Piotr Wawrzyniak

Kraj działania	Krolestwo Prus
Data i miejsce urodzenia	7 lutego 1849 Wyrzeka
Data i miejsce ?mierci	9 listopada 1910 Pozna?
Proboszcz parafii w Mogilnie
Okres sprawowania	22 grudnia 1898?9 listopada 1910
Wyznanie	katolicyzm
Ko?cioł	rzymskokatolicki
Prezbiterat	11 sierpnia 1872
Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz te?: Piotr Wawrzyniak (zawodnik MMA) .

Piotr Wawrzyniak (ur. 7 lutego 1849 w Wyrzece ^[1] , zm. 9 listopada 1910 w Poznaniu ) ? polski duchowny rzymskokatolicki , wielkopolski działacz społeczny , o?wiatowy i gospodarczy , patron Zwi?zku Społek Zarobkowych i Gospodarczych .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Młodo?? i wykształcenie [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? 7 lutego 1849 w Wyrzece koło ?remu , w rodzinie chłopskiej Franciszka i Cecylii z domu Łopi?skiej. Miał 9 rodze?stwa, 3 zmarło wkrotce po urodzeniu. Jego rodzice byli lud?mi gł?boko wierz?cymi. Jego matka, b?d?c jeszcze w ci??y, zło?yła w sanktuarium w Gorce Duchownej przyrzeczenie, ?e, je?li urodzi syna, odda go do stanu kapła?skiego. Fakt ten i religijne wychowanie zadecydowały o wyborze drogi ?yciowej ks. Wawrzyniaka.

Po uko?czeniu wiejskiej szkoły elementarnej Piotr Wawrzyniak w 1858 r. rozpocz?ł nauk? w Gimnazjum w ?remie , gdzie, nie licz?c trudno?ci w nauce zaraz na pocz?tku edukacji i zwi?zanej z tym krotkiej przerwy w ucz?szczaniu do szkoły, był jednym z najlepszych uczniow. Od 1865 r. nale?ał do Marianow (organizacji po?niej nazwanej Towarzystwem Tomasza Zana ) ^[2] ? działaj?cej w szkole tajnej organizacji filomackiej , w 1866 r. został jej przewodnicz?cym. Organizacja ta stawiała sobie za zadanie propagowanie samokształcenia w zakresie historii, literatury i j?zyka polskiego, a tak?e oddziaływanie na młodszych kolegow oraz organizowanie obchodow rocznic narodowych. Wcze?niej, zaraz po wybuchu powstania styczniowego w 1863 r., Piotr Wawrzyniak na kilka tygodni nawet samowolnie opu?cił gimnazjum, chc?c przekroczy? granic? i walczy? z Rosjanami w Krolestwie Polskim. Planow tych jednak nie zrealizował i na skutek perswazji ojca powrocił do szkoły.

W 1867 r. zdał matur? i wst?pił do seminarium duchownego w Poznaniu. W 1868 r. przyj?ł ni?sze ?wi?cenia, a w 1870 r. został subdiakonem . W tym samym roku przeszedł do seminarium w Gnie?nie , gdzie w 1871 r. otrzymał ?wi?cenia diako?skie .

Podczas nauki wyro?nił si? na tyle, ?e dzi?ki ks. arcybiskupowi Mieczysławowi Ledochowskiemu otrzymał stypendium na studia teologiczne . W 1871 r. wyjechał do Munster (owcze?nie przez Polakow nazywanego Monastyrem), gdzie poza nauk? teologii interesował si? naukami przyrodniczymi i technicznymi. W rok po?niej wrocił do kraju, nie uzyskuj?c prawdopodobnie licencjatu z teologii. W sierpniu 1872 r. uko?czył seminarium w Gnie?nie.

Wikary w ?remie [ edytuj | edytuj kod ]

?wi?cenia kapła?skie przyj?ł 11 sierpnia 1872 roku. Msz? prymicyjn? odprawił w rodzinnej parafii w Dalewie , po czym został wikarym w parafii Wniebowzi?cia Naj?wi?tszej Marii Panny w ?remie . Wikariuszem pozostał do ko?ca swojej pracy w ?remie. Po zgonie proboszcza Michała Menzela w 1889 r. zarowno parafianie, jak i arcybiskup Julius Dinder byli za tym, aby obj?ł stanowisko proboszcza parafii, władze pruskie nie wyraziły jednak na to zgody. Jedynie w latach 1889?1890 był tak zwanym wikariuszem-substytutem, praktycznie zarz?dzaj?cym parafi?. W 1896 r. został szambelanem papieskim , a w rok po?niej prałatem . Jako duszpasterz ks. Wawrzyniak był pr??nym organizatorem. Odnowił ko?cioł, wybudował ?wikariowk?”, sprowadził do ?remu siostry el?bietanki ^[3] .

