Raymond Matthews ?Ray” Brown
(ur.
13 pa?dziernika
1926
[1]
w
Pittsburghu
[1]
, zm.
2 lipca
2002
[2]
w
Indianapolis
[2]
) ? ameryka?ski
kontrabasista
jazzowy
, kompozytor, producent i mened?er muzyczny.
Od dziewi?tego roku ?ycia pobierał lekcje gry na fortepianie. B?d?c w szkole ?redniej, chciał dosta? si? do składu jednego z jej zespołow. Ze wzgl?du na du?? liczb? pianistow zamierzał gra? na
puzonie
, ale z braku ?rodkow na instrument porzucił ten pomysł. Szkoła udost?pniła mu natomiast kontrabas, na ktorym zacz?ł ?wiczy?. Ju? jako kontrabasista pr?dko znalazł si? w szkolnej orkiestrze jazzowej i w ten sposob rozpocz?ł swoj? wielk? karier? instrumentaln?.
U jej pocz?tkow najwi?kszy wpływ na jego gr? miał
Jimmy Blanton
[3]
, kontrabasista orkiestry
Duke’a Ellingtona
. Młodziutki Brown szybko zdobył renom? utalentowanego instrumentalisty i otrzymywał wiele propozycji wyst?pow w zespołach zawodowych. Jego matka jednak kategorycznie sprzeciwiała si? temu, wymagaj?c na synu uko?czenie szkoły. Po zaliczeniu ko?cowych egzaminow Ray natychmiast podj?ł prac? profesjonalnego muzyka. Je?dził w trasy koncertowe z ro?nymi zespołami, m.in.
sekstetem
Jimmy’ego Hinsleya i orkiestr? Snookuma Russella. Nast?pnie ju? na własn? r?k? wyjechał do
Nowego Jorku
, zach?cony doniesieniami o kwitn?cej tam scenie jazzowej.
Pierwszego dnia po przyje?dzie dwudziestoletni Brown spotkał w Nowym Jorku pianist?
Hanka Jonesa
, z ktorym grywał podczas wcze?niejszych tournees, ten za? przedstawił go
Dizzy’emu Gillespiemu
. Gillespie akurat potrzebował kontrabasisty i od razu zaanga?ował młodego muzyka. Wkrotce potem Brown ju? wyst?pował u boku tak wielkich jazzmenow jak
Art Tatum
i
Charlie Parker
.
Ray Brown
(z prawej)
w zespole
Dizzy’ego Gillespiego
(z lewej)
, 1947
W latach 1946-1951 Brown grał w orkiestrze i małych (Two Bass Hit) zespołach Gillespiego. Kiedy sekcja d?ta (głownie tr?bek) big-bandu odpoczywała podczas wyst?pu po wykonaniu wyczerpuj?cych partii w wysokich rejestrach, koncert kontynuowała sekcja rytmiczna:
Milt Jackson
,
John Lewis
, Brown i
Kenny Clarke
. W 1951 muzycy ci jako The Milt Jackson Quartet nagrali płyt?, a sam zespoł (bez Browna) przekształcił si? w The
Modern Jazz Quartet
.
Ray Brown i
Milt Jackson
Jeszcze w 1947 Gillespie zaanga?ował na tournee po południowych stanach
USA
Ell? Fitzgerald
. Pozamuzycznym efektem tych koncertow był ?lub Browna i słynnej wokalistki. W 1949 para adoptowała nowo narodzonego syna przyrodniej siostry Fitzgerald, Frances, ktory po chrzcie stał si? Rayem Brownem juniorem. W 1952 Brown i Fitzgerald rozwiedli si?, ale pozostali przyjaciołmi i nie zaprzestali wspołpracy.
W 1949 Brown wyst?pował rownie? w koncertach
Jazz at the Philharmonic
(uczestniczył w JATP ponad 18 lat), podczas ktorych zacz?ł grywa? z
Oscarem Petersonem
. Lu?na wspołpraca przerodziła si? w 1951 w stały alians muzyczny, ktory funkcjonował przeszło 15 lat, owocuj?c dziesi?tkami nagranych płyt i ogromn? liczb? koncertow zagranych na całym ?wiecie.
Po rozstaniu w styczniu 1966 z triem Petersona, Brown osiadł w
Los Angeles
. Prowadził w tam aktywn? działalno?? na wielu polach. Produkował koncerty jazzowe dla
Hollywood Bowl
, pisał podr?czniki gry na kontrabasie, zbudował jazzow? wiolonczel?
