; UTC-4:00
J?zyki urz?dowe	de iure brak ; de facto angielski
	Poło?enie na mapie USA ;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodro?ach
	Strona internetowa

Rhode Island ( ^ⓘwymowa:/r??da?l?nd/ ) ? stan w połnocno-wschodniej cz??ci Stanow Zjednoczonych , na wybrze?u Oceanu Atlantyckiego , w regionie Nowej Anglii .

Najmniejszy stan pod wzgl?dem powierzchni, na połnocy i wschodzie graniczy ze stanem Massachusetts , a na zachodzie z Connecticut . Do 2020 roku oficjalna nazwa stanu brzmiała State of Rhode Island and Providence Plantations , kiedy to skrocono j? wskutek referendum ^[3].

Rhode Island jest pierwszym miejscem w Ameryce Połnocnej , gdzie zniesiono niewolnictwo ? 18 maja 1652 r., czyli 138 lat przed przeobra?eniem kolonii Rhode Island w stan Stanow Zjednoczonych ^[4]. Tutaj powstał pierwszy zbor baptystyczny w Ameryce ^[5]. Tutaj zorganizowano pierwsz? parad? Dnia Niepodległo?ci (4 lipca).

Rhode Island posiada najwy?szy odsetek osob pochodzenia portugalskiego i dominika?skiego w Stanach Zjednoczonych, a tak?e nale?y do stanow z najwy?szym odsetkiem osob pochodzenia włoskiego i irlandzkiego ^[6].

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

1636 ? Roger Williams zało?ył osad? Providence
1644 ? powstanie kolonii
1652 ? wprowadzenie zakazu sprowadzania do kolonii niewolnikow
1657 ? przybycie do kolonii kwakrow
1658 ? z Holandii przybyli osadnicy ?ydowscy
1675 ? pokonanie miejscowych Indian
4 maja 1776 jako pierwsza kolonia Rhode Island ogłosiła niezale?no?? od Wielkiej Brytanii
29 maja 1790 ? ratyfikowanie Konstytucji Stanow Zjednoczonych

Rhode Island, jeszcze jako jedna z 13 kolonii, wprowadziła całkowit? tolerancj? wyznaniow? i jako drugi po Michigan stan zniosła kar? ?mierci .

Warunki naturalne [ edytuj | edytuj kod ]

Klimat stanu Rhode Island ? umiarkowany ciepły, morski.

Podział administracyjny [ edytuj | edytuj kod ]

Stan Rhode Island podzielony jest na pi?? hrabstw.

hrabstwo Bristol . Siedziba władz: Bristol
hrabstwo Kent . Siedziba władz: East Greenwich
hrabstwo Newport . Siedziba władz: Newport
hrabstwo Providence . Siedziba władz: Providence
hrabstwo Washington . Siedziba władz: West Kingston

Miasta [ edytuj | edytuj kod ]

Miasta w stanie Rhode Island ^[7]

Na terenie stanu Rhode Island znajduje si? 8 miast ( city ). Lista (2022 r.) ^[7]:

Providence (189 563)
Warwick (83 016)
Cranston (82 421)
Pawtucket (75 066)
East Providence (46 691)
Woonsocket (42 942)
Newport (24 684)
Central Falls (22 490)

Demografia [ edytuj | edytuj kod ]

Spis ludno?ci z roku 2020 stwierdza, ?e stan Rhode Island liczy 1 097 379 mieszka?cow, co oznacza wzrost o 44 812 (4,3%) w porownaniu z poprzednim spisem z roku 2010 ^[8]. Dzieci poni?ej pi?tego roku ?ycia stanowi? 4,8% populacji, 18,6% mieszka?cow nie uko?czyło jeszcze osiemnastego roku ?ycia, a 18,9% to osoby maj?ce 65 i wi?cej lat. 50,9% ludno?ci stanu stanowi? kobiety ^[9].

J?zyk [ edytuj | edytuj kod ]

W 2010 roku najpowszechniej u?ywanymi j?zykami s? ^[10]:

j?zyk angielski ? 79,18%,
j?zyk hiszpa?ski ? 10,41%,
j?zyk portugalski ? 3,41%,
j?zyk francuski ? 1,36%.