Proboszcz w Mogilnie [ edytuj | edytuj kod ]

Niech?? władz pruskich do działalno?ci ks. Wawrzyniaka sprawiła, ?e mogł obj?? stanowisko proboszcza dopiero po 26 latach pracy jako wikariusz. 22 grudnia 1898 r. został proboszczem parafii ?w. Jakuba wraz z ko?ciołem przyklasztornym ?w. Jana w Mogilnie . Cz??ciowo z własnych funduszy odnowił ko?cioł ?w. Jana i ?w. Jakuba, wybudował kaplic? Naj?wi?tszego Serca Jezusa, rozbudował plebani?. Du?e zaanga?owanie w prac? społeczn? i cz?ste podro?e sprawiły jednak, ?e w swojej parafii przebywał tylko w niedziele i ?wi?ta, na co dzie? zast?pował go ks. Mieczysław Brodowski.

Działalno?? społeczna i polityczna [ edytuj | edytuj kod ]

Od samego pocz?tku działalno?? ks. Wawrzyniaka daleko wykraczała poza zwykłe obowi?zki duszpasterskie. Ju? w 1873 r. stan?ł na czele Towarzystwa Przemysłowego ?w. Wojciecha w ?remie (przewodniczył mu przez 26 lat, do 1899 r.), po?niej przez cały rok (1900) był kuratorem Towarzystwa Przemysłowego w Mogilnie. Korzystaj?c z pomocy ks. Augustyna Szamarzewskiego zreorganizował lokaln? Kas? Oszcz?dno?ci i Po?yczek w ?remie w Bank Ludowy oparty na nowoczesnych zasadach społdzielczo?ci. W tym samym roku został jego wicedyrektorem, a od 1876 r. dyrektorem. Bankiem Ludowym w ?remie kierował przez 20 lat do 1896 r., po?niej a? do ?mierci był prezesem jego Rady Nadzorczej. W 1878 r. ten?e Bank wszedł w skład zarz?dzanego przez Szamarzewskiego Zwi?zku Społek Zarobkowych. W 1887 r. Wawrzyniak stał si? wicepatronem, a po ?mierci Szamarzewskiego w 1891 r. patronem Zwi?zku. To wydarzenie sprawiło, ?e stał si? działaczem na skal? całego zaboru pruskiego. Za jego kadencji uporz?dkowano system finansowy Zwi?zku, zacz?to wydawa? czasopismo ?Poradnik dla Społek” (od 1893 r.) ^[a] z rozwini?ciem. Popierał te? społki parcelacyjne d???ce do utrzymania ziemi w polskim posiadaniu oraz tzw. ?Rolniki”, czyli społdzielnie zaopatrzenia i zbytu rolniczego. Za jego kadencji Zwi?zek rozszerzył działalno?? na Pomorze , Warmi? , Mazury i Gorny ?l?sk ^[5] .

Ks. Wawrzyniak brał udział w akcjach maj?cych na celu szerzenie o?wiaty i kultury. W 1877 r. zało?ył bibliotek? , ktora była oddziałem powstałego rok wcze?niej Towarzystwa O?wiaty Ludowej. W latach 1902?1910 kierował istniej?c? do dzisiaj Drukarni? i Ksi?garni? ?w. Wojciecha w Poznaniu. Wcze?niej w ?remie energicznie dbał rownie? o tereny zielone. W latach 1893?1899 był prezesem Towarzystwa ku Upi?kszaniu Miasta .

Ks. Wawrzyniak anga?ował si? te? w działalno?? polityczn?. W latach 1893?1898 był posłem do sejmu pruskiego ( Landtagu ). Z powodu zbyt słabej znajomo?ci j?zyka niemieckiego nie wyst?pował na posiedzeniach plenarnych, działał za to w poselskim Kole Polskim, w ktorym był jednym z dwoch sekretarzy. Przebywaj?c w Berlinie, czynnie wspierał te? w sprawach duchowych i organizacyjnych Poloni? berli?sk?. W 1897 r. zało?ył polskoj?zyczny ?Dziennik Berli?ski”.

