Pajutowie
,
Pajuci
(nazwa własna
‘P? ?t
,
ang.
Paiute
? ?Prawdziwi Ute” lub ?Wodni Ute”) ? plemi?
Indian połnocnoameryka?skich
z
szoszo?skiej
grupy
j?zykow uto-azteckich
, zamieszkuj?ce w przeszło?ci stany
Arizona
i
Kalifornia
(Pajutowie Południowi nazywani przez białych
Kopaczami
) oraz
Idaho
,
Nevada
,
Oregon
i
Utah
(Pajutowie Połnocni zwani
W??ami
, od nazwy rzeki
Snake
, nad ktor? zamieszkiwali) w
Stanach Zjednoczonych
.
Legenda Pajutow głosi, ?e Kobieta-Matka wszystkich ludow Pajute rozpaczała, poniewa? M??czyzna, ojciec wszystkich
Indian
, rozdzielił swoje dzieci, wyznaczaj?c im inne ?cie?ki ?ycia. Dzieci te musiały walczy? ze sob? i ?y? nierzadko we wzajemnej nienawi?ci. Kobieta rozpaczała tak bardzo, ?e w ko?cu zamieniła si? w skał?, a jej łzy utworzyły jezioro
Pyramid
. ?Kamienna Matka“ nadal siedzi nad wodami jeziora w zachodniej Nevadzie, maj?c u swego boku kosz, do ktorego zbiera kamienie dziel?ce jej dzieci. Wi?kszo?? badaczy uwa?a, ?e za legend? t? kryje si? oddzielenie si? w dawnych czasach Pajutow od
Szoszonow
[1]
[2]
.
Obie blisko spokrewnione ze sob? grupy były jednym z czterech plemion ? obok Szoszonow,
Banokow
i
Ute
? zamieszkuj?cych pustynne obszary
Wielkiej Kotliny
. Pajutowie Południowi, zwani czasem Kopaczami (ang.
Diggers
) ze wzgl?du na zbieranie jadalnych korzeni, nie stawiali zaci?tego oporu kolonizacji
[3]
. Bardziej wojowniczy Pajutowie Połnocni, ?yj?cy w niezbyt liczebnych szczepach, zajmowali si? łowiectwem i prymitywnym rolnictwem mieszkaj?c w chatach zwanych
wikiup
. W latach pi??dziesi?tych XIX wieku przeciwstawiali si? najazdom białych osadnikow na swoje ziemie, bowiem przybysze, w?druj?cy do Oregonu i połnocnej Kalifornii niszczyli po drodze ich zasiewy, zanieczyszczali wod? pitn? i wycinali na opał drzewa
pinyon
. Szczepy Pajutow uczestniczyły po?niej tak?e (1878) w
wojnie Banokow
, a? wreszcie, pod koniec XIX wieku, zostały zmuszone do osiedlenia si? w
rezerwatach
[4]
.
Z plemienia Pajutow pochodził
prorok
Wovoka
, tworca
nowej mesjanistycznej religii
zwanej
Ta?cem Duchow
, przyj?tej przez wiele plemion Zachodu w drugiej połowie XIX wieku. Obawy białych przed niezrozumiałym i potencjalnie gro?nym dla nich ?szale?stwem Mesjasza” doprowadziły do zmasakrowania 29 grudnia 1890 roku grupy
Lakotow
nad
potokiem Wounded Knee
i stopniowego spadku popularno?ci religii Wovoki (obecnej w zmodyfikowanej formie w?rod cz??ci Pajutow do dzi?)
[5]
.
Obecnie spora cz??? Pajutow nadal zamieszkuje rezerwaty. Najwi?kszymi s? Duck Valley w Idaho, Pyramid Lake w Nevadzie i Warm Springs w Oregonie. Inni członkowie plemienia rozproszyli si? po Stanach Zjednoczonych
[6]
.
- Bruce Grant:
Concise Encyclopedia of the American Indian
. New York: Wings Books, 2000.
ISBN
0-517-69310-0
.
- Barry M. Pritzker:
A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples
. Oxford: Oxford University Press, 2000.
ISBN
978-0-19-513877-1
.
- John Stoutenburgh, Jr.:
Dictionary of the American Indian
. New York: Wings Books, 1990.
ISBN
0-517-69416-6
.