Operacja Paravane

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Operacja Paravane
II wojna ?wiatowa , front zachodni
Ilustracja
?Tirpitz” (grafika szkoleniowa US Navy)
Czas

10 ? 17 wrze?nia 1944

Miejsce

Kaafiord, Finnmark

Terytorium

Norwegia

Przyczyna

aliancka proba zatopienia ?Tirpitza”

Wynik

połowiczny sukces aliantow

Strony konfliktu
  Wielka Brytania   III Rzesza
Dowodcy
Arthur Harris Wolf Junge
Straty
11 zabitych
2 samoloty 		1 pancernik uszkodzony
Poło?enie na mapie Finnmarku
Mapa konturowa Finnmarku, po lewej znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Poło?enie na mapie Norwegii
Mapa konturowa Norwegii, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
69°56′07,0800″N   23°02′43,4400″E / 69,935300   23,045400
Multimedia w Wikimedia Commons
Lotnisko Jagodnik znajduje si? na wyspie w nurcie Dwiny pod Archangielskiem
?Tirpitz” w Altafiordzie
Altafiord jest poło?ony mi?dzy gorami

Operacja Paravane ? atak powietrzny dokonany przez samoloty RAF Bomber Command 15 wrze?nia 1944 roku przeciw niemieckiemu pancernikowi ? Tirpitz ” stacjonuj?cemu w fiordach połnocnej Norwegii . W opinii Admiralicji i premiera Churchilla ?Tirpitz” stanowił ogromne zagro?enie dla konwojow arktycznych , za pomoc? ktorych zaopatrywano w materiały wojenne sojuszniczy Zwi?zek Radziecki . Korzystaj?c z mi?dzyl?dowania na radzieckim lotnisku w pobli?u Archangielska dwa dywizjony ci??kich bombowcow dokonały nalotu. Jedyna bomba, ktora trafiła okr?t, spowodowała tak rozległe uszkodzenia, ?e Niemcy zmuszeni byli przeholowa? ?Tirpitza” na południe, w pobli?e Tromsø , gdzie osadzono go na mieli?nie jako nieruchom? bateri? obrony wybrze?a i gdzie ostatecznie został zatopiony w trakcie operacji Catechism kilka tygodni po?niej.

Tło działa? [ edytuj | edytuj kod ]

?Tirpitz” był siostrzanym okr?tem pancernika ?Bismarck” . Miał 42 900 ton wyporno?ci, a uzbrojenie głowne stanowiło osiem dział kalibru 380 mm. Kriegsmarine zamierzała wykorzysta? go do atakow przeciw ?egludze sprzymierzonych na połnocnym Atlantyku , ale po stracie ?Bismarcka” i zatopieniu przez aliantow wszystkich niemieckich kr??ownikow pomocniczych postanowiono, ?e okr?t winien by? u?ywany w ograniczonym zakresie. W pocz?tkach roku 1942 ?Tirpitz” opu?cił Bałtyk i przez Wilhelmshaven udał si? do połnocnej Norwegii, gdzie miał pozosta? przez wi?kszo?? czasu wojny [1] .

Stacjonował głownie w w?skim, otoczonym wysokimi szczytami Kaafiordzie, odgał?zieniu Altafiordu (dawniej zwanego Altenfiordem) [2] , a jego obecno?? sprowadzała si? de facto do roli potencjalnego ?straszaka” zagra?aj?cego konwojom arktycznym, a tym samym wi???cego głowne siły (zwłaszcza pancerniki) brytyjskiej Home Fleet , ktore były potrzebne gdzie indziej [3] .

Brytyjczycy wielokrotnie starali si? unieszkodliwi? ?Tirpitza”. Pierwszymi probami były naloty bombowcow RAF i atak miniaturowych okr?tow podwodnych typu X w ramach operacji Source . Dopiero ten atak spowodował tak powa?ne uszkodzenia, ?e ?Tirpitz” musiał zosta? wycofany z linii na poł roku [4] . Kolejne uderzenia lotnictwa morskiego Home Fleet ko?czyły si? (z wyj?tkiem operacji Tungsten ) niepowodzeniem, a ostatnie ( operacja Goodwood ) dowiodło, ?e naloty bazuj?cych na lotniskowcach samolotow Fairey Barracuda , ze wzgl?du na ich niewielk? pr?dko?? i ud?wig bomb, nie doprowadz? do wyeliminowania niemieckiego pancernika z walki. Postanowiono wi?c ponownie odwoła? si? do samolotow RAF [5] .

Przygotowania [ edytuj | edytuj kod ]

Planowaniem operacji zaj?li si? głownie wicemarszałek lotnictwa Ralph Cochrane , stoj?cy na czele 5 Grupy RAF i ?Willie” Tait , dowodca 617 Dywizjonu Bombowego RAF. Dywizjon ?Dambusterow” (nazw? ta wyprowadzono od zniszczonych przez dywizjon zapor na rzekach ) był w tym czasie czołow? jednostk? specjalizuj?c? si? w bombardowaniu precyzyjnym u?ywaj?c? samolotow Avro Lancaster , ktore wyposa?ono w stabilizowane celowniki i bomby Tallboy . W rajdzie miały wzi?? udział rownie? Lancastery z 9 Dywizjonu RAF, dwa transportowe B-24 Liberator przewo??ce mechanikow obsługi naziemnej i cz??ci zapasowe [6] oraz zwiadowczy Mosquito dla rozpoznania meteorologicznego [7] .