[3]
, a jako muzyk sesyjny nagrywał płyty z dziesi?tkami wykonawcow. Akompaniował m.in. takim artystom jak
Frank Sinatra
,
Billy Eckstine
,
Tony Bennett
,
Sarah Vaughan
i
Nancy Wilson
. Został tak?e mened?erem The Modern Jazz Quartet oraz
Quincy'ego Jonesa
oraz regularnie wyst?pował w telewizji z orkiestr? zaanga?owan? do programow
Merva Griffina
. Komponował muzyk? do filmow i programow telewizyjnych. Jeden z jego utworow,
Gravy Waltz
, otrzymał nagrod?
Grammy
. Stał si? tak?e tematem przewodnim programu telewizyjnego
Steve’a Allena
(ktory dopisał tekst do utworu), zyskuj?c dzi?ki temu ogolnokrajow? popularno??
[4]
.
Bardzo wa?nym dla Browna epizodem w karierze była wspołpraca z Dukem Ellingtonem na pocz?tku lat 70., w ten sposob bowiem spełniło si? marzenie jego ?ycia
[3]
. Efektem ich muzycznego spotkania stała si? płyta
This One's for Blanton
, ktora była hołdem dla idola Browna z lat młodzie?czych.
Na pocz?tku 1974 Brown wraz z
Laurindo Almeid?
,
Budem Shankiem
i
Shelley Mannem
(w 1977 zast?pił go Jeff Hamilton) zało?ył zespoł L.A. Four, istniej?cy do 1982. Z kwartetem tym nagrał szereg płyt oraz koncertował w wielu krajach ?wiata, wyst?puj?c m.in. w Polsce w 1978.
W 1980 Brown poznał
Dian? Krall
, młod?, utalentowan? pianistk?, ktorej bardzo pomogł w dalszej karierze. M.in. zach?cił j? do ?piewania i przez pewien okres był jej muzycznym edukatorem i opiekunem.
W 1983 powrocił do wspołpracy z Miltem Jacksonem, nagrywaj?c m.in. klasyczn? dzi? dla jazzu płyt?:
Jackson, Johnson, Brown & Company
, ktorej wspołtworcami ? obok wspomnianej dwojki ? byli tak?e puzonista
J.J. Johnson
, pianista Tom Ranier, gitarzysta John Collins i perkusista
Roy McCurdy
. W 1984 zało?ył trio, w ktorego skład weszli ponadto pianista Gene Harris i perkusista Jeff Hamilton. W tym zestawieniu zespoł działał przez dziesi?? lat. W po?niejszym okresie skład tria do?? cz?sto si? zmieniał.
W latach 1990-1993 odbył kolejn? podro? sentymentaln? za spraw? reaktywowanego pod nieco zmienion? nazw? The Legendary Oscar Peterson Trio. Trzecim stałym członkiem grupy był gitarzysta
Herb Ellis
, a wymiennie grali w niej jeszcze perkusi?ci Bobby Durham i Jeff Hamilton. Nagrane przez trio płyty zdobyły cztery nagrody Grammy. Niestety w maju 1993 Peterson doznał udaru mozgu i zespoł zako?czył działalno??.
Po?niej przez krotki okres Brown grał w zespole The Quartet, ktory wraz z nim tworzyli: pianista
Monty Alexander
, Milt Jackson i perkusista Mickey Roker. Nast?pnie powrocił do pracy ze swoim triem, z ktorym wyst?pował a? do ?mierci. 2 lipca 2002 miał da? koncert w Indianapolis. Po przedpołudniowej grze w ulubionego golfa, zdrzemn?ł si? przed wyst?pem i zmarł podczas snu.
Ray Brown był nie tylko jednym z najwybitniejszych kontrabasistow jazzowych i gwiazd? tej muzyki, ale tak?e jej wielkim propagatorem i pedagogem. Swoje bogate do?wiadczenia przekazywał kilku pokoleniom młodych muzykow, ktorzy dzi?ki jego pomocy stawali si? cenionymi artystami.
Został uhonorowany wieloma nagrodami jazzowymi. Był m.in. laureatem
NEA Jazz Masters Award
[5]
(1995). Wielokrotnie zajmował pierwsze miejsca w kategorii kontrabasu w presti?owych plebiscytach jazzowych. M.in. od momentu powstania w 1958 ankiety ?
Playboya
”, przez kilkana?cie lat nieprzerwanie wygrywał w głosowaniu czytelnikow na basist? ?All Star Jazz Band”
[1]
. W 2003 został wł?czony do ?Jazz Hall of Fame”
[6]
słynnego miesi?cznika jazzowego, ?Down Beat”.
Brown był znany ze swojej obowi?zkowo?ci. Bardzo dbał tak?e o dobr? form? fizyczn?, ktor? utrzymywał m.in. dzi?ki regularnym wizytom na polu golfowym
[7]
. Był jednocze?nie palaczem i kolekcjonerem cygar oraz uchodził za arbitra elegancji
[7]
.