Portret kobiety w ogniu

Portrait de la jeune fille en feu

Oficjalne logo filmu
Gatunek	dramat
Rok produkcji	2019
Data premiery	19 maja 2019 18 pa?dziernika 2019 (Polska)
Kraj produkcji	Francja
J?zyk	francuski
Czas trwania	120 min
Re?yseria	Celine Sciamma
Scenariusz	Celine Sciamma
Głowne role	Noemie Merlant Adele Haenel
Muzyka	Jean-Baptiste de Laubier Arthur Simonini
Zdj?cia	Claire Mathon
Scenografia	Thomas Grezaud
Kostiumy	Dorothee Guiraud
Monta?	Julien Lacheray
Produkcja	Lilies Films
Dystrybucja	Pyramide Films, Gutek Film
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Portret kobiety w ogniu (fr. Portrait de la jeune fille en feu ) ? francuski dramat psychologiczno-kostiumowy z 2019 roku w re?yserii Celine Sciammy .

Film miał swoj? premier? w konkursie głownym na 72. MFF w Cannes , gdzie zdobył nagrod? za najlepszy scenariusz ^{[1] [2]} . Stał si? pierwszym filmem wyre?yserowanym przez kobiet?, ktory zdobył na tym festiwalu nagrod? Queer Palm ^[3] . Uzyskał dziesi?? nominacji do Cezarow . Został wysoko oceniony przez krytykow, ktorzy zwracali uwag? zwłaszcza na warstw? wizualn? dzieła, sprawne wymykanie si? melodramatycznym kliszom oraz aktualno?? jego feministycznej wymowy ^[4] .

Opis fabuły [ edytuj | edytuj kod ]

Akcja rozgrywa si? w 1770 w Bretanii ^[5] . Marianne ( Noemie Merlant ) przybywa do okazałej posiadło?ci na zlecenie arystokratki. Ma wykona? portret jej corki Heloise ( Adele Haenel ), ktora wkrotce zostanie wydana za pewnego mediola?czyka. Dziewczyna nie zgadza si? z matk? i w akcie buntu odmawia pozowania. Marianne musi udawa?, ?e jedynie dotrzymuje jej towarzystwa i malowa? obraz z pami?ci ^{[6] [7]} .

Obsada [ edytuj | edytuj kod ]

• Noemie Merlant ? Marianne
• Adele Haenel ? Heloise
• Luana Bajrami ? Sophie
• Valeria Golino ? Hrabina

Produkcja [ edytuj | edytuj kod ]

Zdj?cia do filmu zacz?to w pa?dzierniku 2018 ^[8] . Kr?cono go przez 38 dni ^[9] w miejscowo?ci Saint-Pierre-Quiberon w Bretanii (departament Morbihan ) i w pałacu w La Chapelle-Gauthier ( Sekwana i Marna ) ^[10] . W zamierzeniu kolorystyka filmu miała by? oparta na szaro?ciach i bardziej "gotycka", inspirowana tworczo?ci? siostr Bronte . Podczas kr?cenia w breta?skim plenerze pogoda była jednak bardzo słoneczna co wpłyn?ło na nasycenie filmu kolorami ^[11] .

Film kr?cony był przy naturalnym ?wietle, głownie z powodu ogranicze? zwi?zanych z wykorzystaniem zabytkowych wn?trz. Du?o pracy i czasu zaj?ło wła?ciwe wykorzystanie ?wiec . Inspiracj? był m.in. historyczny film Kubricka z 1975 roku, Barry Lyndon . By rozwi?za? problem słabego o?wietlenia, Sciamma i Mathon postanowiły, wbrew tradycji kr?cenia filmow historycznych na ta?mie 35 mm , u?y? kamery cyfrowej . Jak zauwa?yła po?niej re?yserka, zabieg ten pozwolił ostatecznie lepiej uchwyci? emocje głownych bohaterek i ich nami?tno?ci ^[11] .

Obrazy u?yte w filmie stworzone zostały specjalnie przez artystk? Helene Delmaire, ktora malowała je na planie przez 16 godzin dziennie ^[12] .

Motywy i inspiracje [ edytuj | edytuj kod ]

Jedn? z przyczyn powstania filmu były badania re?yserki nad artystkami epoki O?wiecenia i XVIII wieku . Sciamma odkryła wiele zapomnianych malarek, wymazanych z historii sztuki ^{[13] [14]} , przez co wyłonił si? dla niej zupełnie nieznany obraz epoki jako okresu wa?nego dla malarstwa kobiet. Jak twierdzi re?yserka, stworzenie filmu biograficznego tylko o jednej z malarek byłoby niedocenieniem reszty. Dlatego zdecydowała si? wymy?li? głown? bohaterk?, by rozpocz?? dyskusj? o innych, prawdziwych ^[15] , a tak?e by unikn?? typowego filmu biograficznego heroizuj?cego posta? "silnej kobiety":

Postanowiłam odej?? od dynamiki filmu biograficznego, ktory zawsze pokazuje mocny obraz "silnej kobiety", a ktory, jak my?l?, nie jest politycznie po?yteczny. To bardzo liberalne podej?cie. (...) Tu nie chodzi o jej dorobek. Chodzi o prac? artystki, jej pytania, trudno?ci i sukces w jednym kadrze ^[11] .