Innym epizodem w działalno?ci zagranicznej ks. Wawrzyniaka była wizyta w 1896 r. w USA, dok?d pojechał na I Polsko-Katolicki Kongres w Buffalo. Podczas wizyty odwiedził te? ponad 30 parafii polskich parafii rzymskokatolickich w połnocno-wschodniej cz??ci Stanow Zjednoczonych. Wła?ciwym celem wizyty ks. Wawrzyniaka w USA było powierzenie mu przez Kongregacj? Rozkrzewiania Wiary w Watykanie, ktor? wtedy kierował kardynał Mieczysław Ledochowski, poufnej misji nakłonienia członkow Polskiego Narodowego Ko?cioła Katolickiego do powrotu na łono ko?cioła rzymskokatolickiego. Misja ta jednak nie zako?czyła si? sukcesem.

Ks. Wawrzyniak cechował si? rownie? trosk? o innych kapłanow. W 1907 r. utworzył Zwi?zek Kapłanow ?Unitas”, ktorego był prezesem i ktorego zadaniami było m.in. piel?gnowanie ?ycia duchowego, zabezpieczenie materialne ksi??y oraz ?obrona duchowie?stwa przed niesłusznymi zarzutami”. W 1909 r. zawi?zał społk? Towarzystwo Domu Zdrowia dla Kapłanow Katolickich w Zakopanem, ktore od hr. Adama Krasi?skiego nabyło i zaadaptowało do swoich potrzeb budynek z ogrodem ? ?Ksi??owk?” ? oparty na zasadach społdzielczo?ci dom wypoczynkowy dla ksi??y, ktory istnieje i spełnia swoje zadania do dzisiaj.

Zgon i dziedzictwo [ edytuj | edytuj kod ]

Bardzo intensywna praca doprowadziła w ko?cu do zgonu ks. Wawrzyniaka. Zmarł on nagle na atak serca 9 listopada 1910 r. w Poznaniu po posiedzeniu Rady Nadzorczej Zwi?zku Społek Zarobkowych i Gospodarczych, ktorego był patronem. Zgodnie z przed?miertnym ?yczeniem został pochowany w Mogilnie. Jego uroczysto?ci pogrzebowe były wielk? manifestacj? narodow?, w ktorych według szacunkow ^{[ czyich? ]} wzi?ło udział od 10 do 15 tysi?cy osob (cała ludno?? Mogilna liczyła wtedy poni?ej 5 tys.)

Postaci zmarłego ksi?dza po?wi?cono wielk? liczb? nekrologow i komentarzy opublikowanych nie tylko w prasie polskiej, ale i niemieckiej, ktora doceniała jego wielkie znaczenie dla polskiego ruchu narodowego w zaborze pruskim. Dziennik ?Berliner Tageblatt” nazwał ks. P. Wawrzyniaka ?polskim niekoronowanym krolem.”

W listopadzie 1913 roku przeniesiono zwłoki do nowego grobu ufundowanego przez parafi? Mogilno. Autorem projektu składaj?cego si? z obelisku otoczonego kolumnami był Stefan Cybichowski ^[6] .

Obecnie ks. Wawrzyniak poza Wielkopolsk? (w szczegolno?ci ?remem i Mogilnem) nie jest postaci? szeroko znan?, chocia? ukazało si? o nim wiele publikacji, jest te? jednym z bohaterow serialu Najdłu?sza wojna nowoczesnej Europy (1979?81) w re?yserii Jerzego Sztwiertni (w jego posta? wcielił si? Piotr Machalica ). Wiele z instytucji, ktore zało?ył i ktorymi kierował (jak Społdzielczy Bank Ludowy w ?remie, ?Ksi??owka” w Zakopanem) istnieje do dzisiaj.

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Antoni G?siorowski , Jerzy Topolski (red.), Wielkopolski Słownik Biograficzny , Warszawa?Pozna? 1983
• Marek Rezler , Piotr Wawrzyniak 1849?1910 , Pozna? 1985
• Kazimierz ?migiel , Ks. Piotr Wawrzyniak ? człowiek, kapłan, społecznik , Pozna? 1985
• Czesław Łuczak , Ks. Piotr Wawrzyniak (1849?1910) , Pozna? 2000
• Gra?yna Wro?ska , ?ladami ks. Piotra Wawrzyniaka , Pozna? 2008

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Strona Towarzystwa im. Ks. Piotra Wawrzyniaka w ?remie
• Rafał Ł?tocha, Gigant Czynu ? ksi?dz Piotr Wawrzyniak