Pałac papieski w Avignonie ^[a]

Obiekt z listy ?wiatowego dziedzictwa UNESCO
Pa?stwo	Francja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, IV
Numer ref.	228
Region [b]	Europa i Ameryka Połnocna
Historia wpisania na list?
Wpisanie na list?	1995 na 19. sesji
Poło?enie na mapie Francji Pałac papieski w Avignonie
43°57′02,88″N   4°48′27,00″E / 43,950800   4,807500
Multimedia w Wikimedia Commons
↑ Oficjalna nazwa wpisana na list? UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Pałac papieski w Awinionie ( fr. , Palais des papes oks. Palais dei Papas ) ? dawna rezydencja papie?y wzniesiona w XIV wieku w okresie niewoli awinio?skiej , kiedy to w latach 1309?1377 Awinion pełnił tymczasowo rol? Stolicy Apostolskiej . Licz?cy ponad 15 000 m² powierzchni wszystkich pomieszcze? pałac do dzi? nale?y do najwi?kszych gotyckich zało?e? zamkowych w Europie. Wraz z katedr? Notre-Dame , ktora przylega do rezydencji od strony zachodniej tworzy monumentalny kompleks architektoniczny, ktorego dopełnieniem jest cz??ciowo zachowany most Pont Saint-Benezet na rzece Rodan . Wszystkie te obiekty zostały wpisane na List? ?wiatowego Dziedzictwa UNESCO .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Avignon w ?redniowieczu nale?ał do hrabstwa Venaissin , ktora wcze?niej podlegało władcom Tuluzy od 1274 po wojnach z heretyckimi albigensami hrabstwo wraz z miastem przekazano Stolicy Apostolskiej. Pod koniec XIII i w XIV wieku, Avignon prze?ywał wielk? prosperit?, był jednym z najwi?kszych o?rodkow miejskich w Europie , niemal?e na rowni z Prag? , Pary?em , Londynem , Barcelon? czy Neapolem . Jeszcze przed wzniesieniem pałacu papieskiego wzniesiono szereg ko?ciołow i rezydencji dla ?wieckich i ko?cielnych dostojnikow, ponadto miasto zostało umocnione silnym systemem obronnym. W?rod nich w pobli?u papieskiego zamku powstał Petit Palais (Mały Pałac), jako rezydencja kardynała Arnaud de Via , po jego ?mierci słu?ył biskupom awinio?skim. Znaczenie miasta podniosł fakt zało?enia w 1303 przez Bonifacego VIII uniwersytetu .

Avignon stał si? now? siedzib? papie?y od 1309 roku, kiedy Gascon Bertrand de Goth, jako papie? Klemens V , ze wzgl?du na spor z kardynałami Rzymu i zamieszki w tym?e mie?cie po jego wyborze w 1305 roku postanowił opu?ci? Wieczne Miasto. Wowczas to przeniosł kuri? papiesk? do Avignonu. Wpierw Klemens V go?cinnie rezydował w tamtejszym klasztorze Dominikanow . Wszak?e Avignon został własno?ci? Kurii dopiero w 1349, nast?pca Klemensa V, Jan XXII podj?ł decyzj? odbudowania i rozbudowy dawnego pałacu biskupiego. Nie doczekał si? jednak pełnej realizacji tego? przedsi?wzi?cia. Ostatecznie za pontyfikatu papie?a Benedykta XII (lata 1334?1342) i jego nast?pcow do roku 1364 powstała monumentalna rezydencja obronna, poło?ona na wschodnim brzegu Rodanu. Budowla powstała w dwoch zasadniczych fazach. Wpierw, w latach ok. 1334?1342 wzniesiono Palais Vieux (Stary Pałac), a nast?pnie w latach 1342?1352 (pontyfikat Klemensa VI ) powstał Palais Neuf (Nowy Pałac). Finansowanie prac budowlanych jest utrwalone w bogatym zbiorze dokumentow, ktore wspominaj? tak?e o budowniczych m.in. o Pierre Poisson z Mirepoix k. Carcassonne , ktory kierował pracami nad Starym Pałacem oraz Jeanie de Louvres, działaj?cym przy budowie Nowego Pałacu.

