Piaskowiec

Piaskowiec jest to drobnoziarnista skała osadowa . Wyst?puje jako jedna z najcz?stszych skał tego typu. Tworzy zwykle warstwy wodono?ne . W warstwach piaskowcow wyst?puj? zło?a ropy oraz gazu ziemnego ^[1].

Podział [ edytuj | edytuj kod ]

Wyro?nia si? nast?puj?ce jej typy:

piaskowiec kwarcowy , ponad 80% kwarcu, cz?sto barwy białej, czasami ?ołtej (w zale?no?ci od rodzaju spoiwa) ^[2]
piaskowiec arkozowy ? odmiana bogata w skalenie , zazwyczaj szara, ro?owa lub czerwonawa ^[3]
piaskowiec szarogłazowy ? odmiana bogata w okruchy skał magmowych. Barwa ciemna, szarozielona, niebiesko-szara do niemal czarnej ^[4]

Zastosowanie [ edytuj | edytuj kod ]

Jest to od wiekow najcz?stszy materiał rze?biarski. Znajduje zastosowanie jako surowiec w produkcji płyt okładzinowych, materiałow izolacyjnych i ?ciernych. Jest te? wykorzystywany w przemy?le ceramicznym, szklarskim, hutniczym, jako tłucze? drogowy ^[4] (piaskowiec szarogłazowy), a tak?e jako dekoracja. Dawniej z piaskowcow wyrabiano ?arna . W roku 1995 w USA wydobyto 145 000 ton piaskowca ^[5].

Powstawanie [ edytuj | edytuj kod ]

Piaskowiec powstaje w wyniku lityfikacji (cementacji) piasku pochodz?cego z wietrzenia skał. Cementacja zachodzi za pomoc? spoiwa, ktorego rodzaj decyduje o wła?ciwo?ciach skały i w znacznym stopniu o jej barwie. Budowa od drobno- do gruboziarnistej, ziarna wielko?ci 0,06?2 mm ^[6]. Barwa od białej i szarej, poprzez ?ołt? i jasnobr?zow? po zielon?, czerwon?, brunatn? i czarn?.

Skład [ edytuj | edytuj kod ]

W skład piaskowca wchodz? jako szkielet ziarnowy kwarc , ortoklaz , mikroklin , plagioklazy , muskowit , biotyt , minerały ci??kie ( magnetyt , ilmenit , cyrkon , granat , turmaliny i monacyt ), glaukonit , okruchy skał, szcz?tki organiczne. Spoiwo mo?e by? kwarcowe, ilaste, ?elaziste lub kalcytowe.

W Polsce piaskowiec wyst?puje m.in. w nast?puj?cych miejscach:

piaskowiec kwarcowy: Mechowo , Kaszuby , Pasmo Łysogorskie , Ciosowa , Tumlin, Bolesławiec ^[7], Złotoryja , Lwowek ?l?ski , Gory Stołowe , Gorno?l?skie Zagł?bie W?glowe , Beskidy oraz Roztocze
piaskowiec arkozowy: Kwaczała , Małopolska
piaskowiec szarogłazowy: Bardo , Gory ?wi?tokrzyskie

Piaskowiec
Kamieniołom piaskowca w Długopolu Gornym
Piaskowiec w Coyote Gulch ( Utah )
Zło?a piaskowca w Polsce (kliknij, by powi?kszy?)

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Sandstone: Sedimentary Rock - Pictures, Definition & More [online], geology.com [dost?p 2020-06-24] .
↑ wielu autorow: Encyklopedia Powszechna PWN . T. 3. M-R. Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 505.
↑ wielu autorow: Encyklopedia Powszechna PWN . T. 1. A-F. Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 131.
↑ ^a ^b wielu autorow: Encyklopedia Powszechna PWN . T. 4. R-Z. Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 242.
↑ James Hieb: Sandstone Center of the World . 2007. ISBN 978-0-615-14653-9 .
↑ Geology - rocks and minerals [online], flexiblelearning.auckland.ac.nz [dost?p 2020-06-24] .
↑ Kopalnie Piaskowca S.A. [online], www.kopalniepiaskowca.com.pl [dost?p 2017-09-10] .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Eligiusz Szeł?g: Atlas minerałow i skał . Bielsko-Biała: Pascal, 2007, s. 243. ISBN 978-83-7513-138-3 .

[1] Sandstone: Sedimentary Rock - Pictures, Definition & More [online], geology.com [dost?p 2020-06-24] .

[pwntrzy-2] wielu autorow: Encyklopedia Powszechna PWN . T. 3. M-R. Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 505.

[pwnjeden-3] wielu autorow: Encyklopedia Powszechna PWN . T. 1. A-F. Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 131.

[pwncztery-4] wielu autorow: Encyklopedia Powszechna PWN . T. 4. R-Z. Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 242.

[googlebooks-5] James Hieb: Sandstone Center of the World . 2007. ISBN 978-0-615-14653-9 .

[6] Geology - rocks and minerals [online], flexiblelearning.auckland.ac.nz [dost?p 2020-06-24] .

[7] Kopalnie Piaskowca S.A. [online], www.kopalniepiaskowca.com.pl [dost?p 2017-09-10] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]