Kotwicowisko ?Tirpitza” znajdowało si? poza zasi?giem bazuj?cych w Anglii bombowcow Lancaster, musiały wi?c najpierw przelecie? z Lincolnshire do bazy w Lossiemouth w Szkocji , zatankowa? paliwo i nast?pnie polecie? na radzieckie lotnisko Jagodnik , poło?one 1000 km od Kaafiordu [6] .

System obronny ?Tirpitz” opierał si? na przeszkodach terenowych, jakimi były zmienna pogoda i strome stoki w?skiego fiordu, a tak?e na bardzo skutecznej zasłonie dymnej . Ruroci?g dostarczaj?cy paliwo do generatorow dymu obiegał cały fiord, wi?c postawi? zasłon? mo?na było przez otwarcie jednego zaworu. Sto generatorow mogło pokry? dymem cały fiord w zaledwie osiem minut [8] . Do tego dochodziły liczne baterie artylerii przeciwlotniczej oraz działa okr?tow, w tym te? samego pancernika [9] .

Uderzenie [ edytuj | edytuj kod ]

11 wrze?nia 1944 roku z Lossiemouth wystartowało trzydzie?ci osiem Lancasterow, ale jeden był zaraz zmuszony do zawrocenia [10] . Po 11 godzinach lotu samoloty dotarły do Jagodnika, ale okazało si?, ?e lotnisko pokrywaj? g?ste chmury; w dodatku padał deszcz. Trzyna?cie maszyn nie znalazło pasa startowego i l?dowało na okolicznych bagnach [11] . Rosjanie wkrotce zlokalizowali je i wszystkie załogi ocalały, jednak?e dwoch samolotow z 617. i czterech z 9. dywizjonu nie dało si? wydoby? z błota [12] .

Deszcz uziemił samoloty na całe trzy dni. Wreszcie 15 wrze?nia rano samolot rozpoznania meteorologicznego doniosł, ?e niebo nad Altafiordem jest czyste i wkrotce 28 Lancasterow (zdaniem Taita 27, bo 4 samoloty musiały zosta? w Jagodniku z powodu problemow technicznych [12] ) znalazło si? nad Morzem Białym . Dwadzie?cia niosło pi?ciotonowe bomby Tallboy, siedem 400?500-funtowe miny ?Johnny Walker” przeznaczone do u?ycia przeciw okr?tom na płytkich wodach, a jeden miał fotografowa? przebieg i skutki ataku [13] .

Gdy samoloty brytyjskie zacz?ły zbli?a? si? do Altafiordu Niemcy, ostrze?eni przez radary, wł?czyli generatory dymu. Jedynie Tait, prowadz?cy czołow? maszyn?, zauwa?ył szczyty masztow pancernika nikn?ce w kł?bach dymu, ale jego bombardier, Danny Daniels, zwolnił bomb? ju? na o?lep [14] . Howard, Freddie Watts i Sanders kierowali si? rozbłyskami strzałow dział widocznymi przez warstwy dymu, Kell i Knilans bombardowali miejsce, w ktorym widziano ?Tirpitza” uprzednio; a inni zrzucali bomby lataj?c nad zadymionym fiordem, staraj?c si? odszuka? miejsce, z ktorego szedł najg?stszy ogie? przeciwlotniczy [13] . Kilka samolotow, w tym dwa z IX dywizjonu, nie zrzuciły bomb, ktore uwi?zły w ich lukach [13] . Jeden z nich, pilotowany przez F/O Scotta (z załog?, ktora miała za sob? 29 lotow bojowych [13] ), podchodził nad cel cztery razy nim zawrocił do bazy. Po powrocie jeden z członkow załogi powiedział, ?e widział jak bomba Danielsa trafiła pancernik, ale nikt mu nie wierzył [14] .

Piloci samolotow, ktore miały jeszcze bomby, chcieli nadal atakowa?, ale na przeszkodzie stan?ła pogarszaj?ca si? pogoda, wi?c zostali zmuszeni zawroci?. Jeden bombowiec nie dotarł do Lossiemouth; podejrzewano, ?e rozbił si? gdzie? w gorach Norwegii. Zgin?ło jedenastu ludzi, w tym czterech z innej, uszkodzonej maszyny [14] .