Za czasow pontyfikatu papie?a Urbana V (1362-1370) powstały nieistniej?ce dzi? ogrody, ktore znajdowały si? na wschod od zamku. Po ostatecznym przeniesieniu siedziby papieskiej do Rzymu w 1377 roku pałac awinio?ski zamieszkiwali antypapie?e wielkiej schizmy ( Klemens VII i Benedykt XIII ), a nast?pnie papiescy legaci. Jeszcze w dobie wielkiej schizmy zachodniej w 1398 roku Avignon był oblegany przez wojska Geoffreya Boucicauta , jednak?e wojska antypapie?a obroniły rezydencj? przed naje?d?c?. Kres ?wietno?ci Avignonu poło?yła rewolucja francuska , podczas ktorej pałac i katedra zostały spl?drowane, za? w 1791 miała miejsce masakra w ktorej zwolennicy rewolucji wymordowali swoich przeciwnikow. Ciała zabitych zostały wrzucone do Tour des Latrines, jednej z wie? Starego Pałacu. Nast?pnie obiekty zaadaptowano na wi?zienie i archiwa, co było zabiegiem bardzo destruktywnym dla zabytku. Dopiero w 1906 roku pałac został przekazany miastu z przeznaczeniem na muzeum.

• 
  Papie? Klemens V
• 
  Widok pałacu z pocz?tku XIX wieku
• 
  Obraz pałacu z 1898
• 
  Kartusz z herbem papie?a Klemensa VI
• 
  Ogrody pałacu

Architektura [ edytuj | edytuj kod ]

Monumentalny kompleks zamkowy składa si? z dwoch cz??ci, poło?onego koło katedry Notre-Dame Starego Pałacu i przylegaj?cego do niego od strony południowej Nowego Pałacu. Obie cz??ci tworz? nieregularny plan, kompleks budynkow skupiony jest wokoł dwoch czworobocznych dziedzi?cow . Kompleks pałacowy jest zbudowany w stylu gotyckim . Wzniesiony w cało?ci z kamienia pałac charakteryzuje si? odmienno?ci? artykulacji elewacji poszczegolnych obiektow wchodz?cych w skład kompleksu, ktory posiada zarowno cechy architektury rezydencjonalnej, jak i obronnej. St?d te? dawna rezydencja papieska jest de facto zamkiem , ze wzgl?du i? papie? b?d?cy tak?e władc? ?wieckim potrzebował godnego zabezpieczenia militarnego. Zamkowy charakter rezydencji po?wiadcza ogolny jej zarys, monumentalne mury, ktore w niektorych cz??ciach ozdabiaj? masywne ?lepe arkady o łuku ostrym i masywne czworoboczne wie?e z krenela?ami . Dziedziniec starszej budowli otoczony jest kru?gankiem . Podczas drugiej fazy budowy pałac otrzymał bardziej reprezentacyjny charakter. Cz??? okien otrzymała gotyckie maswerki (m.in. okno Lo?y Błogosławie?stw), lub została obramiona profilowanymi arkadami, niektore wej?cia poprzedzaj? reprezentacyjne portale , natomiast od strony zachodniej wzniesiono elewacj? z bram? wej?ciow? z ozdobnym portalem wewn?trz jednej z nisz, flankowanej dwoma wykuszami z oktagonalnymi wie?ami pomi?dzy ktorymi znajduje si? balkon. Okna gornej kondygnacji charakteryzuj? si? bogat? dekoracj? architektoniczn?, zło?on? z maswerkow oraz obramie? w formie profilowanych archiwolt i wimperg w formie o?lego grzbietu , uzupełnionych ?abkami i kwiatonami .