Rasy i pochodzenie [ edytuj | edytuj kod ]

Według danych pi?cioletnich z 2022 roku, 74,6% mieszka?cow stanowi ludno?? biała (69,8% nie licz?c Latynosow ), 8,4% ma ras? mieszan?, 6,2% to czarnoskorzy Amerykanie lub Afroamerykanie , 3,5% to Azjaci , 0,4% to rdzenna ludno?? Ameryki i 0,07% pochodziło z wysp Pacyfiku . Latynosi stanowi? 16,7% ludno?ci stanu ^[6].

Do najwi?kszych grup nale?? osoby pochodzenia irlandzkiego (16,7%), włoskiego (15,1%), francuskiego lub francusko?kanadyjskiego (12,2%), angielskiego (10,8%), portugalskiego (7,2%) i dominika?skiego (5,4%). Do innych wi?kszych grup nale?? osoby pochodzenia niemieckiego (53,4 tys.), portoryka?skiego (48 tys.), ?ameryka?skiego” (39,7 tys.), polskiego (35,7 tys.), afryka?skiego subsaharyjskiego (34,5 tys.), gwatemalskiego (27,9 tys.) i szkockiego lub szkocko?irlandzkiego (21,4 tys.) ^[6].

Religia [ edytuj | edytuj kod ]

Dane z 2014 r. ^[11]:

katolicy ? 42%,
protestanci ? 30% (głownie zielono?wi?tkowcy , anglikanie , bapty?ci , kalwini , metody?ci , ewangelikalni i luteranie ),
bez religii ? 20% (w tym: 3% agnostycy i 4% atei?ci ),
pozostałe religie ? 8% (w tym: ?ydzi , prawosławni , mormoni , ?wiadkowie Jehowy , buddy?ci , unitarianie uniwersali?ci , muzułmanie , bahai?ci i hindui?ci ^[12]).

W badaniu Gallupa z 2004 roku wyszło, ?e Rhode Island jest najbardziej katolickim stanem, gdzie ponad połowa mieszka?cow (52%) okre?lała siebie jako katolicy ^[13].

Gospodarka [ edytuj | edytuj kod ]

Ponad dwie trzecie produktu krajowego brutto (PKB) Rhode Island pochodzi z bran? usługowych . Najwi?kszy udział w PKB stanu maj? nieruchomo?ci, opieka zdrowotna, finanse i ubezpieczenia oraz władze stanowe i lokalne ^[14].

Przemysł [ edytuj | edytuj kod ]

Działalno?? produkcyjna Rhode Island obejmuje chemikalia , sprz?t transportowy (w tym stoczniowy przemysł obronny), komputery i elektronik?, tworzywa sztuczne oraz wytwarzanie gotowych wyrobow metalowych ^[14].

Energia [ edytuj | edytuj kod ]

Podobnie jak reszta Nowej Anglii, Rhode Island nie ma ?adnych zasobow energii z paliw kopalnych. Gaz ziemny , ktory nap?dza niemal cał? produkcj? energii elektrycznej w Rhode Island i zapewnia ciepło dla ponad połowy gospodarstw domowych, jest w cało?ci dostarczany przez mi?dzystanowe ruroci?gi. Ponad 7% energii elektrycznej z Rhode Island w 2017 roku pochodziło ze ?rodeł odnawialnych, głownie z spalania biomasy ^[14].

Rolnictwo [ edytuj | edytuj kod ]

W 2015 roku najwi?kszy dochod przyniosły ^[15]:

jaja kurze (11,5 mln $),
hodowla indykow (6,86 mln $),
jabłka (1,83 mln $),
hodowla bydła (1,78 mln $) i produkty mleczne (2,97 mln $),
uprawa ziemniakow (1,49 mln $) i kukurydzy cukrowej (1,18 mln $),
produkcja siana (573 tys. $),
hodowla trzody chlewnej (327 tys. $),
i produkcja miodu (202 tys. $).