Pokłosie [ edytuj | edytuj kod ]

?Tirpitz” został trafiony jedn? bomb? Tallboy. Uderzyła w pokład około 15 m od dziobu, przebiła kilka pokładow i praw? burt? poni?ej linii wodnej i dopiero wtedy wybuchła [15] . Ta podwodna eksplozja ? jak rownie? innych bomb Tallboy, ktore wybuchły w pobli?u ? spowodowała bardzo powa?ne uszkodzenia [16] . Okr?t wprawdzie nie ton?ł, ale uszkodzenia układu nap?dowego unieruchomiły ?Tirpitza”, a naprawa wymagała przeholowania do odpowiedniego du?ego suchego doku . Jednak po zniszczeniu doku Normandie podczas rajdu na Saint-Nazaire ? czego Brytyjczycy dokonali z rozmysłem ? w r?kach niemieckich takiego doku nie było, a proba przeholowania pancernika do Kilonii lub Wilhelmshaven pokonuj?c kontrolowane przez Home Fleet i RAF Morze Połnocne rownałaby si? z samobojstwem [16] .

Jeden z niemieckich dokumentow, odnalezionych przez aliantow po wojnie, informował, ?e: ?23 wrze?nia 1944 roku, podczas konferencji z udziałem dowodcy i sztabowcow Kriegsmarine uznano, ?e ?Tirpitz” nie b?dzie mogł bra? w przyszło?ci udziału w ?adnych morskich akcjach bojowych…” [16] . Niemcy postanowili przeholowa? okr?t na południe, do Tromsø, gdzie miałby by? u?yty jako bateria nawodna podczas spodziewanej inwazji aliantow w Norwegii [17] . Pancernik został osadzony na specjalnie usypanej w tym celu ławicy piasku u brzegow wysepki Hakøya, a jego kil został dodatkowo podparty, by nawet po zatopieniu działa znajdowały si? nad wod?. Nie mogło to jednak zabezpieczy? okr?tu przed przewroceniem si? w wyniku wybuchow bomb u jednej z burt. Ponadto (z czego Niemcy nie zdawali sobie sprawy) przeniesiony na południe ?Tirpitz” znalazł si? w zasi?gu bombowcow bazuj?cych w Szkocji [16] .

Brytyjczycy nie wiedzieli, ?e tak skutecznie okaleczyli ?Tirpitz”, kontynuowali wi?c ataki, ktore mogły teraz by? przeprowadzane w oparciu o baz? w Lossiemouth. Z powodu silnego zachmurzenia ?Tirpitz” nie odniosł powa?niejszych obra?e? 29 pa?dziernika w trakcie operacji ?Obviate”, lecz 12 listopada 1944 roku został ? podczas nalotu dywizjonow bombowych 617. i IX. ( operacja Catechism ) ? ostatecznie trafiony kilkoma bombami Tallboy, ktore doprowadziły do eksplozji magazynu amunicji, co spowodowało przewrocenie si? okr?tu na praw? burt? i zatoni?cie do gory dnem z wi?kszo?ci? załogi [17] [18] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Lipi?ski 1976 ↓ , s. 229.
  2. ↑ Bennett 2012 ↓ , s. 9.
  3. ↑ Brickhill 1954 ↓ , s. 210.
  4. ↑ Bishop 2012 ↓ , s. 40?47.
  5. ↑ Bishop 2012 ↓ , s. 50.
  6. ↑ a b Brickhill 1954 ↓ , s. 211.
  7. ↑ Zetterling i Tamelander 2009 ↓ , s. 44.
  8. ↑ Zetterling i Tamelander 2009 ↓ , s. 47.
  9. ↑ Brickhill 1954 ↓ , s. 212.
  10. ↑ Bishop 2012 ↓ , s. 51.
  11. ↑ Brickhill 1954 ↓ , s. 212?213.
  12. ↑ a b Brickhill 1954 ↓ , s. 213.
  13. ↑ a b c d Sweetman 2000 ↓ , s. 94?96.
  14. ↑ a b c Brickhill 1954 ↓ , s. 216.
  15. ↑ Brickhill 1954 ↓ , s. 218.
  16. ↑ a b c d Sweetman 2000 ↓ , s. 97.
  17. ↑ a b Lipi?ski 1976 ↓ , s. 431.
  18. ↑ Brickhill 1954 ↓ , s. 220.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

  • G.H. Bennett: Introduction. W: Hunting Tirpitz: Naval Operations Against Bismarck’s Sister Ship . Plymouth: University of Plymouth Press, 2012. ISBN  978-1-8410-2310-6 .
  • Patrick Bishop: Target Tirpitz . London: Harper Press, 2012. ISBN  978-0-0074-3119-9 .
  • Paul Brickhill: The Dam Busters . London: Pan Books, 1954.
  • Jerzy Lipi?ski: Druga wojna ?wiatowa na morzu . Gda?sk: Wydawnictwo Morskie, 1976.
  • John Sweetman: Tirpitz: Hunting the Beast: Air Attacks on the German Battleship 1940?44 . Annapolis, MD: Naval Institute Press, 2000. ISBN  1-5575-0822-4 .
  • Niklas Zetterling, Michael Tamelander: Tirpitz: The Life and Death of Germany’s Last Super Battleship . Philadelphia: Casemate, 2009. ISBN  978-1-9351-4918-7 .
Front zachodni II wojny ?wiatowej
Okres
ofensywy niemieckiej
Okres
przej?ciowy
Okres
ofensywy alianckiej
Operacje wywiadowcze
Niezrealizowane operacje
Operacje w Norwegii (1941?1945)
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Operacja_Paravane&oldid=73548735 ”