Wa?nym motywem w filmie jest rownie? posta? muzy . Wg Sciammy tradycyjnie nie przywi?zywano w historii du?ej roli do postaci modelek , sprowadzaj?c je zazwyczaj do pasywnej roli, w kontra?cie do m?skiego tworcy. W Portrecie ... natomiast re?yserka czyni proces malowania wspołtworzeniem, w ktorym ostatecznie uczestniczy aktywnie zarowno malarka jak i modelka ^[15] . Jak twierdzi Sciamma, chciała "stworzy? manifest kobiecego spojrzenia ", w przeciwie?stwie do powszechnego male gaze  (inne j?zyki) . W tym celu wł?czyła do filmu rownie? motyw Orfeusza i Eurydyki ? historii, w ktorej kobiet? do?? dosłownie zgubiło "m?skie spojrzenie". Sciamm? bardziej interesowało jednak rozwini?cie perspektywy Eurydyki. Relacja głownych bohaterek wymyka si? dynamice typowych melodramatow, z jedn? stron? bardziej dominuj?c? i uwodz?c?. Re?yserka podkre?la przede wszystkim rol? zgody i przyzwolenia w romansie.

Narracja filmu bazuje na rowno?ci w miłosnej historii, bo tu nie ma dominacji płci. Uciele?nienie rowno?ci w miłosnym dialogu mo?e by? dla wielu osob przebudzeniem. Dlatego to takie wa?ne, by opowiada? historie. ?eby nas reprezentowa?, ?eby wiele osob poczuło si? zauwa?onym. I ten film jest o tym wzajemnym spojrzeniu ^[11] .

Jak przyznaje Sciamma, jej du?? inspiracj? w tej kwestii był Titanic , film Jamesa Camerona z 1997, ktory wydał si? jej do?? queerowy . Re?yserka odczytała relacj? głownych bohaterow jako wymykaj?c? si? tradycyjnemu romansowi ? posta? Jacka, grana przez Leonardo di Caprio , w odczuciu Sciammy wowczas o do?? androgynicznej urodzie, wydała si? jej bardziej delikatna od bardziej dominuj?cej Rose, granej przez Kate Winslet , zwłaszcza w scenach miłosnych. Zarowno Titanic jak i Portret... nie ko?cz? si? tradycyjnym happy endem . Re?yserka nie chciała wyrazi? szcz??liwego zako?czenia historii miłosnej "wiecznym przywi?zaniem", lecz emancypacj? ^[11] .

Przez w?tek relacji głownych bohaterek ze słu??c? Sophie, film porusza rownie? kwestie siostrze?stwa i tkwi?cej w nim mo?liwo?ci w zniwelowaniu hierarchii społecznej . Przykładowo w jednej scenie kuchennej arystokratka odgrywa de facto rol? kucharki, słu??ca artystki, artystka nauczycielki. Chocia? motyw oceniony został przez niektorych jako utopia , Sciamma podkre?la role małej grupy, kolektywu i przyja?ni, ktore czerpała z własnego do?wiadczenia. Chciała te?, by przedstawione bohaterki miały szersze perspektywy ? w jednej scenie czytaj? mit o Orfeuszu i Eurydyce maj?c o nim swoje własne, ro?ne zdania, niemal?e w konwencji, jak okre?liła to re?yserka, Netflix and chill . Sciamma nie chciała te? traktowa? osoby słu??cej w sposob naiwny lub jako posta? dodatkow?, dlatego dała jej własny w?tek, ktory, chocia? nie jest cz??ci? głownego romansu, pozostaje wa?n? cz??ci? fabuły filmu. Przez ni? dotyka tematu aborcji , podkre?laj?c w nim rol? ?wiadomo?ci i zgody. Do sceny malowania zabiegu zainspirowały Sciamm? słowa francuskiej pisarki Annie Ernaux . W jednej ze swojej ksi??ek wyraziła zdziwienie, dlaczego nigdy w muzeach nie widziała reprezentacji tematu aborcji, mimo powszechno?ci zabiegu ^[11] .

Odbior [ edytuj | edytuj kod ]

Film został bardzo dobrze przyj?ty przez krytykow. W serwisie Rotten Tomatoes 98% z 308 recenzji zostało uznanych za pozytywne, a ?rednia wa?ona ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 9.00/10 ^[16] . Na portalu Metacritic ?rednia wa?ona ocen wystawionych na podstawie 48 recenzji wyniosła 95 punktow na 100 ^[17] . Uczyniło to z niego drugi najlepiej recenzowany film 2019 roku ^[18] .