Architektura pałacu jest w pełni funkcjonalna, okre?lonym pomieszczeniom zapewniała mo?liwo?? do odprawiania bogatych, zainspirowanych dworskim obyczajem rozmaitych ceremonii papieskich, przy jednoczesnym dostosowaniu innych do prywatnych potrzeb głowy Ko?cioła. Stary pałac Benedykta XII mie?ci zespoł reprezentacyjnych pomieszcze?; w skrzydle południowym znajdowały si? pomieszczenia przeznaczone na konklawe , w połnocnym kaplica. Pomieszczenia zachodniego skrzydła zamieszkiwał dwor papieski. W naro?u połnocno-wschodnim wznosi si? wie?a Trouillas mieszcz?ca spi?arnie i piwnice na opał. We wschodniej cz??ci znajdowały si? zbrojownia , powy?ej za? wielka kuchnia, konsystorz w ktorym odbywały si? obrady kurii i wielka jadalnia przeznaczona na uczty. W cz??ci wschodniej budowli Benedykta XII mie?ciły si? prywatne komnaty papie?y (w tym sypialnia, prywatny gabinet do pracy i schronienie zwane refugium ) oraz mniejsza jadalnia, pomieszczenie na paramenty i dwie sale obradowe. Usytuowana przy południowo-wschodnim naro?niku Wie?a Papieska lub Anielska mie?ciły skarbiec i bibliotek?.

Za pontyfikatu Klemensa VI cze?? pomieszcze? pałacowych otrzymały nowy wystroj, ze wzgl?du na ambicje artystyczne i potrzeb? wzbogacenia dworskich ceremonii. Do prywatnych pomieszcze? dobudowano sal? audiencjonaln?, za? południowe skrzydło Nowego Pałacu wzbogaciło si? o wielk? kaplic? o długo?ci 52 i szeroko?ci 16 metrow, nakryt? sklepieniem krzy?owo-?ebrowym . Do kaplicy przylega monumentalna zakrystia , pokoj do pracy znany jako Chambre du Cerf oraz umieszczone na gornym pi?trze przej?cie prowadz?ce do loggii znanej jako Lo?a Błogosławie?stw, widocznej od strony dziedzi?ca. W tym miejscu nakładano papie?owi na głow? tiar? , by nast?pnie mogł błogosławi? wiernych, udziela? odpustow , oznajmia? o beatyfikacji lub kanonizacji . Z loggii w doł w stron? dziedzi?ca prowadz? szerokie reprezentacyjne schody.

• 
  Wej?cie głowne
• 
  Dziedziniec pałacu Klemensa V
• 
  Portal wej?ciowy Wielkiej Kaplicy
• 
  Lo?a Błogosławie?stw

Wystroj wn?trz [ edytuj | edytuj kod ]

Z dawnego, bogatego wystroju poszczegolnych pomieszcze? zachowało si? niewiele, m.in. cz??? rze?b i du?y zespoł malowideł ?ciennych. Nad pierwotnym wystrojem działali arty?ci z Anglii, Katalonii, Czech i przede wszystkim Włoch, głownie przedstawiciele szkoły siene?skiej. Za czasow Benedykta XII polichromie wykonywał w latach 1336?1368 nadworny malarz Matteo Giovanetti z Viterbo . Do dzi? zachowały si? malowidła w kaplicach ?w. Jana i ?w. Marceliana (?ywoty patronow kaplic) oraz komnatach papieskich. W papieskiej sypialni zachowały si? malowidła przedstawiaj?ce kurtyny ze stylizowan? dekoracj? ornamentaln? i ro?linn?. Freski w tzw. Jelenim Pokoju ilustruj? obyczaje dworskie; polowanie na jelenie, polowanie z sokołami i połow ryb. Tło dla tych przedstawie? tworzy szczegołowo malowany las o bogatym ro?linnym runie i rozmaitymi drzewami, na gał?ziach ukazano ptaki.