Uczelnie [ edytuj | edytuj kod ]

Inne informacje [ edytuj | edytuj kod ]

Dewiza: Hope (?Nadzieja”)
Przydomek: Little Rhody , Ocean State (?Małe Rhody”, ?Stan oceanu”)
Symbole: kogut z Rhode Island, klon czerwony , fiołek

W kulturze [ edytuj | edytuj kod ]

W stanie Rhode Island rozgrywa si? akcja wi?kszo?ci odcinkow serialu Family Guy . Głowne postaci mieszkaj? w fikcyjnym mie?cie Quahog.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates . U.S. Census Bureau. [dost?p 2018-04-09]. ( ang. ) .
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island [online], census.gov [dost?p 2014-04-02] ( ang. ) .
↑ Rhode Island To Change State's Controversial Full Name [online], NPR.org [dost?p 2021-04-18] ( ang. ) .
↑ Rhode Island history and facts of interest . Rhode Island State Library. [dost?p 2007-08-28].
↑ William H. Brackney: Baptists in North America: an historical perspective . Blackwell Publishing, 2006, s. 23. ISBN 1-4051-1865-2 .
↑ ^a ^b ^c 2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dost?p 2024-04-02] ( ang. ) .
↑ ^a ^b City and Town Population Totals: 2020-2022 . U.S. Census Bureau. [dost?p 2023-06-18]. ( ang. ) .
↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dost?p 2024-04-03] ( ang. ) .
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island; UNITED STATES [online], census.gov [dost?p 2024-04-02] ( ang. ) .
↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dost?p 2019-02-01] .
↑ Adults in Rhode Island . Pew Research Center, 2014. [dost?p 2019-02-03].
↑ Congregational Membership Reports | US Religion [online], www.thearda.com [dost?p 2024-04-02] .
↑ Tracking Religious Affiliation, State by State [online], Gallup.com, 22 czerwca 2004 [dost?p 2024-04-02] ( ang. ) .
↑ ^a ^b ^c Rhode Island - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dost?p 2019-02-03] .
↑ Rachel R. Bertone Rachel R. , Rhode Island's Top 10 Ag Products (Infographic) [online], Farm Flavor, 10 lipca 2017 [dost?p 2019-02-03] ( ang. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Oficjalna strona internetowa stanu Rhode Island . state.ri.us. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-03)].

[1] State Area Measurements and Internal Point Coordinates . U.S. Census Bureau. [dost?p 2018-04-09]. ( ang. ) .

[2] U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island [online], census.gov [dost?p 2014-04-02] ( ang. ) .

[3] Rhode Island To Change State's Controversial Full Name [online], NPR.org [dost?p 2021-04-18] ( ang. ) .

[history-4] Rhode Island history and facts of interest . Rhode Island State Library. [dost?p 2007-08-28].

[5] William H. Brackney: Baptists in North America: an historical perspective . Blackwell Publishing, 2006, s. 23. ISBN 1-4051-1865-2 .

[:2-6] 2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dost?p 2024-04-02] ( ang. ) .

[uscb-7] City and Town Population Totals: 2020-2022 . U.S. Census Bureau. [dost?p 2023-06-18]. ( ang. ) .

[:02-8] Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dost?p 2024-04-03] ( ang. ) .

[:0-9] U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island; UNITED STATES [online], census.gov [dost?p 2024-04-02] ( ang. ) .

[10] Data Center Results [online], apps.mla.org [dost?p 2019-02-01] .

[11] Adults in Rhode Island . Pew Research Center, 2014. [dost?p 2019-02-03].

[12] Congregational Membership Reports | US Religion [online], www.thearda.com [dost?p 2024-04-02] .

[13] Tracking Religious Affiliation, State by State [online], Gallup.com, 22 czerwca 2004 [dost?p 2024-04-02] ( ang. ) .

[:1-14] Rhode Island - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dost?p 2019-02-03] .

[15] Rachel R. Bertone Rachel R. , Rhode Island's Top 10 Ag Products (Infographic) [online], Farm Flavor, 10 lipca 2017 [dost?p 2019-02-03] ( ang. ) .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Stany	Alabama Alaska Arizona Arkansas Connecticut Dakota Południowa Dakota Połnocna Delaware Floryda Georgia Hawaje Idaho Illinois Indiana Iowa Kalifornia Kansas Karolina Południowa Karolina Połnocna Kentucky Kolorado Luizjana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Missisipi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey Nowy Jork Nowy Meksyk Ohio Oklahoma Oregon Pensylwania Rhode Island Teksas Tennessee Utah Vermont Waszyngton Wirginia Wirginia Zachodnia Wisconsin Wyoming
Dystrykt federalny	Dystrykt Kolumbii
Terytoria zale?ne	Baker Guam Howland Jarvis Johnston Kingman Mariany Połnocne Midway Navassa Palmyra Portoryko Samoa Ameryka?skie Wake Wyspy Dziewicze Stanow Zjednoczonych