Francuskie Minierstwo Kultury umie?ciło Portret... na oscarowej shortli?cie francuskich filmow do 92. rozdania nagrod w kategorii najlepszego filmu zagranicznego , razem z Proxim? i N?dznikami . Ostatecznie Francj? reprezentował ten ostatni ^[19] . Chocia? Portret... zdobył 10 nominacji do nagrody Cesar , to wg samej re?yserki został on do?? chłodno przyj?ty w samej Francji, gdy? był "niewystarczaj?co erotyczny". Jak twierdzi Sciamma, sytuacja ta jej nie zaskoczyła, gdy? dla niej francuski przemysł kinowy jest do?? nieczuły na tematyk? feministyczn? w kinie oraz nie?wiadomy roli dominuj?cego "m?skiego spojrzenia" ^[15] :

Takie historie s? dla patriarchatu niebezpieczne. To dlatego "m?skie spojrzenie" ma tak? obsesj?, przykładowo, na punkcie lesbijek . To sposob kontroli. Nasze historie s? silne, bo s? niebezpieczne. My jeste?my niebezpieczne. Wi?c to dla nich dobra strategia, by nami gardzi? ? by nas podkopa? ? bo daje to nam mniejsz? przewag? w tej pot??nej, politycznej dynamice ^[11] .

Film spotkał si? z dobrym przyj?ciem przez polskich krytykow. Wielu podkre?lało jego delikatno?? i subtelno?? przy jednoczesnym przełamywaniu tabu i wielowymiarowo?ci. Janusz Wroblewski na łamach " Polityki " przyznał: "je?li istnieje jeszcze czysta poezja na ekranie, ten film jest tego dowodem" ^[20] . Doceniono warstw? wizualn? filmu, jego kolorystyk? i precyzj? w detalach a tak?e odwołania do malarstwa europejskiego, szczegolnie barokowego ^[21] . W sportretowanej relacji głownych bohaterek dostrze?ono rownie? podobie?stwo do prawdziwej relacji Sciammy i jej byłej partnerki a zarazem odtworczyni głownej roli, Adele Haenel, ktore poznały si? na planie wcze?niejszego filmu re?yserki, Lilie wodne ^[14] . Piotr Piskozub z "naEkranie.pl" okre?lił Portret... jako "poł?czenie Fortepianu autorstwa Jane Campion z Mi?dzy słowami w re?yserii Sofii Coppoli " ^[22] . Piotr Dobry na łamach Dziennik.pl porownał za? film do innego lesbijskiego melodramatu kostiumowego wydanego w podobnym czasie, Faworyty Jorgosa Lantimosa . Podkre?lił rownie?, ?e, w zestawieniu z innymi znakomitymi dramatami lesbijskimi: ?ycia Adeli i Carol , wyre?yserowanymi przez m??czyzn (kolejno Abdellatifa Kechiche'a i Todda Haynesa ), Portret... oferuje inne, unikalne spojrzenie na kobiety bez ich fetyszyzacji , co zawdzi?cza wła?nie re?yserii Sciammy ^[23] .

Nagrody i nominacje [ edytuj | edytuj kod ]

Złote Globy 2020

• Najlepszy film zagraniczny (nominacja)

Nagrody BAFTA 2020

• Najlepszy film nieangloj?zyczny ? Celine Sciamma, Benedicte Couvreur (nominacja)

Cannes 2019

• Queer Palm dla najlepszego filmu pełnometra?owego ? Celine Sciamma
• Najlepszy scenariusz ? Celine Sciamma
• Złota Palma ? Celine Sciamma (nominacja)

Critics Choice 2020

• Najlepszy film zagraniczny (nominacja)

Independent Spirit Awards 2020

• Najlepszy film zagraniczny ? Celine Sciamma, Veronique Cayla, Benedicte Couvreur (nominacja)

Cezary 2020

• Najlepsze zdj?cia ? Claire Mathon
• Najlepszy film ? Benedicte Couvreur, Celine Sciamma (nominacja)
• Najlepszy re?yser ? Celine Sciamma (nominacja)
• Najlepszy scenariusz oryginalny ? Celine Sciamma (nominacja)
• Najlepsza aktorka ? Adele Haenel (nominacja)
• Najlepsza aktorka ? Noemie Merlant (nominacja)
• Najbardziej obiecuj?ca aktorka ? Luana Bajrami (nominacja)
• Najlepsze kostiumy ? Dorothee Guiraud (nominacja)
• Najlepsza scenografia ? Thomas Grezaud (nominacja)
• Najlepszy d?wi?k ? Daniel Sobrino, Julien Sicart, Valerie Deloof (nominacja)

Europejskie Nagrody Filmowe 2019

• Najlepszy europejski scenarzysta ? Celine Sciamma
• Najlepszy europejski film wg uniwersytetow (EUFA) ? Celine Sciamma
• Najlepszy europejski re?yser ? Celine Sciamma (nominacja)
• Najlepsza europejska aktorka ? Noemie Merlant (nominacja)
• Najlepsza europejska aktorka ? Adele Haenel (nominacja)

Nagroda Satelity 2020

• Najlepszy film zagraniczny (nominacja)

Nagrody NSFC 2020

• Najlepsze zdj?cia ? Claire Mathon

Nagrody NYFCC 2020

• Najlepsze zdj?cia ? Claire Mathon

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Portret kobiety w ogniu w bazie Filmweb
• Portrait of a Lady on Fire w bazie IMDb ( ang. )