Zobacz te?: inne znaczenia wyrazu ?pop” .

Pop (z gr. pappas, παππ??, ojciec) ? przestarzałe potoczne okre?lenie ksi?dza w Cerkwi prawosławnej i katolickich Ko?ciołach wschodnich , w ?redniowieczu u?ywane tak?e wobec duchownych rzymskokatolickich ^[1] . Odpowiednik wschodniosłowia?skiego okre?lenia batiuszka ( ros . biał. ukr. батюшка, ojczulek). Obecnie w Polsce zwykle zast?powane tytułem ksi?dz ^{[2] [3] [4]} .

Etymologia [ edytuj | edytuj kod ]

Okre?lenie pochodzi od greckiego pappas (παππ??) oznaczaj?cego ?ojca”. Jest to termin ogolnosłowia?ski, od popъ -a , st?d te? w w?gierskim pap , zapo?yczone prawdopodobnie ze staro-wysoko-niemieckiego pfaffo (?kapłan”).

W j?zyku staropolskim słowo ?pop” oznaczało zarowno ogolnie kapłana , ksi?dza , jak i papie?a , np. w Psałterzu floria?skim (70, 77; 109,5; 131,9; 131,17) czy w Pie?ni o Wiklefie (w zwrotach ?cesarscy popowie s? antykrystowie”, ?prawd? popi taj?” lub ?pirzwy [pierwszy] pop Lasota”, czyli papie? Sylwester I [ łac. silvester ? le?ny]). Do 2 połowy XIV wieku w Małopolsce i na ?l?sku i do pierwszej połowy XVI wieku w Wielkopolsce i Mazowszu; w XVI?XVII w. było te? nazwaniem figury go?ca w szachach, np. ?Pop jeden słucha Krolowej spowiedzi...” ( Jan Kochanowski Szachy ). St?d liczne w Polsce nazwy miejscowe typu Popowice czy Popowo ^[5] .

W 1774 cesarzowa Maria Teresa Habsburg zmieniła na terenie Galicji nazw? Ko?cioła unickiego na ? greckokatolicki ”, zakazano rownie? stosowania okre?lenia ?pop” na rzecz ksi?dza i proboszcza .

Od XIX w. czynniki kulturowe i historyczno-polityczne przyczyniały si? do ujemnego nacechowania wyrazu ?pop”. Dodatkowo w zaborze rosyjskim zaznaczał si? zwi?zek popa (jak ka?dego urz?dnika carskiego) z rusyfikacj? ^[6] . Propaganda bolszewicka wzmocniła jeszcze pejoratywne znaczenie tego słowa ^[2] .

U?ycie wspołczesne [ edytuj | edytuj kod ]

Wspołcze?nie przez samych wyznawcow ko?ciołow wschodnich jest ono odbierane jako pejoratywne ^{[2] [4] [7]} , cho? ani Słownik j?zyka polskiego PWN , ani Wielki słownik j?zyka polskiego nie kwalifikuj? go jako nacechowanego ujemnie ^{[8] [9]} .

Wierni prawosławni w krajach wschodniosłowia?skich u?ywaj? obecnie okre?lenia batiuszka ( ros . biał. ukr. батюшка, ojczulek) lub otiec ( ros. отец, ojciec) z imieniem. Jego ?ona to matuszka lub mate?ka . W regionach, gdzie dominuje tradycja ukrai?ska ( Łemkowszczyzna , dawna Galicja ), spotyka si? czasem okre?lanie ksi?dza tytułem jegomo?? ( ukr. егомость), a jego ?ony ? jejmo?? (ukr. ?мость).

W Polsce prawosławni i grekokatolicy sugeruj? w miejsce przestarzałego i odbieranego obra?liwie słowa pop u?ywanie w j?zyku polskim tytułu ksi?dz ^{[2] [4]} .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]