• 
  Malowidła w kaplicy ?w. Jana
• 
  ?wi?ty Marcelis otrzymuje berło z r?k ?w. Piotra ? fragment malowideł w kaplicy ?w. Marcelisa
• 
  Scena polowania ? fragment malowideł w ?Jelenim Pokoju”
• 
  Wn?trze Wielkiej Kaplicy (fragment)

Ikonografia pałacu papieskiego w Avignonie [ edytuj | edytuj kod ]

Zespoł zamkowy w Avignonie znany jest tak?e z bogatej ikonografii. Do najstarszych widokow zamku awinio?skiego zalicza si? miniatur? zwi?zan? z warsztatem Mistrza Marszałka de Boucicaut, ms. 23279, f° 81, jednak?e przedstawienie jest nader odmienne od malowidła ?ciennego w kaplicy Naj?wi?tszego Sakramentu przy kolegiacie Saint-Barnard w Romans-sur-Isere. Rezydencja ukazana została w sposob realistyczny i tworzy tło dla przedstawie? ?wi?tych Szczepana, Felicyta i Seweryna i Eksuperiusza z Tuluzy. Na pochodz?cym z 1520 roku retabulum Ukrzy?owania z ko?cioła w Saint-Maximin-la-Sainte-Baume znanego z rysunkow Philippe’a Rostana (1886) widnieje zamek papieski widziany od południowego zachodu, z czytelnie widoczn? fasad? zachodni?. Z 1617 roku pochodzi rysunek piora Etienne’a Martellange’a ukazuj?cy zamek podupadaj?cy w ruin?, ktory został odbudowany co po?wiadcza obraz z 1766 p?dzla Claude’a Marie Gordota ukazuj?cy ceremoni? wjazdu legata papieskiego odbywaj?c? si? na placu zamkowym, widzianym od strony południowej. Kilka rysunkow pałacu o charakterze inwentaryzacyjnym sporz?dził Eugene Viollet-le-Duc . Wraz z Mostem ?wi?tego Benezeta nad Rodanem kompleks rezydencji papieskiej tworz? malowniczy widok, ktory był inspiracj? dla malarzy XIX wieku, takich jak Adrian Stokes , James Carroll Beckwith czy Paul Signac .

Galeria [ edytuj | edytuj kod ]

• 
  Warsztat Mistrza Marszałka de Boucicaut, Miniatura ms. 23279, f° 81
• 
  Fragment fresku w kolegiacie Saint-Barnard
• 
  Pałac i most w Avignonie według Beckwitha Jamesa Carrolla
• 
  Paul Signac, Pałac papieski w Avignonie
• 
  Fasada zachodnia pałacu
• 
  Widok na Nowy Pałac
• 
• 
  Fragment dziedzi?ca Pałacu Starego
• 
  Korytarz prowadz?cy do Sali Konklawe
• 
  Zdj?cie z Krzy?a ? ołtarz w zakrystii Wielkiej Kaplicy
• 
  Malowidła ?cienne w kaplicy ?w. Marcelisa
• 
  Malowidła ?cienne w kaplicy ?w. Marcelisa

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• niewola awinio?ska
• wielka schizma zachodnia
• architektura gotycka we Francji

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Herve Aliquot et Cyr Harispe, Avignon au XIVe siecle. Palais et decors, Avignon, 2006.
• Christian Freigang, Pałac papieski w Awinionie , [w:] Rolf Toman (red.) Gotyk. Architektura, rze?ba, malarstwo , Koln 1998, s. 188?189.
• Dominique Vingtain, Avignon, le palais des papes , La Pierre-qui-Vire, 1998.
• Dominique Vingtain, Monument de l’Histoire. Construire, Reconstruire le Palais des Papes. XIVe siecle-XXe siecle, Avignon 2002.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Oficjalna strona Pałacu Papieskiego w Avignon
• Krotki opis pałacu papieskiego
• Sacred Destinations
• Informacje o zabytkach Avignonu na stronie UNESCO
• Pałac papieski w Awinionie ? Nowa Stolica Apostolska . [w:] sekulada.com [on-line]. [dost?p 2020-10-21]. ( pol. ) .